نحوه اجرای پتینه

پتینه چیست؟

پتینه مستقیماً از زبان انگلیسی  وارد واژگان فارسی شده است و در واقع به لحاظ علمی لایه نازکی از موادی مانند مس، برنج، برنز و دیگر فلز های مشابه (از جلا افتادگی به واسطه اکسیداسیون یا دیگر فرایند های شیمیایی) است که به صورت های مختلفی در سطوح مختلفی مانند چوب، سفال، فلز و دیوار به وجود می آید.

اگرچه امروزه بسیاری پتینه را به لحاظ جنبه های زیباشناختی متمایزی که دارد به صورت مصنوعی در طراحی داخلی ساختمان ها و پرداختن به انواع اسباب و لوازم به کار می برند اما پتینه یک فرایند کاملاً طبیعی است.

پتینه کاری چیست؟

پتینه کاری به لحاظ لغوی به معنای بخشیدن رنگ و لعابی کهنه به سطوح مختلف است. این هنر در ساختمان ها به منظور طراحی داخلی برای اولین بار در کشور ایتالیا مورد استفاده قرار گرفت اما امروزه در بسیاری از کشور های جهان به عنوان روشی خاص و جذاب از نقاشی روی دیوار و تغییر چهره بسیاری از وسایل سرد و بی روح مورد استفاده قرار می گیرد.

در کشور های مختلف پتینه کاری به صورت های متنوعی انجام می شود. در کشور های اروپایی پتینه کاری هم در طراحی داخلی و روی سقف و دیوارها و هم روی اسباب و وسایل خانه زیاد استفاده می شود اما در کشور ما ایران بیشتر پتینه کاری روی سقف و بخش هایی از دیوار اجرا می شود.

چرا باید از پتینه کاری استفاده کرد؟

فرد یا طراح در استفاده از روشی برای طراحی یک فضا فاکتور های زیادی را در نظر می گیرد که بسیاری از آن ها به کارفرما بستگی دارند. هزینه از مهم ترین فاکتور ها در این خصوص است. پتینه کاری با توجه به اینکه به سادگی و با هر وسیله اجرا می شود نسبت به بسیاری از روش های طراحی داخلی هزینه کمتری به بار خواهد آورد.

دیگر جنبه مهمی که بسیاری به استفاده از پتینه حتی در مقیاس های بسیار کوچک روی می آوردند، خاص و برجسته بودن است. مگر غیر از این است که هر بلایی که بر سر یک دیوار و به طور کل فضا می آوریم برای خاص و برجسته نشان دادن است پس چه چیزی برجسته تر از طرح های پتینه را می توان یافت.

هر بودجه ای که در اختیار دارید را در نظر بگیرید و بر اساس آن نسبت به پیاده سازی پتینه کاری اقدام کنید. نصب یک تابلوی پتینه کاری شده یا اجرای آن روی قسمتی از دیوار راهرو و حتی سرویس های بهداشتی با مقیاس کوچکی که دارند می توانند فضایی برجسته را ایجاد کنند.

سبک های پتینه کاری

وقتی که فردی تصمیم به استفاده از پتینه در بخش هایی از خانه خود می گیرد ملزم به انتخاب سبک پتینه کاری بر اساس معماری کلی خانه خود است. به طور کلی دو سبک مدرن و کلاسیک از پتینه کاری در میان نقاشان رایج است.

پتینه کاری کلاسیک

هدف از پتینه کاری های کلاسیک که امروزه کمتر استفاده می شوند، بخشیدن جلوه ای قدیمی و کلاسیک به فضا بود و برای رسیدن به این هدف به برجسته کاری ها و استفاده از ورق های طلا، مس و برنج و برنز روی می آوردند.

در سبک کلاسیک بیشتر از رنگ های سنگین و کلاسیک مانند آبی درباری استفاده می شده است که متعاقباً هم زمان و هم هزینه زیادی را می طلبد. از نظر زیباشناختی باید دقت کرد که در چه فضایی و با چه معماری از این سبک پتینه استفاده می شود زیرا داشتن همخوانی با محیط پیرامون از مهم ترین جنبه های زیباشناختی استفاده از این هنر و سبک است. در زیر می توانید نمونه هایی از پتینه کاری به سبک کلاسیک را مشاهده کنید.

پتینه کاری مدرن

نوع مدرن این هنر امروزه بسیار رایج شده است و هر روزه روش های جدیدی برای اجرای طرح های مختلفی از پتینه به کار گرفته می شوند. در پتینه کاری مدرن فرد خود را به رنگ یا طرح خاصی محدود نمی کند و از هر روش و موادی استفاده خواهد کرد تا بتواند جلای خاص مد نظر خود را روی سطح مورد ایجاد کنید. از نظر کاربرد ها نیز نوع مدرن این هنر طیف گسترده ای را پوشش می دهد و می توان آن را رو سطح مختلفی از چوب گرفته تا شیشه اجرا کرد.

در خصوص زیباشناختی این سبک از پتینه نیز می توان عنوان داشت که به دلیل قدرت سفارشی سازی بالا، طیف گسترده ای از سلایق را پوشش می دهد و با توجه به معماری هایی که امروزه در ساختمان سازی در ایران رواج پیدا کرده است شاید بتوان گفت که سبک مدرن انتخابی توجیه پذیرتر باشد.

انواع روش های پتینه کاری

تا به اینجا با دو سبک معمول کلاسیک و مدرن در پتینه کاری آشنا شدید. روش های مختلفی برای اجرای پتینه روی یک سطح خاص وجود دارد. به طوری کلی امروزه در اجرای انواع پتینه ها در سبک و طرح های مختلف از دو روش رنگ آمیزی یا رنگ برداری استفاده می کنند.

روش رنگ آمیزی در پتینه کاری

در روش رنگ آمیزی مشخص است که ما از هر وسیله ای که استفاده می کنیم اقدام به رنگ آمیزی سطح مورد نظر می کنیم تا طرح پتینه مورد نظر به دست آید. وسیله ای که به کار می بریم هر چیزی اعم از پارچه، کاغذ، قلم مو یا اسفنج می تواند باشد. در این روش سطح موردنظر اغلب اوقات با یک رنگ پایه پوشش داده می شود.

روش رنگ برداری در پتینه کاری

در روش رنگ برداری دیگر خبری از اعمال رنگ به سطح به منظور ایجاد طرح مورد نظر نیست. در این روش با استفاده از وسیله ای که انتخاب کرده ایم نسبت به برداشتن رنگ های خیس چسبیده به سطح اقدام می کنیم. در این حالت هم اگرچه وسایل مختلفی را می توان به کار برد اما عمدتاً از پارچه، کاغذ روزنامه و اسفنج استفاده می شود.

تکنیک هایی برای پتینه کاری

در پتینه کاری همان طور که گفتیم از هر وسیله و روشی می توانید استفاده کنید و محدودیت یا روش خاصی برای این کار وجود ندارد اما در هر حال یک سری تکنیک هایی وجود دارند که در اکثر کارهای پتینه استفاده می شوند. در ادامه به هر یک از آن ها اشاره شده است.

پتینه کاری روی دیوار با استفاده از اسفنج

اسفنج ها به دلیل ساختاری که دارند یکی از پر استفاده ترین تکنیک ها در اجرای طرح های متنوع پتینه روی سطوح مختلف از جمله دیوار را شکل داده اند. سادگی بیش از اندازه این تکنیک باعث شده است که تقریباً در تمامی پتینه کاری های مدرن و کلاسیک استفاده شوند.

نقاش با آغشته کردن اسفنج به ترکیب و رنگ مورد نظر و سپس تماس آن با سطح به صورت های مختلف اقدام به پیاده سازی طرح مورد نظر خود می کند. در استفاده از این تکنیک شاید لازم باشد که سطح مورد نظر را ابتدا رنگ کرد.

پتینه کاری با استفاده از پارچه

تکنیک دیگری که در خیلی از طرح های پتینه به کار گرفته می شود استفاده از پارچه های نخی و حتی پلاستیکی است. نحوه استفاده از این تکنیک به این گونه است که ابتدا دیوار را به رنگ مورد نظر آغشته می کنند و سپس پارچه کاملاً تمیز را مچاله کرده و با ضربات آهسته و متوالی طرح مورد نظر را به سطح می بخشند.

برخی از نقاشان نیز پارچه را بعد از مچاله کردن مقداری به رنگ آغشته سپس به سطح از قبل رنگ آمیزی شده می زنند. به عبارتی از پارچه به دو روش رنگ ریزی و رنگ برداری استفاده می شود. در زیر نمونه هایی از استفاده از تکنیک پارچه آورده شده است.

از دیگر تکنیک هایی که بسته به ابتکار نقاش و فرد در اجرای این هنر استفاده می شود می توان به استفاده از برس ها در ایجاد طرح هایی خاص با روش رنگ آمیزی و رنگ برداری و ضربه های پشت سرهم، استفاده از نخ ها به منظور ایجاد طرح های مختلف روی پتینه، استفاده از قلم مو و غلتک های رنگ اشاره کرد.

در کجاها می توان از پتینه استفاده کرد؟

شاید باورتان نشود اما هر کجا که فکرش را بکنید می تواند مکان مناسبی برای استفاده از پتینه باشد، فقط قبل از اجرا باید جنبه های مختلفی همچون نوع فضا و رنگ های استفاده شده را در نظر بگیرید. اگر تصمیم دارید در مقیاس بزرگ از پتینه کاری استفاده کنید پس عقلانی تر است که طرح های ساده تری را به کار ببرید.

راهرو های ورودی ساختمان ها به دلیل فضای تنگ و سردی که دارند محل مناسبی برای اجرای پتینه های برجسته و شلوغ در مقیاس های کوچک هستند. استفاده از تابلوهای پتینه نیز گزینه مناسبی در این محیط ها به شمار می رود.

پتینه را روی چه مصالحی می توان به کار برد؟

همان طور که در بالا نیز عنوان شد پتینه کاری قابل اجرا بر روی تمامی سطوح است و تنها چیزی که مهم است سلیقه شما در نحوه استفاده از آن است. پتینه را می توان به ساده ترین روش روی انواع فضاها، چوب، سنگ، سفال، بتن و گچ به اجرا در آورد. علاوه بر بخش های ساختمان می توانید با استفاده از پتینه کاری جلایی کهنه و قدیمی را به وسایل خانه ببخشید. انواع کمد های لباس و کفش، چوب لباسی و حتی آینه ها نیز گزینه های خوبی برای این کار هستند.

مواد لازم برای پتینه کاری

اینکه به چه مواد و مصالحی نیاز داریم تا درجه زیادی به سبک کلاسیک یا مدرن بودن و همچنین طرح و روش به کارگیری بستگی دارد. به طور کلی پتینه از دو بخش طرح و رنگ تشکیل شده است. انواع رنگ، خمیر های مخصوص پتینه کاری، آب، رقیق کننده ها و انواع وسایل رنگ آمیزی مانند اسفنج، پارچه، کاغذ، پلاستیک، قلم مو و غلتک رنگ از مهم ترین ابزار و مواد مورد استفاده در پتینه کاری هستند.