آشنایی با میوه رامبوتان

رامبوتان

خصوصیات گیاهشناسی:

گیاه "رامبوتان" درختی در اندازه های متوسط و بومی نواحی گرمسیری جنوب شرق آسیا و از خانواده ساپینداسه می باشد. میوه های این گیاه نیز به رامبوتان معروف هستند. این گیاه ارتباط خویشاوندی نزدیکی با میوه هایی نظیر لیچی، لونگان و مامونسیلو دارد.
رامبوتان درختی است که ارتفاع آن به 15 تا 25 متر می رسد و دارای تنه ای افراشته به عرض سانتیمتر با تاجی متراکم و انبوه است. برگ ها دارای آرایش متناوب، مرکب، تا به طول 7 تا 30 سانتیمتر، با دمگلی به رنگ مایل به قرمز، کرکدار (در برگ های جوان)، دارای یک تا چهار جفت برگچه، بیضی شکل تا بیضوی - کشیده یا به ندرت واژتخم مرغی، چرمی، به رنگ سبز مایل به زرد تا سبز تیره یا سبز روشن در بخش زیرین می باشند.
گل ها کوچک و بدون گلبرگ هستند. این گل ها در سه نوع گل های نر، گل های هرمافرودیتی که اندام های نر آنها فعال است و گل های هرمافرودیت با اندام ماده فعال وجود دارد. گل ها به صورت جانبی یا تقریباً انتهایی وجود دارند.

میوه ها تخم مرغی شکل یا بیضوی، به رنگ قرمز مایل به صورتی، قرمز کمرنگ یا پررنگ، قرمز مایل به نارنجی، خرمایی یا ارغوانی تیره، قرمز مایل به زرد یا تماماً زرد یا زرد - نارنجی، به طول 3.4 تا 8 سانتیمتر دیده می شود. این میوه ها دارای پوستی نازک و برآمدگی های بسیاری همانند خار می باشد. گوشت میوه ها به رنگ سفید یا سرخ، آبدار، ترش یا نیمه ترش یا شیرین، به ضخامت 0.4 تا 0.8 سانتیمتر می باشد. بذور این گیاهان پهن بوده و به طول 2.5 تا 3.4 سانتیمتر و عرض 1 تا 1.5 سانتیمتر هستند. میوه های این گیاهان به تعداد زیاد و به صورت خوشه ای بر روی شاخه ها قرار می گیرند. تمام میوه ها تقریباً با هم به بلوغ می رسند. اما در هر خوشه ممکن است یک یا دو میوه کوچک و توسعه نیافته هم وجود داشته باشد.

شرایط محیط رشد:

درخت رامبوتان از سطح دریا تا ارتفاع 500 تا 600 متری در نواحی گرمسیری و همچنین نواحی مرطوب با توزیع مناسب بارندگی، رشد می کند. در فیلیپین، ایده آل ترین شرایط برای رشد این گیاه، دمای 27.3 درجه سانتیگراد، رطوبت 82 درصد و بارندگی 180 سانتیمتر در سال (165 روز بارانی) می باشد.
همچنین این درختان، خاک های شنی حاصلخیز یا لومی رسی و عمیق و غنی از مواد آلی یا پیت و به خوبی آبیاری شده را برای رشد بهینه ترجیح می دهند.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

میوه رامبوتان را اغلب به صورت خام مصرف می کنند و به خاطر رنگ سفید آن کمتر در سالاد های میوه مورد استفاده قرار می گیرد.
این میوه سرشار از ویتامین C و کلسیم بوده و همچنین دارای آهن و فیبر است، به همین جهت خوردن آن برای افراد دارای کم خونی ناشی از فقر آهن هم توصیه می شود.
هر عدد رامبوتان حدود 59 الی 60 کالری دارد.
این میوه دارای مقدار زیادی کلسیم، منیزیم و پتاسیم است.
یک داروی ضد کرم است.
برای رفع اسهال و اسهال خونی مناسب می باشد.
جوشانده پوست تند و تیز آن برای درمان برفک به کار می رود.
بومیان محلی از ریشه آن به صورت جوشانده برای درمان تب و از برگ آن به صورت ضماد برای درمان سردرد استفاده می کنند.

ارزش غذایی:

هر 100 گرم از میوه های این گیاه دارای 82.3 گرم آب، 0.46 گرم پروتئین، 16.02 گرم کربوهیدرات ها، 2.9 گرم قندهای ساده، 5.8 گرم سوکروز، 0.24 گرم فیبر، 10.6 میلیگرم کلسیم، 12.9 میلیگرم فسفر و 30 میلیگرم اسکوربیک اسید می باشد.

تکثیر:

تکثیر این گیاهان از طریق کشت بذرهای آنها صورت می گیرد. بذرها را پس از جدا کردن از میوه ها، شسته و کشت می کنند. نهال های بذری حاصل از بذر دارای سیستم ریشه ای قوی می باشند. بذرهای تازه برداشت شده دارای 87 تا 95 درصد قوه نامیه می باشند. ولی بذرهایی که یک هفته پس از برداشت، کشت شوند، قوه نامیه آنها به 65 تا 50 درصد کاهش می یابد. بنابراین کشت بذرها بلافاصله پس از برداشت توصیه می شود.
وجود روزهای گرم و آفتابی با دمای حدود 30 درجه سانتیگراد به مدت یک هفته، سبب از بین رفتن بذرها خواهد شد. بذرهای شسته شده در صورت نگهداری در خاک اره مرطوب، خزه اسفاگنوم و یا زغال چوب می توانند به مدت 3 تا 4 هفته زنده بمانند و حتی برخی از بذرها در این شرایط در انبار نیز ممکن است جوانه بزنند. وجود آب میوه ی این گیاه مانع از جوانه زنی خواهد شد بنابراین برای کشت باید بذرها را به خوبی از گوشت میوه جدا نمود. بذرهای نشسته یا بذرهای تیمار شده با آب میوه می توانند به مدت یک ماه در خاک اره مرطوب بدون جوانه زدن، زنده مانند.
نهال های بذری رامبوتان 5 تا 6 سال پس از کشت به میوه دهی می رسند. نسبت درختان ماده به درختان نر نیز باید 4 یا 5 تا 7 به یک باشد. در باغ های بذری فیلیپین، حدود 67 درصد درختان را پایه های نر شامل می شود.
تکثیر رویشی نیز برای ازدیاد این گیاهان ضروری است. کشت قلمه ها در زیر سیستم مه افشان و بستر کشت مناسب و هوموس دار می تواند یکی از روش های تکثیر آنها باشد.
خوابانیدن هوایی نیز در ابتدا ممکن است موفقیت آمیز باشد اما تعدادی از گیاهچه های جدید حاصل از این روش، پس از جدا شدن از گیاه مادری و انتقال به گلدان های دیگر یا زمین اصلی از بین خواهند رفت.