روش های کاشت درخت زالزالک
زالزالک یک درخت آشنا برای همه بوده که به عنوان درخت باغی و هم به عنوان حصار در شهرهای مختلف ایران اسامی مختلفی دارد و بر حسب میوه شناخته می شود. زالزالک از نظر زینتی در میان چمن یک درخت عالی است. درخت زالزالک تیغدار بوده و می توان به عنوان یک حصار یا پرچین تنومند از آن استفاده کرد. در اردیبهشت و خرداد گلهای سفید، صورتی یا قرمز آن بر روی خوشه ها ظاهر می شوند و سپس میوه های قرمز یا نارنجی آن در پاییز می رسند و چون برگ ها در پایان فصل رنگی می شوند. بنابر این از بهار تا پاییز این درخت زیبایی خود را حفظ می نماید.
درختچه زالزالک در دامنه کوه ها و اراضی جنگلی آفتابی در سرتاسر جهان می روید. زالزالک در ایران از جمله در بلندی های بالای 2500 متر در استان کهگیلویه و بویراحمد، استان فارس و استان اصفهان به خصوص شهرستان نجف آبادمی روید. این گیاه در استان آذربایجان شرقی و استان کردستان و شمال استان آذربایجان غربی هم به وفور یافت می شود.
گیاه شناسی زالزالک
زالزالک ها درختچه ها یا درختانی با ارتفاع 5 تا 12 متر با شاخه های انبوه می باشند. پوست تنه آن ها به رنگ قهوه ای کم رنگ با شکاف های عمودی نارنجی رنگ است. ساقه های جوان دارای خار هایی به طول 1 تا 1٫5 سانتیمتر می باشد. برگ ها به طول 2 تا 4 سانتیمتر، تخم مرغی شکل و دارای بریدگی های عمیق است. سطح رویی برگ ها به رنگ سبز تیره و سطح زیرین آن بی رنگ می باشد. گل های درخت زالزالک به صورت هرمافرودیت بوده و در بهار ظاهر می شوند (ممکن است گل ها در مناطقی که بومی این گیاه است زودتر نیز ظاهر شود). 5 تا 25 شاخه گل با هم وجود دارند و هر گل حدود 1 سانتیمتر قطر داشته و دارای 5 گلبرگ سفید به همراه پرچم های متعدد قرمز رنگ و یک خامه است. میوه زالزالک کوچک، تخم مرغی شکل، اغلب به رنگ قرمز تیره، به طول 1 سانتیمتر، شبه سته، اما از نظر ساختمانی یک میوه دانه دار حاوی یک بذر می باشد.
شرایط اکولوژیک برای رشد زالزالک
خاک مورد نیاز:
درختچه زالزالک به خاک تقریباً سبک یا متوسط نیاز دارد، اما خاک های سنگین و فقیر از نظر مواد غذایی را نیز می تواند تحمل کند. در خاک هایی با pH اسیدی، خنثی و قلیایی رشد می کند. همچنین می تواند در خاک های بسیار اسیدی و بسیار قلیایی نیز رشد کند.
رطوبت:
خاک آن از نظر رطوبتی باید مرطوب باشد و آبیاری مناسبی انجام شود. ولی خشکی را نیز تحمل می کند. درخت یا درختچه زالزالک می تواند آلودگی هوا را نیز تحمل کند.
نور مورد نیاز:
زالزالک محل های آفتابی کامل تا نیمه سایه را ترجیح می دهد.
روش کاشت و تکثیر زالزالک
به علت وضعیت پوششی بذر و هم طی دوره جنینی، اصولا بذر این نهال دیر سبز می کند به همین جهت برای جوانه زدن سریع میوه ها چیده و می گذارند تا قدری پوسید شود سپس آنها را پاک کرده و به مدت 3 یا 4 ماه در دمای 21 تا 27 درجه سانتیگراد بعد به مدت 5 ماه در دمای 4 درجه سانی گراد در ماسه یا خزه مرطوب نگهداری می کنند، و آنگاه در بهار می کارند. کاشت بذر در اوایل تابستان در فضای باز به طور طبیعی یک همچون وضعیتی را به وجود می آورد، نتیجه جوانه زدن بذر در بهار سال بعد خواهد بود. بذرهایی که به غیر از موارد فوق کاشته شوند حداقل به 2 سال زمان برای جوانه زدن نیاز دارد. پیوند هم نیز در آن صورت می گیرد (برای انواه پر پر آن) پایه برای پیوند C.coccinea و C.crus - galli می باشد. زالزالک درختچه یا درختانی کوچک به ارتفاع 5 تا 14 متر، با شاخه های انبوه و خاردار از تیره گل سرخیان با میوه ای خوراکی می باشد. این درختچه دارای شکوفه های پُرپَر زیباا به رنگ سفید یا صورتی و معطر است.
خواص دارویی زالزالک
زالزالک داراى مواد معدنى گوناگون، ویتامین ها، مقدار زیادى تانن و کلسیم، پکتین، اسیدتارتاریک، اسیدمالیک، روغن چرب، قندهاى گلوکز و فروکتوز است. بسیار قابض و در درمان اسهال خونی مؤثر است. براى تقویت قلب و معده بسیار توصیه شده است. برای معالجه بیماران مبتلا به فعالیت نامنظم قلب کاربرد دارد. در مواقع کم خونى و سِل اثر خوبی دارد. برای روماتیسمى ها و مبتلایان به ورم روده مفید است. اشتها را زیاد مى کند. جهت درمان قطره قطره آمدن ادرار توصیه شده است. شربت زالزالک همراه با شکر سرخ، براى رفع سردرد شدید مفید است. گل زالزالک، ضد تشنج بوده و حرکات نامنظم قلب را تنظیم مى کند. داروى مفید و خاصى بر ضد تپش قلب و ضربان شدید آن است.
زالزالک که یک گیاه ضد نارسائی قلبی و کاهش دهنده فشارخون است، دارای خاصیت ضد اضطراب نیز می باشد. در یک مطالعه، اثربخشی عصاره گیاهی زالزالک در درمان اختلالات ناشی از اضطراب بر روی 264 نفر مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که این دارو در درمان اضطراب کاملاً مؤثر است.
در اغلب کشورهای اروپایی خصوصا آلمان برای درمان بی نظمی ضربان قلب از گیاه زالزالک استفاده می شود. همچنین زالزالک در درمان آنژین و تصلب شرایین (سفت شدن دیواره رگ ها) بسیار کاربرد دارد.
خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره ی زالزالک
تحقیقات جدید نشان می دهد که زالزالک آنتی اکسیدان بسیار قوی محسوب شده و می تواند به عنوان یک مکمل غذایی مقوی عمل کرده و در تنظیم وزن، گلوکز خون و التهاب نقش داشته باشد. محققان آمریکایی طی بررسی هایی که روی زالزالک انجام دادند، دریافتند این میوه به خاطر داشتن مقادیر بالایی از مواد آنتوسیانین، بسیار مفید است و در رنگ های مختلف این میوه آنتوسیانین های زیاد و متفاوتی یافت می شود که دانه های زالزالک را از فشار اکسایشی نور خورشید حفظ می کنند. خوردن زالزالک بدن ما را از موقعیت های زیان آور مانند قرار گرفتن در معرض آلودگی و رادیکال های آزاد حفظ می کند. به عبارتی تحقیقات نشان می دهد مصرف زالزالک در درمان برخی بیماری ها، از سرطان گرفته تا چاقی، اثر مثبت می گذارد و این تأثیر به دلیل خواص ضد التهابی ماده ی آنتوسیانین موجود در آن است.