کاشت و پرورش درخت گلابی

گلابی درختی گلدار از خانواده گل سرخیان می باشد و دارای حدود 30 گونه است. گلابی معمولی یا اروپایی از گونه communis می باشد و کشیده بوده و دارای دانه های سنگین است.

بلندی درخت 20 تا 30 متر است و بر روی تنه و شاخه های آن پوستی ضخیم با ترک های طولی کشیده شده است. برگ های آن نازک همراه با دمبرگ بلند هستند. گلبرگ ها به رنگ سفید تا صورتی روشن و میوه آن کروی کشیده است.

گلابی انواع مختلفی دارد و بومی شرق اروپا و غرب آسیا است. نگهداری گلابی کار چندان سختی نیست به همین دلیل خیلی از کشاورزان خانگی به کاشت و نگهداری آن تمایل دارند.

گلابی با مقدار کمی مراقبت هم رشد می کند و از این جهت به درخت سیب شباهت دارد. گل های گلابی همزمان با برگ هایش می رویند و میوه آن شیرین آبدار است.

گلابی حاوی ویتامین های E، C و کلسیم است و از آن برای دفع سموم بدن استفاده می کنند. بلندی درخت 20 تا 30 متر است و بر روی تنه و شاخه های آن پوستی ضخیم با ترک های طولی کشیده شده است.

اکثر ارقام گلابی اروپایی شاخه هایی بدون خار دارند، اما بر روی شاخه برخی از نمونه های این گیاه خار های کوچکی مشاهده می شود. برگ ها 12-2 سانتیمتر طول دارند و حاشیه برگ ها می تواند صاف و یا دندانه دار باشد.

انواع گلابی
درخت گلابی گونه ها و همچنین ارقام و انواع دو رگه مختلفی دارد که در اندازه درخت، شکل تاج، شکل و رنگ میوه و زمان رسیدن میوه تفاوت هایی با هم دارند.

P.communis که با نام عمومی گلابی اروپایی شناخته می شود متداولترین گونه این گیاه در کشت و پرورش است.

pyrifolia با نام گلابی آسیایی (چینی) شناخته می شود که میوه هایی تا حدودی گرد و شبیه سیب دارد و به همین دلیل گاهی با نام گلابی سیب شکل نیز معرفی می شود
P.serotina با نام گلابی شرقی شناخته می شود.
P.ussuriensis که بومی سیبریه است و با نام گلابی سیبریایی شناخته می شود که میوه هایی بدون مزه تولید می کند و بیشتر در مبحث پیوند زنی گلابی ها و به عنوان پایه کاربرد دارد.
از ارقام مهم ایرانی می توان گلابی درگزی، گلابی اسپادانا، گلابی وحشی، گلابی نطنز، گلابی شاه میوه و گلابی بیروتی را نام برد.

آب و هوا و دما:
گلابی در برابر سرما از سیب حساس تر است ولی می تواند دمایی تا حدود منفی 30 درجه را تحمل کند. گلابی برای میوه دادن به یک دوره سرما نیاز دارند، گرمای زیاد هوا می تواند باعث به وجود آمدن بیماری آتشک شود. جوانه های گلابی به 600 تا 1500 ساعت دمای منفی هفت درجه است.

خاک:
خاک شنی لومی مناسب درختان گلابی است و این درختان خاک های سنگین و مرطوب را دوست نمی دارند. زهکشی خاک نقش زیادی در رشد این درخت خواهد داشت.

آبیاری:
نیاز به آبیاری زیادی برای درخت گلابی نیست. آبیاری بیش از حد سبب ریزش برگ های آن می شود و خشکی نیز گیاه را پژمرده می کند. در طول دوران رشد 2 نوبت آبیاری در هفته کافیست.

هرس و نور:
هرس گلابی از اوایل فروردین پیش از آن که رشد سال جدید شروع شود. مناطقی که رشد انبوه دارند، شاخه های مرده، شاخه های ناسالم مواردی هستند که باید هرس شوند. هرس به موقع باعث رسیدن نور خورشید به همه نقاط درخت می شود. نور کامل یکی از مواردی است که برای درخت گلابی ضروری است زیرا سبب تشکیل نشدن جوانه و ریزش آن ها می شود.

کاشت و تکثیر:
گلابی با دانه تکثیر می شود و زمانی که باید برای تبدیل شدن به یک درخت تولید کننده میوه طی کند طولانی است، اکثر مردم برای کاشت گلابی، نهال آن را از گلخانه ها خریداری می کنند و در باغ خود پیوند می زنند. این درختان گلابی کوچک 2 تا 4 سال دیگر برای میوه دادن زمان نیاز دارند. برای قلمه زدن از قلمه های 20-30 سانتی متری استفاده می کنند.

بیماری و آفت درخت گلابی:
از آفات گلابی می توان به شته، شپشک های گیاهی و کنه های گیاهی نام برد. در بین بیماری ها، بیماری آتشک یکی از مهم ترین بیماری های این گیاه است که توسط نوعی باکتری Erwinia amylovora ایجاد می شود. وجود تابستان های گرم با هوایی خشک در جلوگیری از شیوع این بیماری نقش دارند. نواحی آلوده که می توانند بر روی برگ ها شاخه ها و گل ها باشند چروکیده و سیاه رنگ می شوند در مورد ساقه ها ابتدا نوک ساقه آلوده می شود و آلودگی به سمت پایین پیش می رود و میوه نیز قهوه ای قرمز می شود.

گاهی ترشح شیره کرم رنگی از نواحی بیمار مشاهده می شود. قسمت های بیمار را می توان به خصوص در زمان هرس یعنی در اواخر زمستان به همراه 15 سانتیمتر از قسمت سالم ساقه جدا کرد و زمانی که مشغول انجام عمل برش هستید مرتبا قیچی خود را با الکل ضدعفونی کنید تا بیماری از ساقه ای به ساقه ای دیگر منتقل نشود. همچنین باکتری ها بر روی برگ های ریزش کرده و خار و خاشاک روی زمین زمستان گذرانی می کنند بنابراین تمیز کردن پای درخت می تواند به جلوگیری از شیوع این بیماری کمک کند.

بیماری زوال گلابی یک نوع ناسازگاری بین پایه و پیوندک در گلابی های پیوندی است که عامل آن توسط یکی از آفات گلابی یعنی پسیل گلابی منتشر می شود به بیان دیگر یکی از آفات گلابی عامل شیوع یکی از بیماری های این گیاه است. تنها گونه از گلابی که به این بیماری مقاوم است گونه P.betulaefolia می باشد که این گونه گلابی به گلابی آنجو نیز معروف است. مابقی انواع گلابی ها کم و بیش به بیماری زوال گلابی حساسیت نشان داده اند.

از دیگر بیماری ها می توان به لکه سیاه گلابی و سایر بیماری های لکه برگی قارچی اشاره کرد این بیماری های قارچی به طور کل موجب کاهش قدرت رویش درخت و محصول می شود. لکه های تیره رنگ علاوه بر برگ ها بر روی میوه ها نیز می توانند شکل بگیرند و موجب بروز شکاف بر روی میوه ها شوند. در این بیماری ها نیز تمیز نگهداشتن پای درخت از دیگرو استفاده از قارچکش هایی همانند تیوفانات متیل به همراه مانکوزب از همان ابتدای بهار و البته بعد از ریزش گلبرگ های گل ها توصیه شده است. بیماری های گلابی می توان به پوسیدگی ریشه ناشی از قارچ فیتوفترا، قارچ عسلی، پوسیدگی تلخ، گال توقه و کلروز ناشی از وجود آهک در خاک اشاره کرد.

کاشت درخت گلابی
محلی را در حیاط خود انتخاب کنید که نور خورشید را کامل دریافت کند. چاله عمیقی حفر کنید. در صورت دسترسی مقدار زیادی کود تجزیه شده اضافه کنید و آن را با خاک باغ کاملاً مخلوط کنید. اگر درختی که خریداری کرده اید در داخل ظرفی از کود گیاهی باشد، آن را در گلدان قرار دهید. مفید است (اما لازم نیست) که گلدان را سوراخ کنید تا به ریشه اجازه دهد به راحتی از گلدان خارج شود. هنگام ایجاد سوراخ مراقب باشید ریشه را قطع نکنید، زیرا می توانید به جای کمک، آسیب بزنید. اگر درخت در کیسه کرباس است از کیسه در آورید. ریشه را به آرامی در سوراخ حفر شده قرار دهید.

گیاه را خاک کنید. خاک را به طور کامل خیس کنید. در صورت نیاز خاک بیشتری اضافه کنید.

احداث باغ و الگوی کاشت
اکثر باغ های گلابی مثل سیب به صورت آزاد کشت می شوند. فاصله کاشت روی پایه های بذری گلابی معمولی روی ردیف ها 6-4 متر و فاصله ردیف ها از همدیگر معمولا 8-6 متر می باشد. گلابی روی پایه های بذری در شرایط مساعد (خاک عمیق و حاصلخیز با تهویه مناسب) درختان حجیمی تشکیل می دهد. که حاصل آن درختانی به ارتفاع 12-10 متر با گسترش جانبی 6-5 متر با باردهی 200-300 کیلوگرم می باشد.

زمان چیدن درخت گلابی
تشخیص بهترین زمان چیدن گلابی، سخت تر و مهم تر از سیب است. اکثر ارقام گلابی را باید موقعی چید که هنوز سبز و سفت هستند. ولی تشخیص صحیح این مرحله محتاج به تحقیق و تجربه و توجه به نکات زیادی است که در زیر به اهم آن ها اشاره می شود:

به تدریج که میوه به مرحله رسیدن و تکامل نزدیک می شود، تغییراتی در ظاهر و باطن آن رخ می دهد. اولین و بارز ترین این تغییرات، بزرگ شدن تدریجی حجم میوه است. همراه با این ازدیاد حجم، به تدریج بر میزان قندها و در نتیجه به شیرینی آن افزوده می شود. همراه این تغییرات، میوه نیز نرم تر می شود و رنگ و عطر آن ظاهر می شود. تغییر رنگ آن از سبز تیره به سبز روشن شروع می شود. سپس از سبز مایل به زردی و سپس به زردی کامل، که بر حسب ارقام مختلف و شرایط مختلف بالاخره به سفیدی یا طلایی می گراید. در این موقع میوه کامل رسیده و باید هر چه زودتر به مصرف برسد وگرنه فاسد خواهد شد. بزرگی یا کوچکی میوه را نمی توان، به عنوان معیاری برای رسیدن آن قرار داد. زیرا ممکن است در روی یک درخت میوه هایی با حجم های متفاوت از یک درجه رسیدن برخوردار باشند. با توجه به مراتب شرح داده شده در فوق، می توان گفت که بهترین ضابطه برای تشخیص مناسب ترین زمان چیدن از این قرار است:

مجموعه ای از تغییر رنگ - تغییر حجم - سفتی میوه - مجموع مواد جامد محلول در شیره میوه که حاصل همه ی آن ها، آبداری میوه و افزایش قند آن خواهد بود.