کاشت برنج در ایران در نواحی شمالی به ویژه رودسر و استان خوزستان تاریخچه طولانی دارد. شواهد نشان می دهد که این محصول در این ناحیه قرنها پیش از میلاد مسیح و در زمان هخامنشیان رواج داشته است. البته امروزه با توجه به رشد روز افزون جمعیت ایران، میزان تولید برنج ایرانی پاسخگوی نیاز مردم نیست و به همین دلیل، مقادیر قابل توجهی از این محصول از خارج وارد می شود.
انواع برنج
برنجهای یک ساله در شرایط مساعد آب و هوایی قادرند رشد مجدد خود را پس از برداشت محصول اول، آغاز نمایند و محصول دوم و گاهی حتی تا چند سری، محصول تولید کنند. برنجهای وحشی یک ساله در نقاط مرتفع یا باتلاقهای غیر دائمی کم عمق رشد می کنند. برنجهای یک ساله کلا نسبت به کم آبی مقاوم ترند. برنجهای وحشی چند ساله اغلب در مناطق پست و باتلاقهای دائمی کشت می شوند.
شرایط مناسب برای کاشت برنج
دما: میانگین دمای مورد نیاز کاشت برنج هنگام رشد باید بین 20 تا 37 درجه سانتیگراد باشد. پایین بودن دما در اوایل فصل زراعی یا آبیاری مزرعه با آب سرد سبب می شود که زمان رسیدن دانه ها به تأخیر افتد. بالا بودن دما هم موجب کاهش تعداد سنبلچه های بارور و وزن دانه ها می شود.
نور: نور هم یکی از عوامل مؤثر در رشد گیاه برنج است. شدت نور در اوایل فصل زراعی شاید عامل محدود کننده ای برای رشد برنج به حساب آید. اما با نزدیک شدن به پایان فصل زراعی، به ویژه موقع تشکیل خوشه، رقابت برای جذب نور بین بوته ها افزایش می یابد.
رطوبت: مناسب ترین میزان رطوبت برای گلدهی گیاه برنج، 70 تا 80 درصد است. رطوبت کمتر از 40 درصد، عامل بازدارنده ای برای گلدهی گیاه به شمار می رود. وزش باد و ریزش باران و تگرگ، در زمان گلدهی زیانبار است. همچنین بارندگی موقع برداشت محصول هم عملیات مربوط به خشک شدن محصول را به تأخیر می اندازد. کلا گیاه برنج آب دوستی به شمار می رود، ولی آبزی نیست. چون ریشه گیاهان آبزی قادر نیست که تارهای کشنده و ریشه های فرعی تولید کند. در حالی که ریشه برنج هم تار کشنده و هم ریشه فرعی دارد.
آب: آب مورد نیاز برنج از سایر غلات بیشتر است. هشتاد درصد آب مورد نیاز محصول برنج تولید شده در جهان به ویژه در نقاط استوایی، از آب باران تأمین می گردد. 20 درصد باقی مانده را از آب رودخانه و آب چاه تأمین می نمایند. نتایج به دست آمده نشان داده که اگر دمای آب کمتر از 19 درجه سانتیگراد باشد، زمان رسیدن دانه به تأخیر می افتد. اگر هم از 30 درجه بیشتر باشد، گسترش ریشه و میزان عملکرد گیاه برنج به دلیل محدود بودن اکسیژن موجود در آب، کم می شود و بازدهی گیاه برنج کاهش می یابد.
خاک: کاشت برنج در خاکهای مختلف، از فقیر تا غنی که تنها آب مورد نیاز گیاه برنج تأمین باشد به عمل می آید. البته مقدار آب مصرفی در خاکهای سبک بیش از خاکهای سنگین است. مناسب ترین خاک برای کاشت برنج، خاک رسی با لایه غیر قابل نفوذ در عمق 50 تا 150 سانتیمتری و همراه با مقدار زیادی مواد آلی است. برنج اصولا نسبت به شوری خاک و شوری آب مقاوم است. در صورتی که آب کافی برای شستشوی نمک خاک وجود داشته باشد، می توان از برنج برای اصلاح خاکهای شور استفاده نمود.
7.jpg)
کاشت برنج
روش مستقیم: بذر را مستقیما داخل خاک آماده می کارند.
• روش نشاء: بذر خیس شده را داخل زمین مخصوصی به نام خزانه می کارند و سپس، بوته یا نشای به دست آمده برای کاشت برنج را به زمین اصلی مزرعه منتقل می نمایند.
کود مورد نیاز برنج
برنج، همچون دیگر غلات نسبت به نیتروژن واکنش خوبی از خود نشان می دهد. همچنین نیتروژن را به صورت آمونیوم و نیترات جذب می کند. از طرف دیگر، کودهای فسفردار، رشد ریشه و مقاومت گیاه برنج را در برابر بیماریها و کودهای پتاسیم دار، انتقال مواد فتوسنتزی از برگ به اعضای دیگر گیاه به ویژه دانه، و نیز استقامت بوته ها را افزایش می دهند.
بیماریها و آفات گیاه برنج
بلاست ساقه برنج
این بیماری را قارچی به نام Pyricularia oryzae ایجاد می کند. یکی از مخرب ترین بیماریهای گیاه برنج است که با خشکاندن، شکستن و خواباندن ساقه قادر است میزان تولید برنج را به میزان چشمگیری کاهش دهد. سمپاشی مزرعه با سولفات مس و ترکیبات آلی جیوه در کنترل این بیماری تا حدی مؤثرند.
پوسیدگی طوقه گیاه برنج
این بیماری که به ژیگانتیسم هم معروف است، به وسیله قارچ Gibberia fugikuria ایجاد می شود که این قارچ، سبب رشد فوق العاده ساقه و نازک شدن آن و در نهایت مرگ بوته برنج می شود. دمای بیش از 20 درجه سانتیگراد به ویژه در لایه بالایی خاک می تواند شرایط مساعد برای فعالیت این قارچ را فراهم نماید. ضد عفونی نمودن بذر با اگروزان می تواند خسارت ناشی از این قارچ را کاهش دهد.
برداشت محصول
زمان برداشت با توجه به دما معمولا از ماههای مرداد و شهریور شروع شده و تا اواخر آبان یا اوایل آذر ادامه می یابد. هنگام برداشت محصول، باید 80 درصد دانه های غلافدار (شلتوک) واقع در بخش بالایی خوشه و برگها زرد شده و دانه ها سخت شده باشند. دانه ها معمولا یک تا دو هفته از آغاز زرد شدن برگها سخت می شوند. البته درصد رطوبت شلتوک هم معیاری برای برداشت محسوب می شود. میزان رطوبت شلتوک باید بین 20 تا 35 درصد باشد. در برخی کشورها از جمله ایران، برداشت محصول را با استفاده از داس انجام می دهند. خوشه های بریده را دسته دسته می کنند و می گذارند تا خشک شود. پس از خشک شدن، برنج برای مراحل دیگر آماده است.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
