کشاورزی فرایند تولید مواد غذایی، علوفه، الیاف و دیگر محصولات مورد نیاز انسان از راه کاشت گیاهان معین و پرورش جانوران اهلی (چهارپایان) است. کشاورزی مرحله مهمی از تاریخ بشر است که منجر به ظهور تمدن شد. مطالعهٔ کشاورزی به نام علم کشاورزی شناخته می شود.
کشاورزی شامل طیف وسیعی از تخصص ها و فنون، از جمله راه هایی برای گسترش زمین های مناسب برای زراعت گیاه، حفر کانال ها و شکل های مختلف آبیاری می باشد.
در دنیای امروز با نگرانی های موجود و کمبود منابع، نیاز است تا کشاورزی را به سوی کشاورزی پایدار (مثلاً کشاورزی زیستی) یا کشاورزی فشرده (مثلاً صنعتی) پیش ببریم تا بتوانیم نیازها را در آینده برطرف نماییم.
زراعت مدرن، اصلاح نباتات، سموم، دفع آفات و کود و پیشرفت های فناوری به شدت باعث افزایش بازده محصول می شوند ولی باید در نظر داشت که این سودها در کنار زیان هایی چون آسیب گسترده زیست محیطی و اثرات منفی سلامت انسان حاصل می شوند.
شیوه های مدرن در دامپروی نیز به همین گونه است یعنی با افزایش تولید گوشت ما مشکلاتی چون ستم به جانوران و تبعات بهداشتی ناشی از آنتی بیوتیک ها، هورمون رشد، و سایر مواد شیمیایی که معمولاً در تولید گوشت های صنعتی استفاده می شود را داریم.
محصولات کشاورزی را می توان به صورت عمده به غذاها، الیاف، سوخت، مواد اولیه، دارو و زینت آلات تقسیم نمود.
غذاها عبارتند از غلات، سبزیجات، میوه ها، و گوشت. الیاف عبارتند از پنبه، پشم، کنف، ابریشم و کتان. مواد خام مانند چوب.
مخدرها عبارتند از تنباکو، الکل، تریاک، کوکائین.. از دیگر مواد مفید توسط گیاهان، از رزین می توان نام برد. سوخت های زیستی شامل متان از زیست توده ها، اتانول و بیودیزل.
در سال 2007، حدود یک سوم از کارگران جهان در بخش کشاورزی شاغل بودند. اگرچه در سال 2003 تعداد کمتری در بخش کشاورزی مشغول بودند اما به دلیل آگاهی کشاورزی در سال 2008 این آمار به سرعت افزایش یافته.
همچنین در بخش های دیگر کشاورزی مانند اقتصاد کشاورزی هم تعداد قابل ملاحظه ای مشغول به کاراند.
با این که بیش از یک سوم جمعیت جهان در این بخش مشغول می باشند، ولی این بخش تنها 5٪ از سود خالص جهانی را به خود اختصاص داده است.
تاریخچه
از آنجا که قدمت کشاورزی به 10٬000 سال پیش بازمی گردد دارای گستره وسیعی در سراسر جهان می باشد.
توسعه کشاورزی باعث افزایش جمعیت بشر به نسبت جمعیت در شرایط شکارچی-گردآورنده گردید. کشاورزی به طور مستقل در بخش هایی از کرهٔ زمین آغاز گردید و شامل دامنه متنوعی از گیاهان بود. دست کم 11 منطقه جدا در دنیای قدیم و دنیای جدید به عنوان مرکز تنوع یا مرکز مبدأ شناخته شده اند. دانه های وحشی از حدود 105٬000 سال پیش جمع آوری و به عنوان خوراک مصرف گردیدند.
انقلاب
در قرون وسطی، هم در دنیای اسلام و هم در اروپا، کشاورزی هم با تکنیک های کشت جدید و هم با کشت محصولات جدید متحول گردید، از جمله معرفی شکر، برنج، کتان و درختان میوه (از جمله درخت پرتقال) به اروپا از طریق آندلس. بعد از سال 1492 میلادی مبادله کلمبی محصولات دنیای جدید را مانند ذرت، سیب زمینی، گوجه فرنگی، سیب زمینی شیرین و مانیوک را به اروپا آورد و محصولات دنیای قدیم را از قبیل گندم، جو، برنج و شغلم و هم چنین حیوانات اهلی از قبیل اسب، گاو، گوسفند و بز را به آمریکا برد. آبیاری، تناوب زراعی، و کود دهی با انقلاب کشاورزی بریتانیا از قرن 17 به بعد متحول گردید، که رشد زیاد جمعیت را امکان پذیر ساخت. از سال 1900 به بعد بهره وری کشاورزی در کشورهای توسعه یافته و تا حدودی در کشورهای درحال توسعه، به دلیل مکانیزه شدن و جایگزینی ماشین آلات کشاورزی با نیروی انسانی، و همچنین استفاده از کودهای شیمیایی، سم های کشاورزی و زادگیری گزینشی به طور چشمگیری افزایش یافته است.
سیستم کشاورزی گذرا (نوبتی)
بعضی از مناطق کره زمین، بعضی از قبایل درختان جنگل ها را می سوزانند یا قطع می کنند و فضایی را که قبلاً جنگل بوده است، به زمین های کشاورزی تبدیل کرده و در آن کشاورزی می کنند. البته این نوع کشاورزی چندان دوام نداشته و خیلی زود به دلیل رویش سریع درختان و گیاهان هرز دیگر و کم قوت بودن زمین، دست از کشاورزی می کشند و آن مکان را ترک می کنند و به محل دیگری می روند و در آن مکان هم همین کار را تکرار می کنند و این نوع کشاورزی کم کم باعث تخریب زیست بوم های جنگلی می شود. به این نوع کشاورزی در اصطلاح کشاورزی گذرا یا نوبتی گویند.
سیستم های پرورش دام
حیواناتی مانند قاطر، لاما، اسب، شتر، گاو، گوسفند و خوک و سگ را برای استفاده از گوشتشان یا محصولات دامی (مانند شیر، پشم و …) پرورش می دهند.
یک نوع پرورش، پرورش دادن دام در مراتع می باشد و آن در صورتی است که نتوان از آن زمین استفاده دیگری نمود که در این صورت دام را در مراتع رها می کنند تا از علوفه موجود در مراتع تغذیه نماید در عوض کود دامی حاصله می تواند برای مرتع مفید می باشد. تقریباً 68٪ از مراتع دائمی مورد استفاده دام هستند.
فرایند تولید
خاک ورزی: عمل شخم خاک را برای آماده سازی کاشت یا برای اختلاط مواد مغذی یا برای کنترل آفات انجام می دهند.
بهره وری توسط با افزودن کود شیمیایی و کنترل علف های هرز افزایش می یابد و خاک را بیشتر مستعد فرسایش، تجزیه مواد آلی آزاد، دی اکسید کربن و کاهش فراوانی و تنوع موجودات زنده می کند.
دفع آفات: شامل مدیریت علف های هرز، حشرات و بیماری می شود.
برای این کار از روش های شیمیایی (حشره کش)، بیولوژیکی (کنترل بیولوژیکی)، مکانیکی (کشت)، و روش های فرهنگی استفاده می شود. روش های فرهنگی شامل تناوب کشت، وجین، پوشش محصولات زراعی، به زراعی، کمپوست، پیشگیری و مقاومت می باشد. روش های غیر شیمیایی و پیشگیری بهتر است به این دلیل که باعث کاهش محصول نمی گردد و روش های پیشگیرانه است و روش شیمیایی تنها زمانی توصیه می شود که راه دیگری باقی نمانده باشد.
مدیریت: شامل هر دو منبع ورودی های مواد مغذی هم برای تولید محصولات زراعی و هم دام است، و همچنین شامل روش استفاده از کود تولید شده توسط دام است.
ورودی ها می تواند شامل، عناصر شیمیایی، کودهای آلی، کود سبز، کمپوست و مواد معدنی باشد.همچنین تناوب یا دوره آیش را باید در مدیریت در نظر گرفت.
مدیریت آب: در دنیا این که آب باران کافی است یا نیاز به منابع دیگری هم هست بسته به منطقه متفاوت می باشد.