نگاه معماران به سنگ

ایران، کشوری غنی از معادن سنگ طبیعی است و از قدیم تا کنون کاربرد از سنگ به دلیل مقاومت، پایداری و زیبایی مورد توجه بوده، بدیهی است که در گذشته به دلیل سختی های استخراج، حمل و تراش سن، به جز در روستاهای کوهستانی که از لاشه های سنگ در ساخت و ساز استفاده می شده است و در بناهای مجلل ساخت و ساز با سنگ، کاری سخت، گران و زمان بر بوده است. سنگ در گذشته علاوه بر ساز و کار تزئینی، به علت استحکام، کاربرد سازه ای داشته است.

با ورود دستگاه های استخراج و سنگبری در عصر جدید و صنعتی شدن فرآوری استخراج سنگ، استفاده از سنگ در نما و کف ساختمان ها رو به گسترش نهاد و سنگ که در قدیم به علت روش های استخراج و برش محصولی مجلل در مناطق شهری بود به مصالحی قابل دسترسی برای عموم عادی تبدیل شد.

پیش از آن اغلب ساختمان های اداری و با اهمیت بالا و یا ساختمان های افراد ثروتمند از سنگ ساخته می شد و به نوعی نماد شکوه و قدرت بود. با کشف معادن جدید و سرعت گیری استخراج به تدریج تنوع سنگ های ارائه شده در بازار افزایش پیدا کرد و قیمت ها نیز تعدیل شد و دست معماران طراح نیز برای خلاقیت بیشتر در استفاده ز این مصالح پایدار و مقام باز شد.

ایران در تولید سنگ های تزئینی در فهرست 7 کشور اول جهان قرار دارد. در دهه های گذشته به علت بسته بودن بازار داخلی به روی واردات خارجی، سنگ در ایران با هر کیفیت برش و رده بندی تولید می شد و با تکنولوژی های نصب قدیمی ملاتی اجرا می شد. با ورود سنگ های خارجی هندی، برزیلی چین و افغانی و... با برش های باریکتر و سبکتر، بسته بندی های مناسب تر برای حمل و ورود تکنولوژی نصب خشک بر روی نما، بازار سنگ ایران دچار تحول شد و تحت الشعاع قرار گرفت.

با توجه به اجرای نا مناسب اسکوپ سنگ ها در اکثر بناها و اجباری شدن رول پلاک کردن نماهای سنگی، معماران تمایل بیشتری به کار کردن سنگ به صورت خشکه در نما پیدا کردند که علاوه بر ایمنی نصب، به سبک سازی ساختمان و سرعت اجرا کمک می کند.

روش های قدیمی فرآوری و حمل و نصب سنگ سبب به هدر رفتن این سرمایه ملی می شود. با توجه به اینکه در شهرهای بزرگ با افزایش جمعیت و گرانی زمین، ساختمان سازی به سمت بناهای بلند رفته است؛ لذا سنگین کردن نما به روش های قدیمی نصب سنگ که سرعت نصب آن نیز پایین بود دیگر مقرون به صرفه نیست و مساله زمان و همچنین سبک سازی به خصوص به جهت زلزله بسیار حائز اهمیت است.

شناخت معماران از بافت های قابل تولید بر روی سنگ با ابزار های مختلف و همچنین شناخت از نوع مناسب سنگ به جهت استحکام برای نما، کف و... می تواند در طراحی نتیجه بهتری داشته باشد. همکاری بیشتر صنف سنگبرها با معماران و اصناف حرفه ای از جمله انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهر ساز، جامعه مهندسان و مشاور ایران و... می تواند در معرفی محصولات، ارتقا محصولات و ارتقا روش های حمل کمک شایانی بکند و نیاز طراحان را برای عرصه سنگ به بازار معرفی کند.

بدیهی است که همواره بازار تولید و عرضه میباید تقاضای مخاطبین و حرفه مندان درگیر را در نظر بگیرد تا موفق شود، به همین ترتیب معماران نیز با رویکردهای قدیمی و روش های سنتی اجرا دیگر نمی توانند پاسخگوی کارفرمایان خود باشند.در واقع در این مثلث مالک - کارفرما، تولید کنندگان سنگ و صنف معماران، مهندسین معمار به عنوان راس این مثلث می توانند با حمایت از بازار داخلی با کیفیت و با همکاری دو راس دیگر به نتایج خلاقانه ای در طراحی برسند.

با وجود تنوع گسترده سنگ در ایران به چند دلیل استفاده از سنگ های داخلی رو به کاهش است، برش های ضخیم سنگ که قابلیت نصب به صورت خشکه ندارند، حمل با بسته بندی های نا مناسب که موجب خرد شدن و هدر رفتن سنگ حمل می شود. عدم محل متمرکز برای معرفی سنگ های مناطق مختلف ایران و عدم وجود اطلاعات در مورد قابلیت ها و شرایط سنگ های معادن متفاوت و در آخر عدم وجود کارگران با مهارت و تعلیم دیده برای نصب سنگ ها با روش های خشکه.