غول های قطعه سازی

یکی از قطعه سازان بزرگ با ایجاد انحصار در تامین قطعات ایران خودرو در مواقع خاص اقدام به توقف تامین قطعه، خواباندن خطوط تولید خودرو و باج خواهی از ایران خودرو می کند. صاحب این شرکت قطعه سازی، مالک شرکتی است که تامین قطعات سیستم های سوخت رسانی خودرو را به طور انحصاری در اختیار دارد و در روزهای اخیر ضربه خود را از طریق عدم تامین قطعات سوخت رسانی به صنعت خودروی کشور وارد کرده است. این فرد از سال 95 با یکی دیگر از شرکت های قطعه سازی انحصارگر، برای تشدید انحصار در صنعت قطعه سازی، کنسرسیوم تشکیل داده و در حال حاضر با همراهی فرزند و برادرزاده خود یکی از اصلی ترین سهامداران ایران خودرو نیز است. وی همچنان به دنبال به دست آوردن درصد بیشتری از سهام ایران خودرو برای استیلا بر بزرگ ترین شرکت خودروسازی ایران است.»

این خبر در حالی منتشر شده که عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان خودرو طی یکی، دور روز گذشته در نشست خبری خود با اصحاب رسانه اعلام کرد سال گذشته حدود 40 هزار دستگاه خودرو در کف کارخانه ها به دلیل نبود یا کمبود قطعه انباشت شد و در حال حاضر این تعداد به 160 هزار دستگاه رسیده است. از سوی دیگر آمارها نشان می دهد در پایان سال گذشته چهارهزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی بدون انتشار اطلاعات و جزئیات رسمی و قابل استنادی از نحوه توزیع این میزان تسهیلات در اختیار قطعه سازان قرار گرفته و براساس گفته دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه های خودرو، بیش از 70 درصد قطعه سازان موفق به دریافت تسهیلات دولتی شدند.

سال گذشته و به دنبال تک نرخی شدن نرخ ارز و بحران های به وجود آمده در صنعت خودروسازی، بسیاری از خودروسازان عامل کاهش تولید و افزایش قیمت خودرو را کمبود و نبود قطعه عنوان کردند. از سوی دیگر قطعه سازان، عدم واردات مواد اولیه و برخی قطعات مورد نیاز خودرو را دلیل اصلی کمبود قطعه دانستند. براساس آمار منتشرشده از سوی بانک مرکزی ایران از فهرست دریافت کنندگان ارز دولتی (ارز4200 تومانی)، دو شرکت صنایع تولیدی کروز و سازه گستر سایپا که به عنوان دو قطعه ساز بزرگ کشور شناخته می شوند، در سال 97 مجموعا 107 میلیون و 531 هزار دلار ارز دولتی با نرخ 4200 تومانی دریافت کرده اند. این در حالی است که تاکنون فهرستی از قطعات و مواد اولیه واردشده با ارز دولتی از سوی این دو شرکت منتشر نشده است.

غول های بزرگ قطعه سازی

در حال حاضر بیش از 500 شرکت تولید قطعات خودرو در زنجیره تولید قطعه برای صنعت خودروسازی کشور فعالیت می کنند که در میان این شرکت ها، چند شرکت قطعه سازی به عنوان غول های این صنعت، بخش قابل توجهی از قطعات مورد نیاز صنعت خودروسازی را تولید می کنند.

شرکت صنایع تولیدی کروز به عنوان بزرگ ترین شرکت تولیدکننده قطعات خودرو در کشور در سال 1361 تأسیس شد و اکنون با برخورداری از سه کارخانه بزرگ تولید قطعات به یکی از بزرگ ترین و اصلی ترین تامین کنندگان قطعات در صنعت خودروی ایران تبدیل شده است. کروز در بیست ویکمین سال همایش سازمان مدیریت صنعتی در سال 97، در فهرست 100 شرکت برتر ایران و در جایگاه چهل ویکم این مرکز قرار گرفت. مطابق با آمار خودروسازان، گروه قطعه سازی کروز سالانه حدود 2000 میلیارد تومان به ایران خودرو و حدود 1000 میلیارد تومان به شرکت خودروسازی سایپا انواع قطعه می فروشد. سوئیچ و کانکتور، قطعات تزئینی، نشانگرها و مالتی مدیا، قوای محرکه، کنترل بدنه و حفاظت، دسته سیم، تعلیق و ترمز، داشبورد و سپر، ایربگ و ایمنی، چراغ، آینه، سیستم تهویه و بردهای الکترونیکی مجموعه تولیدات این شرکت قطعه سازی است. شرکت گسترش صنعت رانه و شرکت ایسکرااتوالکتریک ایران دو شرکت زیرمجموعه کروز هستند که در بخش های مختلف تولید قطعه فعالیت می کنند. شرکت آلمانی «کونتیننتال»، «ماندو» و «اس اند تی موتیو» از کره جنوبی و شرکت چینی «دی سی اس وی» ازجمله شرکای تجاری شرکت کروز محسوب می شوند. براساس آمار بانک مرکزی، شرکت صنایع تولیدی کروز از فروردین ماه سال 97 تا اردیبهشت ماه سال جاری، 96 میلیون و 76 هزار دلار ارز دولتی برای واردات قطعه و مواد اولیه مورد نیاز صنعت قطعه سازی دریافت کرده است. عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان معتقد است عامل کسری قطعه در صنعت خودرو شرکتی است که بیشترین ارز دولتی را دریافت کرده است. بنابراین و با توجه به اینکه شرکت کروز میان شرکت های قطعه سازی موفق به دریافت بیشترین میزان ارز دولتی شده، می توان نتیجه گرفت انحصار موجود در صنعت قطعه سازی، موجب برهم خوردن نظم بازار خودرو و صنعت خودروسازی شده است.

سازه گستر سایپا؛ دومین غول

پس از شرکت تولیدی صنایع کروز، شرکت سازه گستر سایپا به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ قطعات خودرو در کشور شناخته می شود. این شرکت، یکی از شرکت های بزرگ زیرمجموعه خودروسازی سایپا است که در تولید قطعات یدکی بدنه خودرو، چرخ و کاستور (چرخ کوچک) برای وسایل نقلیه، قطعات گیربکس و لوازم یدکی، قطعات فرمان و سیستم تعلیق خودرو، قطعات سیستم ترمز خودرو، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی و ابزار کنترل و پانل وسایل نقلیه موتوری فعالیت می کند. این شرکت در سال 96 در جمع 100 شرکت برتر ایران از نظر میزان فروش و درآمد، با فروش بیش از 6 هزار میلیارد تومان در رتبه بیست وهفتم شرکت های برتر و رتبه نخست فروش در صنعت، در گروه خدمات بازرگانی قرار گرفت.

براساس آمار به دست آمده از شرکت های دریافت کننده ارز دولتی که از سوی بانک مرکزی منتشر شده است، شرکت سازه گستر سایپا از فروردین ماه سال 97 تا اردیبهشت ماه سال جاری، 11 میلیون و 455 هزار دلار برای واردات قطعه و مواد اولیه مورد نیاز صنعت قطعه سازی دریافت کرده است. معصوم نجفیان، مدیرعامل شرکت سازه گستر سایپا به عنوان مدیر برتر جهادی سال 97 انتخاب شد.

دعوای صوری قطعه سازان و خودروسازان

دانستن دلایل افزایش قیمت خودرو و جنجال های اخیری که در بازار خودرو ایجاد شده است، نیاز به هوش سرشار و بررسی های دقیق و کارشناسی ندارد. با یک حساب سرانگشتی ساده و نگاهی گذرا به اتفاقات رخ داده طی یک سال اخیر به خوبی می توان دریافت انحصار در تولید قطعه و خودرو و فساد ناشی از آن موجب شده شرایط حاکم بر بازار خودرو رقم بخورد. اعضای انجمن قطعه سازان از یک سو با اعلام اینکه بانک مرکزی هنوز تسهیلات هفت هزار میلیارد تومانی قطعه سازان را تخصیص نداده، معتقدند عدم ارائه تسهیلات موجب کاهش تولید قطعه و در نتیجه کمبود آن در بازار شده ست. از سوی دیگر خودروسازان معتقدند تعدادی از قطعه سازان با وجود آنکه حجم زیادی از تسهیلات بانکی را در اختیار گرفته اند و حتی توانایی تولید قطعات را هم دارند اما بنابر دلایلی حاضر به ارائه قطعه به شرکت های خودروسازی نیستند. 14 اردیبهشت ماه سال جاری قطعه سازان و خودروسازان در نامه ای به رئیس کل بانک مرکزی به رشد سه برابری تهیه مواد اولیه و زمان کم قطعه سازان و خودروسازان در تامین مواد تأکید کردند و از همتی خواستند تدبیری اتخاذ شود تا تسهیلات هفت هزار میلیارد تومانی به صورت اضطرار در اختیار صنایع قطعه سازی و خودروسازی قرار گیرد.

25اردیبهشت ماه اداره اعتبارات بانک مرکزی در پاسخ به این نامه اعلام کرد براساس ماده 6 آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان، حداکثر مجموع تسهیلات و تعهدات به هر ذی نفع واحد نباید از 20 درصد سرمایه پایه موسسه اعتباری تجاوز کند. از این رو اعطای تسهیلات از سوی بانک ها به قطعه سازان و خودروسازان در چارچوب تعیین شده و با رعایت سایر ضوابط و مقررات امکان پذیر است. دعوای زرگری میان خودروسازان و قطعه سازان که همواره به بهانه های مختلف موجب افزایش قیمت خودروهای داخلی و به هم خوردن بازار خودرو شده است، در سایه انحصارطلبی رخنه کرده در این صنعت، تنها سبد اقتصادی خانوارها را نشانه رفته تا تاوان سنگین این دعوای زرگری را مردم بپردازند.