آشنایی با شرکت های بزرگ خودروسازی ایرانصنعت خودروسازی ایران، شاهد حضور شرکت های بزرگ و کوچک بسیاری در تاریخچه خود بوده است که بخشی از آن ها موفق نشدند به هدف و مقصود خود برسند و در نیمه راه از مسابقه تولید یا مونتاژ ماشین جا ماندند. در این میان اما، چندین شرکت همچون گروه خودروسازی ایران خودرو، گروه خودروسازی سایپا، کرمان موتور و پارس خودرو از ابتدای فعالیتشان تاکنون، خوش درخشیده و در خط مقدم تولید اتومبیل کشورمان حضور دارند.
گروه خودروسازی ایران خودرو
ایران خودرو (IKCO) در سال 1341 تحت عنوان «ایران ناسیونال» توسط برادران خیامی تأسیس شد و فعالیت خود را با مونتاژ اتوبوس های بنز شروع کرد. خودروساز نام آشنای کشور پس از چند سال، تصمیم به ساخت اتومبیل های سواری گرفت و در اولین قدم، ماشین نوستالژی خود یعنی پیکان را به خیابان ها فرستاد. این محصول پرفروش تا زمان انقلاب اسلامی در مدل های جوانان، لوکس، استیشن و حتی وانت تولید می شد؛ در ادامه ایران خودرو پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نسخه فیس لیفت پیکان با لقب چراغ بنزی را عرضه کرد و آخرین دستگاه از آن در سال 1384 به فروش رسید.
موفق ترین خودروساز قدیمی کشورمان در اواخر دهه 70، پژو 405 که از جمله ماشین های لاکچری اروپا در آن زمان شناخته می شد را در برنامه خط تولید خود جای داد و تمرکز خود را بعد از پیکان روی مونتاژ این محصول گذاشت. پس از آن، ایران خودرو تصمیم گرفت که پلتفرم مخصوص خود را بسازد تا در بازار کشور و حتی جهان، جانی دوباره بگیرد. اتومبیل هایی همچون پژو پرشیا، سمند، سورن و دنا روی پلتفرم ملی این شرکت سوار شده و نتیجه این تصمیم مهم به تولید روز افزون خودروهای مذکور منتهی شده است.
فاز دوم تولید محصولات ایران خودرو
با شروع دهه 80، پژو 206 هاچ بک با یک پلتفرم جدید روی خط تولید IKCO جا خوش کرد و همچنان بخش عمده ای از فروش این شرکت را به خود اختصاص داده است. ناگفته نماند که 206صندوق دار، پژو 207i، 207 صندوق دار و رانا نیز روی همین پلتفرم، ساخته شده اند.
این خودروسازی بزرگ در اواسط دهه 80، شرکتی را با حمایت کمپانی مرسدس بنز تأسیس کرد و موفق به تولید بنز کلاس Eدر کشورمان شد که کیفیت بالای آن، IKCO را محبوب تر از پیش کرد.
ایران خودرو در ادامه و ساخت محصولات خود، ماشین های گران قیمتی همچون گرند ویتارا، هایما S5، S7 و اچ سی کراس را مونتاژ و به فروش رساند. کمپانی موفق کشور در اواسط دهه 90 در یک پروژه مشترک، شرکت جدیدی با نام ایکاپ تأسیس کرد و در آن پژو 301، 508، 208 و 2008 را به مرحله تولید رساند.
گروه خودروسازی سایپا
سایپا (SAIPA) در سال 1346 تحت عنوان «شرکت تولید اتومبیل سیتروئن ایران» تأسیس شد و یک سال بعد، شروع به فروش محصولات خود کرد. دو ماشین ژیان و وانت آکا، اولین تولیدات کمپانی محبوب قدیمی کشور بودند که با کمترین امکانات و ابزارها به صورت دستی، ساخته شدند.
SAIPA در سال 1353 با هدف مکانیزه شدن و افزایش آمار فروش، تجهیزات جدیدی را به سیستم خود اضافه کرد و نتیجه آن، ساخت ژیان مهاری و پیکاپ شد. کمتر از دو سال بعد، رنو دو در و چهار در را هم به لیست محصولات خود اضافه کرد و در صنعت خودروسازی به رقیب بزرگی برای IKCO تبدیل شد.
لازم به ذکر است که سه سال پیش از انقلاب اسلامی، این کمپانی به «شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» و اصطلاح اختصاری SAIPA تغییر نام داد. درست سه سال پس از انقلاب اسلامی هم، سهام آن به نمایندگی دولت در اختیار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار گرفت. بیش از 51 درصد از سهام این خودروسازی در سال 1378 به بخش خصوصی واگذار و در نهایت، سایپا تبدیل به یک شرکت خصوصی شد.
در حال حاضر این خودروسازی بزرگ کشورمان، حدود 90 کمپانی را به عنوان زیرمجموعه خود دارد که در زمینه های مختلف تولید، قطعه سازی، مالی و تحقیقاتی فعالیت می کنند؛ ایران کاوه و پارس خودرو از معروف ترین آن ها است. ژیان، رنو، پراید، زانتیا، تیبا، کوییک و ساینا محبوب ترین محصولات SAIPA از روز اول تولید تا به امروز هستند.
گروه خودروسازی پارس خودرو
پارس خودرو (Pars Khodro) از سال 1335 با تولید محصولات جیپ، پا به عرصه بازار ساخت اتومبیل ایران گذاشت و خیلی زود، حوزه کاری خود را به ساخت انواع ماشین های لوکس و شاسی بلند تغییر داد. اگر بخواهیم از محبوب ترین اتومبیل های این شرکت نام ببریم؛ باید از کادیلاک سویل، اوپل، رنو مگان، ماکسیما، رامبلر، ساندرو و برلیانس H330 و H220 یاد کنیم که هر یک در زمان خود طرفداران زیادی داشتند.
Pars Khodro در زمینه فیس لیفت هم فعالیت های متعددی داشته که از تولیدات آن در این حوزه می توان به PK و پارس تندر اشاره کرد. PK، نسخه فیس لیفت رنو 5 اما با پلتفرم پراید است که در گذشته، موفق عمل کرد. پارس تندر هم که همان نسخه نیوفیس تندر 90 است، به عنوان یکی از پرفروش ترین محصولات این کمپانی شناخته می شود.
خودروسازی پارس علاوه بر تولید، در دوره ای کوتاه نسبت به واردات ماشین خوش چهره و محکمی به نام نیسان مورانو اقدام کرد؛ اما به علت خدمات پس از فروش بسیار ضعیفش نتواست به موفقیت قابل توجهی برسد. نیسان قشقایی هم همانند مورانو فروش بسیار کمی داشت و با آمار فروش پایین خود، تجربه خوبی از واردات را برای Pars Khodro نداشت.
شرکت خودروسازی کرمان موتور
کرمان موتور (Kerman Motor) در آخرین سال دهه 60 تأسیس شد و در 1376 شروع به تولید کرد. این خودروسازی در ابتدای کار، دوو سیلو در را به عنوان اولین محصول خود عرضه و پس از آن ماتیز را در دهه 90 معرفی کرد. هر دو محصول دوو در ایران جز زیباترین اتومبیل ها شناخته شده و فروش مناسبی را در بازار کشور تجربه کردند.
در راستای واگذاری دوو به جنرال موتورز ایالت متحده آمریکا، تولید محصولات این شرکت در ایران متوقف شد. بنابراین در آن زمان، Kerman Motor که در معرض سقوط قرار گرفته بود؛ توانست موافقت لیفان را جهت همکاری کسب کند. در نتیجه قرارداد میان این دو خودروسازی، لیفان 520، 820، X50 و X60 در سبد خالی محصولات کرمان موتور قرار گرفت؛ لقب موفق ترین آن ها به لیفان 820 تعلق می گیرد که آن هم فروش چندانی نداشت.
پس از ناکامی ها و بدشانسی های Kerman Motor، ماشین های جک به فریاد آن رسیدند که منجر به کسب جایگاه تثبیت شده ای برای شرکت در بازار کشور شد. در حال حاضر دو محصول JAC با نام J5 و S5در نسخه های دنده ای و اتوماتیک توسط این خودروسازی تولید می شود. جک S5 به دلیل مجهز بودن با موتور 2000 سی سی یکی از پرشتاب ترین ماشین های موجود در ایران شناخته می شود که نسبت به رقبای خود، قیمت بسیار مناسبی هم دارد.