استانداردهای داشبورد ماشین

آشنایی با داشبورد خودرو و استانداردهای آن

داشبورد یکی از مهم ترین قسمت های تریم (تزئینی) درون خودرو بوده که در نگاه اول، توجه را به خود جلب می کند. داشبورد، در واقع یک پانل کنترل است که زیر شیشه جلوی خودروها نصب می شود و از آن برای تسهیل کنترل راننده و دسترسی آسان وی به مجموعه نشان دهنده ها، کلیدها و… استفاده می شود. به همین دلیل، به آن Instrument Panel یا IP نیز گفته می شود. شکل ظاهری داشبورد در خودروها، متناسب با طراحی انجام شده، متفاوت است. در طراحی داشبورد، مواردی نظیر صفحه آمپر، غربیلک فرمان، صفحه کلید چراغ ها، هواکش ها، پنل بخاری، رادیو، بلندگوها، درب داشبورد و در خودروهای مدرن تر سیستم های کنترل هوشمند و جهت یاب الکترونیکی نیز مدنظر قرار می گیرد.

کلمه Dash در داشبورد مخفف "dial and switch housing" به معنی محفظه کلیدها و صفحه مدرج است. داشبورد، علاوه بر کاربردهای یادشده، به این دلیل که دقیقاً روبه روی سرنشینان جلو قرار دارد، از نظر ایمنی نیز دارای اهمیت بوده و می بایستی به گونه ای طراحی شود که در صورت برخورد سر و صورت یا پاهای سرنشین با آن، حداقل آسیب حادث شود. به همین منظور، از موادی مانند فوم پلی یورتان در زیر روکش PVC یا چرم استفاده می شود. در داشبوردهای جدید (از دهه 1990 به بعد) کیسه های هوا نیز نصب شده است.

استانداردهای کنترل کیفی داشبورد

طراح خودرو، انتظارات خود از خودرو و قطعات و مجموعه های آن را در قالب استانداردهایی تدوین شده، بیان می کند. این انتظارات برای داشبورد سمند، مطابق با استاندارد PDS-X7-TRM-P06-02 و در مورد داشبوردهای گروه پژو/سیتروئن، مطابق با استاندارد B293110 تعریف شده است. براساس این استانداردها، مهم ترین تست های داشبورد و اجزای اصلی آن عبارتند از:

1. تست ارتعاش مجموعه

در هنگام حرکت خودرو، ارتعاشات زیادی در جهت های مختلف به داشبورد وارد می شود که در صورت طراحی نامناسب و یا خطا در تولید داشبورد، ممکن است منجر به ایجاد نویز، جدا شدن تجهیزات نصب شده روی داشبورد و یا شکست قطعات آن شود. به همین دلیل، گذراندن تست ارتعاش یکی از ضروری ترین الزامات کیفی داشبورد است. در این تست، ابتدا باید مجموعه داشبورد یا ملحقات کامل، تحت تست شرایط جوی قرار گرفته و سپس روی فیکسچر مخصوص در حالت مونتاژ موردتست ارتعاش با فرکانس مشخص قرار گیرد و بعد از تست دچار مشکلات ذکر شده یا افت عملکرد نشود.

2. مقاومت در برابر نور و حرارت

تابش نور خورشید و حرارت، از جمله عواملی هستند که منجر به تخریب پلیمرها می شوند. از آنجا که داشبورد زیر شیشه جلو قرار دارد، درجه حرارت سطح آن به دلیل اثر گلخانه ای در هوای گرم محیط، ممکن است تا 110 درجه سانتی گراد برسد. اگر داشبورد نتواند تست های حرارت و نور را بگذراند، ممکن است در شرایط کاربرد در فصول گرم و نواحی گرمسیر، دچار دفرمگی، تغییر رنگ و تغییرات ابعادی شده و عملکرد اجزای آن مختل شود.

3. فرسایش آب و هوایی

خودروهای تولیدی ممکن است در شرایط جغرافیایی مختلف مورد استفاده قرار گیرند. طراحی داشبورد معمولاً به گونه ای انجام می شود که در دمای محیط بین 30- تا 55+ درجه سانتی گراد و رطوبت تا 98 درصد، پایداری ظاهری، ابعادی و عملکردی خود را حفظ کند. لذا گذراندن این تست در شرایط شبیه سازی شده جوی، از الزامات مهم کیفی داشبورد است.

4. تست های فوم و روکش

روکش داشبورد، علاوه بر دارا بودن خواص مکانیکی خوب، از نظر مقاومت در برابر پارگی، کشش و سایش، باید در برابر مواد شیمیایی، شوینده ها و آب مقاوم بوده و مقاومت لکه پذیری مناسبی داشته باشد. فوم داشبورد نیز باید مانایی فشاری مناسب و مقاومت در برابر فرسودگی حرارتی داشته باشد. تست هایی مانند بو، مه گرفتگی، شعله وری، سان لایت، فرو رفتگی و چسبندگی لایه نیز برای روکش فوم خورده تعریف شده است. استاندارد WSBM98D22B و استاندارد 9612678699 حاوی الزامات کیفی روکش، فوم و ترکیب آنهاست.

5. دوام قطعات عملکردی

برای قطعات و زیرمجموعه هایی نظیر جعبه داشبورد، جاسیگاری و دریچه های هواکش که دارای عملکرد بالا هستند، تست های دوام طی سیکل های چند هزارتایی عملکرد و نیز اندازه گیری نیروهای عملکردی تعریف شده است. در مورد جعبه داشبورد، می توان به استاندارد 9612846899 اشاره کرد.

6. مقاومت اتصالات جوش پلاستیک

برای اتصال قطعات پلاستیکی به یکدیگر، معمولاً یکی از روش های جوش اولتراسونیک7، جوش ویبره8 و جوش هات پلیت9 مورداستفاده قرار می گیرد. در صورت وجود خطا در فرایند جوش، ممکن است در حین عملکرد داشبورد، جدایش نواحی جوش اتفاق بیفتد. لذا برای کنترل پارامترهای جوش پلاستیک، لازم است نیروی جدایش اتصالات جوش خورده، اندازه گیری شده و تحت کنترل قرار گیرد.

7. بو و مه گرفتگی

بو و مه گرفتگی نیز تست هایی مهم بوده که روی روکش فوم خورده، انجام می گیرند و معیاری از فراریت نرم کننده ها تلقی می شوند. بر اثر پدیده مه گرفتگی، نرم کننده های فرار به صورت لایه ای چرب و کدر، روی شیشه خودرو نشسته و قدرت دید سرنشین را کاهش می دهند.

8. وضعیت ظاهری، رنگ و دانه بندی، گپ و فلاش

داشبورد، قطعه ای تزئینی بوده و ظاهر آن از نظر رنگ و دانه بندی سطح (گرین) جزو پارامترهای مهم کیفی است. الزامات رنگ و دانه بندی توسط طراح استایل برای تمامی قطعات تزئینی خودرو، در قالب استاندارد مشخص می شود و هماهنگی و هارمونی رنگ و گرین بین قطعات مختلف تزئینی درنظر گرفته می شود. این الزامات برای سمند مطابق با PSS-001-03-X7 تعریف شده است.همچنین، میزان و یکنواختی فاصله و درز (گپ) میان قطعات و تجهیزات مختلف روی داشبورد و نیز همسطحی آنها با یکدیگر (فلاش) نیز تأثیر بسزایی در زیبایی ظاهر داشبورد داشته و از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل، خواسته های طراح در قالب مدرکی به نام Styling demand منتشر و در آن معیارهای پذیرش گپ و فلاش اعلام می شود.

9. کنترل ابعادی مجموعه با فیکسچر کنترلی

داشبورد مجموعه ای از قطعات مختلف بوده و خطا در اندازه ها و تلرانس های این قطعات، منجر به خطا در ابعاد کلی مجموعه می شود. از طرفی دیگر مهم ترین انتظار خط تولید خودروساز از داشبورد، سهولت مونتاژ آن روی بدنه است. لذا کنترل ابعادی مجموعه از نظر تطابق با طرح از اهمیت زیادی برخوردار است. به دلیل شکل هندسی داشبورد، این کار با استفاده از فیکسچر کنترلی (C.F) انجام می شود.