شیب بندی لوله های ساختمان

یکی از سیستم های بسیار مهم است که جزء تأسیسات ساختمان محسوب می شود، سیستم فاضلاب است. طراحی این سیستم باید بر اساس استانداردهای لازم صورت گیرد تا پس از اجرا هیچ گونه مشکلی در عملکرد آن پدیدار نشود. لوله کشی بخش اصلی سیستم فاضلاب به شمار می آید. لوله ها در هر ساختمان وظیفه انتقال سیالات را بر عهده دارند، از این رو لوله های فاضلاب برای انتقال فاضلاب استفاده می شوند.

لوله کشی فاضلاب به منظور هدایت فاضلاب به سمت چاه فاضلاب صورت می گیرد، از این رو رعایت استانداردهای لازم در اجرای آن بسیار ضروری است. اگر ایرادی در حمل فاضلاب و عملکرد لوله ها ایجاد شود هزینه های بسیاری باید صرف تعمیر آن شود، به همین دلیل قبل از اجرای لوله کشی مسیر آن را طراحی کرده، سپس نسبت به اجرا اقدام می گردد. یکی از نکات بسیار مهم در نصب لوله های فاضلاب، رعایت شیب مناسب برای آنها است.

این لوله ها باید از شیب مناسب برخوردار باشند تا فاضلاب را بدون راکد ماندن انتقال دهند. شیب برای لوله های فاضلاب بسیار حائز اهمیت است زیرا در صورت رکود فاضلاب، مسیر انتقال آن دچار گرفتگی می شود، در نتیجه فاضلاب بالا زده و علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع جلوه ناخوشایندی در ساختمان پدیدار می شود. اصولاً بوی بدی که از فاضلاب برخی خانه ها به مشام می رسد ناشی از عدم وجود شیب مناسب در لوله های انتقال آنهاست. اگر سطحی که در کف یا سقف ساختمان برای لوله کشی انتخاب می شود طولانی و فاقد شیب مناسب باشد، احتمال اینکه مواد راکد مانده و تخلیه نشوند بسیار بالاست.

در ساختمان از دو روش برای لوله کشی فاضلاب استفاده می شود. یکی از این روش ها لوله کشی در کف ساختمان است که سطح آن با مصالح پوشیده می شود. اگر کوچک ترین ایرادی در این سیستم به وجود آید، تعمیر آن علاوه بر زحمت زیاد، هزینه بالایی بر دوش صاحب خانه خواهد گذاشت. این روش بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت و در حال حاضر کاربرد ندارد.

روش دوم لوله کشی از زیر سقف است و صرفاً سر لوله ها به مکان مشخص هدایت می شوند. نکته ای که در هر دو روش حائز اهمیت است این می باشد که تا رایزر اصلی کوتاه ترین مسیر باید انتخاب گردد، در این صورت ماندگاری فاضلاب در مسیر کمتر می شود. علاوه بر آن رعایت شیب بندی استاندارد امری ضروری است و باعث می شود فاضلاب راحت تر به سمت رایز اصلی روانه شود. شیب بندی فاضلاب با توجه به نوع ساختمان و وضعیت محیط متفاوت است اما در کل شیب استاندارد برای لوله های فاضلاب 2 درصد است. هنگام شیب بندی باید این نکته رعایت شود که تمام لوله ها شیب یکسانی داشته باشند

زیرا در غیر این صورت جریان مواد در لوله ها متفاوت خواهد بود و سیستم فاضلاب با مشکل مواجه خواهد شد. کم یا زیاد بودن درجه شیب در هر صورت مشکل است، اگر شیب کم باشد لوله ها دچار رکود مواد می شوند و اگر شیب زیاد باشد فقط مایع به سمت خروجی هدایت می شود و مواد جامد راکد می مانند. بنابراین رعایت شیب استاندارد برای لوله های فاضلاب بسیار حیاتی است و حتماً باید دو درصد شیب در مسیر لوله کشی اعمال شود.

لوله و اتصالات آن که برای سیستم فاضلاب استفاده می شوند باید دارای قطر یکسان در سراسر مسیر باشند. نصب لوله هایی که قطر آنها کم است به هیچ عنوان استاندارد نیست. درجه اتصالات این لوله نیز باید مجاز و حدود 45 درجه باشند. اصولاً لوله های افقی باید شیب بندی شوند و برای رعایت دو درصد شیب باید ابتدا و انتهای دو سر لوله حدود دو درصد اختلاف ارتفاع داشته باشند. شیب لوله نباید کمتر از دو درصد و بیشتر از هفت درصد باشد.

در واقع محاسبه شیب لوله ها باید به نحوی صورت گیرد که فاضلاب با سرعت هفتاد سانتی متر در ثانیه حرکت کند. با استفاده از دو روش می توان از شیب دو درصدی لوله ها اطمینان حاصل کرد. روش اول استفاده از تراز و روش دوم اندازه گیری کف با روی لوله است. در روش اول از ترازهای بنایی برای اندازه گیری شیب استفاده می شود. با استفاده از این روش لوله کش می تواند در قسمت های مورد نظر تراز قرار دهد و شیب را اندازه گیری نماید. روش دوم چندان قابل اطمینان نیست زیرا نمی توان با آن شیب دقیق را اندازه گرفت زیرا در مرحله لوله کشی هنوز کف سازی ساختمان تکمیل نشده و حتی اگر هم تکمیل شود خود ساختمان نیز دارای کمی شیب است.

لوله فاضلاب دستشویی ساختمان به یک سیفون متصل است. سیفون برای از بین بردن ارتباط لوله فاضلاب و چاه با فضای داخل ساختمان همواره مقداری آب در خود ذخیره نگه می دارد. مجهز نمودن لوله فاضلاب به سیفون، تخلیه مواد جامد فاضلاب را راحت تر انجام می دهد. سیفون برای توالت های معمولی نصب می شود اما توالت فرنگی ها در سیستم خود سیفون دارند

. از این رو در توالت معمولی، شیب لوله تا سیفون به میزان یک الی سه درصد است اما خود سیفون برای اینکه بتواند آب کافی در خود نگه دارد باید به شکل صاف نصب شود. در این توالت ها باید دقت کرد که سیفون شیب زیاد نداشته باشد زیرا کارایی خود را از دست می دهد. برخلاف آن، توالت فرنگی به دلیل قرار گرفتن بر روی کف زمین از این اصل پیروی نمی کند. سیفون این توالت ها صاف است و سرریز توالت به دو زانو 45 درجه با شیب دو درصد متصل می شوند. در کل شیب لوله کشی فاضلاب در تمام مسیرها در ساختمان باید بین یک تا سه درجه باشد تا جریان آب و فاضلاب با اختلال مواجهه نشود.