ضوابط و دستورالعمل های ایجاد و کنترل طرح ها و برنامه های معماری به کمک و همیاری اساتید با تجربه دانشگاهی و متخصصین حرفه مهندسی تهیه شده اند و سال ها پس از تهیه بازبینی شده و پس از بررسی های لازم یکسری تغییرات در آن ها اعمال گردیده است. پس از آنکه قانون نظام مهندسی و آئین نامه های اجرایی آن تصویب و راستای کلی ساماندهی به امور مهندسی و ارائه خدمات فنی تا حدودی تعیین شدند، نیاز به تدوین دستورالعمل های مبتنی بر روش های اجرایی بیشتر احساس شد. با وجود تغییرات اعمال شده در روند تهیه و تدوین طرح های شهرسازی، فعالان حوزه ساخت و ساز متوجه شدند که قوانین و ضوابط فعلی نمی توانند نیازهای این حوزه را برطرف سازند، خصوصاً در بحث مقررات ملی باید توجه ویژه به نیازهای هر استان صورت گیرد زیرا تنها با تکیه بر یک نسخه کلی نمی توان این نیازها را برطرف نمود. در اقدامی که اخیراً صورت گرفته به جمع بندی تجربیات چندین ساله وضعیت ساختمان ها هنگام بهره برداری، استفاده از روش های میدانی و نیاز شهرها پرداخته شده که هدف از اینکار پاسخگویی به نیاز شهروندان و فراهم نمودن تسهیلات در جهت بهره برداری از ساختمان ها با کاربری های مختلف می باشد. هدف از این تحقیقات و پیگیری ها طراحی پارکینگ است که در ادامه به ضوابط و مقررات مربوط به این حوزه می پردازیم.
پارکینگ وسایل نقلیه
- پارکینگ وسایل نقلیه به فضاهای باز و بسته ای گفته می شود که به منظور توقف وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می گیرند.
- در مسیرهای ورود و خروج پارکینگ ها و همچنین فضای داخل آن ها نباید سر و صدای وسایل نقلیه و یا دود آن ها منجر به صلب آرامش ساکنین ساختمان شود.
- در تمام پارکینگ ها باید آب لوله کشی در اختیار افراد قرار گیرد.
- وجود سرویس بهداشتی در پارکینگ آپارتمان های بالای 10 واحد ضروری است.
- کلیه پارکینگ های سرپوشیده باید از تهویه هوای طبیعی برخوردار باشند، در غیر اینصورت تهویه هوای آن ها باید با سیستم های مکانیکی صورت گیرد.
- برای تصرف های گوناگون با توجه به موقعیت مکانی آن ها در شهر، تعداد پارکینگ های ضروری در ضوابط و مقررات برنامه های توسعه شهری مشخص می شوند.
انواع پارکینگ ساختمان
پارکینگ خصوصی: به توقف گاه هایی که در اختیار ساکنین قرار می گیرند، پارکینگ خصوصی گفته می شود.
پارکینگ عمومی: به توقف گاه های که عموم افراد می توانند از آن ها استفاده کنند و در تصرف عموم می باشند، پارکینگ عمومی گفته می شود.
انواع پارکینگ اتومبیل
پارکینک بزرگ: این پارکینگ ها فضای کافی برای توقف بیست و پنج خودرو را دارند.
پارکینگ متوسط: این پارکینگ ها ظرفیت توقف چهار الی بیست و پنج اتومبیل را دارند.
پارکینگ کوچک: این پارکینگ ها حدالقل از سه محل پارک خودرو برخوردارند.
تبصره 1
در پارکینگ های سرپوشیده بزرگ و متوسط، ستون های بتنی و فلزی باید بر اساس مباحث نهم و دهم مقررات ملی ساختمان از مقاومت لازم در برابر حریق برخوردار باشند.
تبصره 2
با قرار دادن علائم هشدار دهنده در اطراف ستون های موجود در پارکینگ ها باید از برخورد وسایل نقلیه با ستون ها جلوگیری شود.
ورودی و شیب راهه پارکینگ
- در پارکینگ های متوسط و کوچک عرض مفید انواع درب ورودی، شیب راهه و ورودی باید حدالقل 3 متر و در پارکینگ های بزرگ حدالقل 6 متر باشد.
- در حالت منحنی حدالقل عرض مفید شیب راهه باید 3/5 متر و در حالت مستقیم باید 3 متر باشد.
- اگر اختلاف سطح کف پارکینگ و تراز ورودی حداکثر 50 متر باشد، خودروها می توانند با دنده عقب خارج یا وارد پارکینگ شوند. در این پارکینگ ها، ایجاد ایستگاه قبل از رمپ ضرورتی ندارد.
- ورود و خروج در پارکینگ ها باید از جلو اتومبیل صورت گیرد.
- شعاع منجنی بر داخلی رمپ پارکینگ در چرخش شیب راهه باید حدالقل 3 متر باشد.
- معیار تعیین طول رمپ منحنی، یک متر از بر داخلی رمپ به طرف محور آن است.
- ایستگاه خودرو قبل از شیب راهه باید دارای حدالقل 3 متر طول باشد.
- عرض شیب راهه بین طبقات در پارکینگ های طبقاتی خصوصی به تعداد خودروهایی که از آن شیب راهه عبور می کنند بستگی دارد.
- شیب ایستگاه قبل از رمپ پارکینگ باید حداکثر 5 درصد باشد.
- اگر دسترسی به بخشی از فضای پارکینگ در مجاورت محل پارک خودرو باشد، علاوه بر رعایت ضوابط مربوط به دهانه مکان توقف خودروها، به منظور تردد سایر وسایل نقلیه باید عرض مفید رعایت شود.
- از مصالح غیر لغزنده باید برای کف شیب راهه در توقف گاه ها استفاده شود.
ارتفاع مفید پارکینگ ها
- برای پارکینگ های کوچک، ارتفاع مفید باید حدالقل 2 متر و بیست سانتی متر باشد.
- برای پارکینگ های بزرگ و متوسط، ارتفاع مجاز 2 متر و چهل سانتی متر است.
- حدالقل ارتفاع مفید در ورودی و خروجی پارکینگ های عمومی 2 متر و چهل سانتی متر است.
- حدالقل ارتفاع مفید در ورودی و خروجی پارکینگ های خصوصی 2 متر و 10 سانتی متر است.
الزامات مختص معلولین جسمی حرکتی
- شیب محل پارک خودرو معلولین نباید از 2 درصد بیشتر باشد.
- محل توقف خودرو معلولین باید دارای حدالقل عرض 3/5 متر باشد.
- مکان تعیین شده برای توقف خودرو معلولین باید به آسانسور و درب های ورودی و خروجی نزدیک بوده و با علامت مشخص شده باشد.
- در ساختمان هایی که تعداد واحدهای آن ها بیشتر از ده واحد است، باید امکان دسترسی معلولین در تراز پارکینگ به پیش فضای آسانسور فراهم گردد.
- در پارکینگ های عمومی 2 درصد از فضاهای توقف در فاصله نزدیک به ورودی و خروجی باید به معلولین اختصاص داده شود.
الزامات محل توقف خودرو
- توقف وسایل نقلیه در پارکینگ نباید مزاحمتی در خصوص استفاده از انباری، بخش های تأسیساتی و فضاهای عمومی ایجاد کند.
- به منظور افزودن مورد فوق در پارکینگ های بزرگ و متوسط باید به طول و عرض محل توقف خودرو 60 سانتی متر افزوده شود.
- ابعاد توقف خودرو در توقف های خطی باید 2/60*6 و عرض محل مانور مجاور آن 3/40 متر باشد.
- در شرایطی که یک خودرو به دلیل طراحی کمی جلوتر از خودروی مجاور قرار می گیرد، دهانه توقف دو خودرو باید دارای اندازه استاندارد باشد و بخش مجاور عارضه فیزیکی برای خودرو جلویی باید برابر با دهانه مفید پارک یک خودرو باشد.
دهانه بندی پارکینگ ها
- در پارکینگ های عمومی، فاصله محور به محور ستون ها با اسکلت فلزی تا چهار سقف محور به محور ستون برای یک اتومبیل 3 متر، دو اتومبیل 5 متر و سه اتومبیل 7/20 متر می باشد.
- در صورت افزودن هر سقف باید به مقادیر فوق 10 سانتی متر اضافه شود.
- در ساختمان های اسکلت بتنی باید 20 سانتی متر به دو مورد بالا اضافه شود.
- در صورتی که دهانه پارکینگ برای بیش از سه اتومبیل طراحی شده باشد به ازای هر محل پارک اضافی باید 2/30 متر به دهانه ردیف مربوطه اضافه شود.
- اگر در اطراف مکان توقف خودرو دیوار باشد، به ازای هر دیوار باید 10 سانتی متر به محل توقف اضافه شود.
- در طراحی محل توقف خودروها در پارکینگ های عمود توقف در دهانه آخر باید به ضوابط اعلام شده 20 سانتی متر اضافه شود.
- در ساختمان هایی که دارای 9 سقف یا بیشتر هستند ابعاد اجرایی ستون ها بر اساس طراحی سازه باید ارائه شوند.
- در تمام موارد، به منظور ایجاد مکان مناسب توقف خودرو فاصله تمام شده دهانه ها نباید برای یک اتومبیل کمتر از 2/60، برای دو اتومبیل کمتر از 4/60 و برای سه اتومبیل کمتر از 6/90 باشد.
- مسیر عبور خودرو باید دارای حدالقل عرض مفید 5 متر باشد.
- حدالقل عرض مفید مسیر رفت و آمد اتومبیل ها در پارکینگ های بزرگ عمومی باید 6 متر باشد.
