عوامل کاهش صادرات ایران به عراق و افغانستان:
از عوامل کاهش صادرات به عراق افزایش تعرفههای گمرک، وضع قوانین و درخواست مجوزهای مازاد بر ضوابط مرسوم صادرات است. و همچنین برخی قوانین از سوی گمرک ایران برای بستهبندی که در بسیاری از مواقع منطقی نیست از جمله عوامل کاهش صادرات است.
عمده محصولات کشاورزی که به عراق صادر می شود. انواع میوه و تره بار، سیب درختی، پرتغال، نارنگی، لیمو، کیوی، انار، آلو، هندوانه، خربزه، سیب زمینی، خیار، گوجه، بادمجان، و… است.
از جمله اقلام عمده صادراتی ایران به افغانستان محصولات ساختمانی، آهن آلات، مواد غذایی از جمله رب و کنسرو، انواع شیرینی و کف پوش اعلام شده است.
با وجود اثرات منفی وابستگی اقتصاد ایران به نفت و درآمدهای نفتی در عمل گامی برای افزایش و تقویت صادرات غیرنفتی انجام نشده است. نشان این گفته را میتوان در وضع مراودات ایران با کشورهای همسایه دانست.
عوامل کاهش صادرات به افغانستان و عراق:
کالاهای صادراتی ایران به افغانستان و عراق، کالاهای بی کیفیتی که موجب کاهش میزان صادرات ایران به عراق و افغانستان شده است. در شرایطی که تجار ایرانی میتوانستند بهترین استفاده را از بازارهای عراق و افغانستان داشته باشند.
چرا که این کشورها به دلیل داشتن مرز مشترک و همچنین بازار مناسب برای کالاهای ایران، مهمترین بازارهای منطقهای برای صادرات تولیدات داخلی ایران محسوب میشوند.
آمار گمرک نشان می دهد عراق دومین و افغانستان چهارمین مقصد کالاهای صادراتی ایران به شمار میروند. هر سال حجم مناسبی از کالاهای غیرنفتی ایران به دو کشور عراق و افغانستان صادر میشود.
اما کیفیت نامناسب کالاهای صادراتی به این کشورها موجب کاهش میزان روابط بین ایران با افغانستان و عراق شده است. تجار ایرانی در صورت بهبود و افزایش کیفیت محصولات خود به راحتی می توانند انحصار بازار عراق و افغانستان را از آن خود کنند.
با توجه به فضای مناسب این دو بازار منطقه ای و حجم بالای صادرات ایران به این دو کشور باید اهمیت ویژه ای برای صادرات به این دو کشور قائل شد. و با صدور کالاهای با کیفیت این بازار ها را برای صادرات مستمر حفظ کرد.