فلز سزیم

سزیم عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی با نشان Cs و عدد اتمی 55 مشخص می باشد.این عنصرنرم ونقره فام از فلزات قلیائی بوده و یکی از سه فلزی است که در حرارت اطاق به حالت مایع می باشند.قابل توجه ترین کاربرد این عنصر در ساعتهای اتمی است.

سزیم به خصوص در انگلیسی آمریکایی گاها به شکل cesium نوشته می شود، اما بر اساس نظر IUPAC نام رسمی این عنصر، caesium است، گرچه از سال 1993 نوع نوشتاری cesium هم رسمیت یافته است.

خصوصیات قابل توجه

طیف الکترومغناطیس سیزیم دارای دو خط روشن در ناحیه آبی طیف وچندین خط دیگر در نواحی قرمز، زرد و سبز می باشد.این عنصر به رنگ طلائی مایل به نقره ای بوده، و هر دو ویژگی نرمی و چکش خواری را دارد. سیزیم الکتروپوزیتیو ترین و قلیایی ترین عنصر شیمیایی است و همچنین دارای کمترین پتانسیل یونیزاسیون در بین عناصر می باشد.

فراوانی سیزیم از پنج فلز قلیایی غیر رادیواکتیو دیگر کمتر است.از نظر فنی، فرانسیم، پائینترین فلز قلیایی در جدول می باشد، اما چون بسیار رادیواکتیو بوده، و در یک زمان کمتر از یک گرم در کل زمین وجود دارد، فراوانی این عنصر را می توان عملا"صفر در نظر گرفت.

سزیم به همراه گالیم و جیوه تنها فلزاتی هستند که در دمای اطاق به حالت مایع می باشند. سیزیم در آب سرد به صورت انفجاری واکنش می کند و در حرارتهای بالای منهای 116درجه سلسیوس با یخ نیز واکنش دارد. هیدروکسید سیزیم قوی ترین قلیای شناخته شده است و شیشه را مورد حمله قرار می دهد.

تاریخچه

سیزیم در سال 1860 به وسیله Robert Bunsen و Gustav Kirchhoff در آب معدنی Durkheim وبه صورت طیف نمایی کشف شد.هویت آن بر اساس خط آبی درخشان در طیف آن بود و اولین عنصری است که به وسیله تحلیل طیف کشف گردید.

اولین فلز سزیم در سال 1881 تولید شد. از سال 1967 سیستم بین المللی اوزان و مقیاس، ثانیه را به عنوان چرخه های 770، 631، 9، 192 تشعشع تعیین کرد که مطابق با جابه جایی بین دو سطح انرژی حالت پایه اتم Caesium-133 است.از نظر تاریخی مهم ترین کاربرد سزیم در تحقیق و توسعه و اساسا در کاربردهای شیمیایی و الکتریکی بوده است.

پیدایش

فلز قلیایی سیزیم در لپدولیت، پلوسیت و منابع دیگری یافت می شود. یکی از مهم ترین و غنی ترین منابع این فلز در دریاچهBernic واقع در Manitoba می باشد. در این مکان 300000 تن پلوسیت با میانگین 20 % سیزیم برآورد شده است.

این عنصر را می توان با الکترولیز سیانید گداخته و چند روش دیگر جدا کرد.به وسیله تجزیه حرارتی آزید سیزیم می توان به صورت استثنائی سیزیم خالص و بدون گاز تهیه نمود.عمده ترین ترکیبات سیزیم کلرید و نیترات آن است. قیمت هر گرم سیزیم در سال 1997 تقریبا" 30 دلار آمریکا بود.