کلرید سدیم چیست؟

کاربرد کلرید سدیم

کلرید سدیم، نمک دریا یا نمک طعام، متداول ترین و ساده ترین نمک معدنی است که به شکل ترکیب یونی وجود دارد. در هر 100 گرم نمک سدیم کلرید، 34/39 گرم سدیم و 66/60 گرم کلر وجود دارد. این ترکیب عامل شوری آب دریا و همچنین به عنوان مایع خارج سلولی در بسیاری از ارگانیسم های چند سلولی می باشد.

حجم زیادی از کلرید سدیم تولیدی در جهان در صنایع مختلف مصرف می شوند. این ماده به عنوان ماده اولیه برای تولید سدیم و کلرین در سنتز بسیاری ترکیبات شیمیایی در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از مهم ترین موارد کاربردی این نمک جامد، پاشیدن آن بر روی سطح جاده های برفی و یخ زده است چرا که این ماده باعث جلوگیری از یخ زدگی سطح جاده ها و سُر خوردن وسایل نقلیه می گردد.

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کلرید سدیم

کلرید سدیم با ساختار مولکولی بسیار ساده، جزو پرکاربردترین نمک های معدنی است. این ترکیب به شکل کریستال های شفاف با ساختاری مکعبی شکل و بدون بو است. این ماده از یک اتم کلر و یک اتم سدیم تشکیل شده و جرم مولی آن برابر با 44/58 گرم بر مول است.

چگالی نمک طعام برابر با 17/2 گرم بر سانتی متر مکعب می باشد. این ترکیب در دمای حدود 7/800 درجه سانتی گراد ذوب می شود و در دمای حدود 1465 درجه سلسیوس می جوشد. 360 گرم از این جامد کریستالی در یک لیتر آب حل می شود.

حلالیت کلرید سدیم در حلال های مختلف، متفاوت است؛ حلالیت آن در آمونیاک، 5/21 گرم در یک لیتر حلال و در متانول، 9/14 گرم در یک لیتر حلال است. این ماده یونی از هر نظر بی خطر است. یون های فلوئورید سدیم، برمید سدیم، یدید سدیم، لیتیم کلرید، پتاسیم کلرید، سزیم کلرید، فرانسیم کلرید و روبیدیم کلرید، ترکیباتی مشابه با کلرید سدیم هستند.

کاربردهای کلرید سدیم

سالانه میلیون ها تن کلرید سدیم در صنایع با اهداف مختلف مصرف می شود. از این نمک به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای تولید انواع مواد شیمیایی استفاده می گردد. یکی از کاربردهای صنعتی این ماده، استفاده از آن برای تولید ترکیب کلرین در حجم بسیار بالا است.

این واکنش ها با نام فرآیند کلرآلکالی در صنعت انجام می شود؛ در این فرآیند، کلرید سدیم در حضور آب، الکترولیز می شود و کلر، هیدروژن و هیدروکسید سدیم تولید می گردد. در انتهای واکنش، محصولات به روش های مختلف از یکدیگر جداسازی می شوند.

کلرین برای تولید موادی مانند پی وی سی، مواد ضد عفونی کننده و حلال ها و هیدروکسید سدیم برای تولید کاغذ، صابون سازی و صنایع آلومینیوم به کار می روند.کلرید سدیم کاربردهای بسیار گسترده ای در صنایع نفت و گاز دارد. این ماده به عنوان یک ترکیب افزودنی به مایعات حفاری در چاه های استخراج نفت شناخته می شود. در اکتشافات نفتی، سدیم کلرید، جزء تفکیک ناپذیر استخراج است. این نمک قادر است فشار خروجی گازهای ناشی از استخراج را کاهش دهد.

یکی دیگر از کاربردهای کلرید سدیم، استفاده از آن به عنوان حلال در صنعت نساجی و رنگرزی است. این حلال می تواند آلودگی ها و ناخالصی ها را به صورت رسوب جدا کند. همچنین این نمک می تواند ترکیبات یونی باقی مانده از فرآیند رنگرزی را جذب کند. از این ماده برای پردازش فلزاتی نظیر مس، فولاد، وانادیوم، آلومینیوم و برلیوم استفاده می شود.

کلرید سدیم به همراه اسید سولفوریک و آب برای تولید کلرات سدیم و دی اکسید کلر به کار می رود. ترکیبات کلردار، مواد بسیار عالی با خاصیت رنگبری هستند. این ترکیب در صنایع لاستیک سازی نیز کاربرد وسیعی دارد. کاربردهای گسترده این ماده در صنایع پزشکی، غذایی و دارویی و... بر کسی پوشیده نیست. توضیح تمام موارد مصرف این ماده از حوصله این مطلب خارج است. برای مطالعه موارد بیشتر می توانید به منبع درج شده در انتهای همین متن مراجعه نمایید.

روش تولید کلرید سدیم

نمک کلرید سدیم تحت فرآیند استخراج نمک به روش تبخیر از آب دریا یا سایر نمک های معدنی تولید می شود. سنگ های معدنی، مهم ترین منبع تولید سدیم کلرید هستند. البته لازم به ذکر است که این ماده به عنوان یکی از محصولات جانبی استخراج معادن پتاسیم نیز معرفی شده است.

طبق آخرین آمار، در سال 2017 میزان تولید جهانی این ماده تقریباً 280 میلیون تن بوده است. 5 کشور برتر در جهان که در زمینه تولید کلرید سدیم فعالیت دارند عبارتند از: چین با 68 میلیون تن، ایالات متحده با 43 میلیون تن، هند با 26 میلیون تن، آلمان با 13 میلیون تن و کانادا با 13 میلیون تن.