عرضه اولیه کوین (ICO) چیست؟

کمتر کسی است که نام ICO (عرضه اولیه کوین) را نشنیده باشد. تقریبا غیرممکن است که چیزی در مورد بلاک چین و ارزهای دیجیتال شنیده باشید و اسم ICO به گوشتان نخورده باشد. در این مقاله قصد داریم در مورد اینکه ICO چیست و برای چه اموری به کار می رود صحبت کنیم.

ICO چیست؟
ICO یا عرضه اولیه کوین یک نوع جذب سرمایه پروژه های کریپتویی است که در آن پروژه ها جهت جذب سرمایه توکن های خود را به فروش می گذارند و در ازای ارائه توکن خود به سرمایه گذاران از آنها بیت کوین یا اتریوم دریافت می کنند.

ICO در لغت به معنای عرضه اولیه کوین یا همان Initial Coin Offering است. در عمل به فرایندی گفته می شود که در آن کمک های مالی جمع آوری می شود. پروژه ها در ICO، برای اینکه اهداف خود را پیش ببرند توکن های خود را به فروش می گذارند تا سرمایه جذب کنند. این توکن بر بستر یک بلاک چین پیاده می شود و اکثر توکن های موجود از بلاک چین اتریوم برای این کار استفاده می کنند. در سراسر دنیا بسیاری از شرکت ها یا حتی گروه کوچکی از افراد به دنبال راه اندازی کسب و کار کریپتویی برای خود هستند، ایده جالب و خلاقانه ای هم در سر دارند، اما سرمایه اولیه اینکار را ندارند. آنها می توانند به صورت غیر متمرکز و با اعلام ICO خود، از همه مردم در هر جای دنیا سرمایه جذب کنند.

با شکل گیری ICO ها و هر چه محبوب شدن آنها پروژه های زیادی شروع به ایجاد توکن خود بر بستر بلاک چین اتریوم کردند تا ICO تشکیل دهند و سرمایه برای ایجاد بلاک چین و پیشبرد اهداف خود به دست آورند. کوین هایی نظیر ترون، EOS و BNB ابتدا بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد شدند و پس از عرضه ICO و جذب سرمایه، به توسعه های خود ادامه داده و بلاکچین خود را ایجاد کرده و از اتریوم به بلاک چین خود مهاجرت کردند.

در این روش ICO ها، سرمایه گذار توسط یک قرارداد هوشمند که روی بستر بلاکچین نوشته شده است، درخواست توکن مورد نظر برای سرمایه گذاری را ارسال می کند. در مقابل، شرکت مقداری از توکن را به نسبت قیمت ارز خریداری شده توسط سرمایه گذار برای او می فرستد. برخی از پارامترهای سرمایه گذاری سنتی مانند مقدار حداقلی و حداکثری بودجه مورد نیاز برای جمع آوری و تعیین مقداری بودجه برای پاداش در قراردادهای هوشمند نیز رعایت شده است.

تاریخچه پیدایش ICO
اولین ICO در 31 جولای 2013 توسط پروژه مسترکوین (Mastercoin) برگزار شد. این پروژه به رهبری براک پیرس و اسکات واکر به طور رسمی با یک اعلام عمومی برای جمع آوری بودجه راه اندازی شد که در آن هر کس می توانست با ارسال بیت کوین به یک آدرس کیف پول خاص، توکن مسترکوینز (Mastercoins) را بخرد. با به بار نشستن پروژه و بالا رفتن ارزش سهام این تیم، سرمایه گذاران می توانستند توکن خود را در بازار بفروشند و از این طریق به سود برسند. در این پروژه 500 نفر شرکت کردند و چیزی حدود 4700 بیت کوین جمع آوری شد که معادل با 5 میلیون دلار در آن زمان بود. قیمت بیت کوین در دسامبر همان سال از 100 دلار به 1000 دلار افزایش پیدا کرد.

ICO ای که جهان را تغییر داد توسط بنیانگذار اتریوم، ویتالیک بوترین در سال 2014 رهبری شد. طبق گزارشات حدود 12 ساعت پس از آغاز شروع فروش توکن، 7.4 میلیون اتر فروخته شد که در آن زمان معادل حدود 3، 700 بیت کوین یا 2.3 میلیون دلار بود. گزارش ها حاکی از آن است که تیم اتریوم بیش از 15 میلیون دلار برای راه اندازی پروژه جمع آوری کرد و شروع به گسترش پلتفرم خود کرد. پروتکل ERC20 اتریوم، تحول عظیمی روی ICO ایجاد کرد و باعث شد اتریوم به بستری برای برگزاری ICO تبدیل شود و مدل سنتی آن را به کلی تغییر داد.

تفاوت های ICO با سیستم های سنتی جمع آوری بودجه
با این وجود که ICO ها به طور کامل جایگزین سرمایه گذاری های سنتی نخواهند شد، اما مطمئنا دسترسی غیر متمرکز به سرمایه، مدل های جمع آوری کمک های مالی سنتی را مختل می کند. یک ICO، تکنولوژی پایه آن و قراردادهای هوشمند، اساسا شبیه کیک استارتر (Kickstarter) یا Indiegogo است. فرض کنید یک شرکت پروژه ای دارد که می خواهد آن را اجرا کند و بودجه لازم را ندارد، در گزارشی تحت عنوان وایت پیپر، جزئیات پروژه خود، زمان شروع و اتمام کار، مقدار بودجه مورد نیاز، ایده مورد نظر و تیم تشکیل دهنده را به صورت عمومی اعلام می کند. معمولا در وبسایت رسمی یا شبکه های مجازی این وایت پیپر منتشر شده و همه مردم در سراسر دنیا می توانند به آن دسترسی داشته باشند. اما Kickstarter یا Indiegogo صندوق هایی هستند که شرکت ها می توانند به صورت وام بودجه را تامین کنند.

در روش های سنتی بودجه مورد نیاز برای یک پروژه توسط نهادهای مرکزی تامین می شد. این یعنی بعد از بازدهی و سوددهی پروژه، درآمد حاصل بین شرکت و سرمایه گذار متمرکز تقسیم می شد، اما به روش ICO هرکس در هر جای دنیا می تواند در یک پروژه سهیم شود و از درآمد حاصل آن سود ببرد. از طرفی به روش های سنتی این احتمال وجود دارد که در بودجه مورد نیاز تقلب یا تخلفی رخ دهد (برای مثال همه پول مورد نیاز به شرکت اهدا نشود)، اما با ICO چون پول مستقیما توسط قرارداد هوشمند از مردم به تیم پروژه انتقال می یابد، نهاد واسطه ای در این بین وجود ندارد که شاهد تخلف احتمالی باشیم.
Indiegogo نیز یک بلاکچین ایجاد کرده تا سیستم جمع آوری بودجه نوین را پیاده سازی کند. این نشان می دهد که سیستم های سنتی متوجه ویژگی های کاربردی ICO شده اند و تمایل دارند از آن استفاده کنند.

ارتباط اتریوم با ICO
در سال 2017، بلاک چین اتریوم تبدیل به بستری برای برگزاری ICO شد. تا پایان 2017، 90٪ توکن های ایجاد شده برای ICOها روی اتریوم پیاده شد. این آمار طبق لیست کوین مارکت کپ اعلام شده که یکی از معتبرترین منابع قیمت و حجم معاملات ارزهای موجود در بازار است. در اینجا به دلایلی اشاره می کنیم که چرا اتریوم توانست چنین قابلیت گسترده ای داشته باشد:

• قابلیت نوشتن قرارداد هوشمند بر بستر اتریوم که باعث شد توسعه دهندگان به راحتی بتوانند برنامه های غیرمتمرکز خود را روی آن بنویسند و اجرا کنند.
• محبوبیت پروتکل ERC20 اتریوم که این مزیت را برای اکسچنج ها ایجاد می کرد تا به راحتی بتوانند توکن های جدید را به پلتفرم خود اضافه کنند.
• سرمایه گذارانی که در پروژه اتریوم شرکت کردند، در همین چند سال سود زیادی بردند و علاقه شدیدی به گسترش سرمایه گذاری های خود روی توکن های دیگر پیدا کردند.

همه این عوامل دست در دست هم داد تا اتریوم سال به سال جذاب تر و محبوب تر شود. البته این حجم از توکن های موجود بر بستر اتریوم و گستردگی جهانی، آن را با مشکل مقیاس پذیری مواجه کرده و شاید چالش های زیادی پیش پای توسعه دهندگان و برنامه نویسان این پروژه قرار دهد.

با به بلوغ رسیدن مدل ICO، نیاز به انطباق و تکامل آن با بازار بیشتر احساس می شود. تخلفات رخ داده در این مدت، هک و کلاهبرداری ها و مقررات دولتی نیاز به مدیریت بهتر و اصلاحاتی دارد.

ویتالیک بوترین مقاله ای را در مورد گسترش مفهوم و آینده ICO منتشر کرد که یک سیستم خودمختار غیرمتمرکز را با ICO ترکیب کرده و نام آن را DAICO گذاشته است. او ادعا می کند که این کار پیچیدگی و ریسک مرتبط با ICOها را با توزیع قدرت به حداقل می رساند. برای مثال، این کار مانع از کلاهبرداری صندوق های بزرگ می شود. موارد زیادی را در این مدت مشاهده شد که بعد از جمع آوری بودجه، پروژه عملی نشده و پول جمع شده در حقیقت به سرقت رفت. این مکانیزم طوری تعریف شده که اگر پروژه در مرحله اجرا قرار گرفت، سرمایه گذاران با رسیدن به یک اجماع اجازه دسترسی به بودجه را به تیم پروژه می دهند و در صورت اتمام پروژه مطمئن می شوند که سود به آنها باز خواهد گشت. اگر چه سیستم های رای گیری هم از هر نوع، همیشه مستعد دستکاری هستند، اما مفهوم در اینجا به حفاظت سیستم در مقابل کلاهبرداری کمک خواهد کرد.

مشکلات ICO ها
ICO ها در سال 2017 با رشد چشمگیری مواجه شدند و پروژه هایی زیادی به موج جدید ICO ها پیوسته و جذب سرمایه کردند. در واقع تخمین زده می شود که تنها در سال 2017 حدود 5 میلیارد دلار و در سال 2018 حدود 14 میلیارد دلار جذب سرمایه شد، اما پس از مدتی بسیاری از همین پروژه ها کلاهبرداری از آب درآمدند. بسیاری از این پروژه ها سرمایه جذب کردند و پروژه های خود را عرضه نکردند و یا به راحتی پا به فرار گذاشتند. مسئله کلاهبرداری یکی از بزرگ ترین عواملی بود که باعث شد ICO ها به قانون گذاری کشورها راه پیدا کنند.

از آنجایی که ICO ها غیرمتمرکز برگزار می شدند هیچ سازمان دولتی نظارت بر آنها نداشت و پروژه های مخرب به راحتی می توانستند کلاهبرداری کنند و پول مردم را به سرقت ببرند و هیچ سازمانی حتی نتواند عاملین این پروژه ها را ردیابی کند. مسئله عدم وجود قانون و نظارت سازمانی بر روی ICO ها یکی دیگر از عواملی بود که این نوع جذب سرمایه را تهدید می کرد.

طبق تحقیقات صورت گرفته توسط شرکت حسابداری ارنست و یانگ (EY)، تنها 13 درصد ICO هایی که عرضه شدند به مرحله پیاده سازی و اجرا رسیدند. این شرکت 141 عرضه اولیه کوین (ICO) که در سال 2017 راه اندازی شده اند را مورد بررسی قرار داد. از کل ICO های بررسی شده 86 درصد از آنها به پایین تر از ارزش اولیه خود سقوط کرده اند.

پس از افزایش کلاهبرداری ها از طریق ICO، کمیسیون اوراق بهادار و بورس آمریکا (SEC) اقدام به قانون گذاری آنها کرد و STO و DSO را عرضه کرد که مطابق با قوانین و نظارت های این سازمان می باشند تا مانع از کلاهبرداری شوند.

STO و DSO؛ جایگزین های ICO؟
DSO ها و STO ها اساسا یک نوع از عرضه اولیه کوین ها یا همان ICO ها می باشند اما دارایی های دیجیتالی آنها به عنوان اوراق بهادار دسته بندی شده اند. مفاد STO و DSO ها بر اساس شرایط کمیسیون SEC هستند.

عرضه اولیه اوراق بهادار دیجیتال (DSO) همواره در صدد این بوده است که واسطه مدیریت سرمایه و سرمایه گذاری باشد که اکثرا برای دارایی های خصوصی و سایر کلاس های دارایی های غیرقابل تبدیل به پول استفاده خواهد شد. بلاک چین کپیتال طی توکنی کردن صندوق سرمایه خود، اولین DSO را برگزار کرد.

عرضه اولیه توکن های اوراق بهادار یا STO ها، نظارت های پشتیبانی شده با دارایی ها و مطابق با قانونگذاری های موجود می باشند. در DSO ها و STO ها همانند ICO ها، کوین های ارز دیجیتال یا توکن ها بیانگر سرمایه های سرمایه گذار است.

STO بسیار خاص است. توکنی است که اوراق بهادار است. اصطلاح DSO لزوما بیانگر این نیست که همه چیز در حال توکنی شدن است. DSO فقط باید دیجیتال و اوراق بهادار باشد و ضرورتی ندارد که توکن باشد. با این وجود، برای عرضه STO و DSO قانونگذاری های سخت و دست و پاگیری توسط SEC آمریکا تعبیه شده است که بسیاری از شرکت ها هنوز نتوانسته اند ملزومات عرضه آنها را محقق کنند تا بتوانند برای خود جذب سرمایه کنند و یکی از عواملی که در حال حاضر STO و DSO نتوانسته اند هنوز جای ICO را بگیرند سختگیری های بیش از حد قانونی است.

IEO رقیب ICO؟
عرضه اولیه کوین در صرافی (IEO) همانند ICO است، اما با این تفاوت که در صرافی های ارز دیجیتال انجام می شود. صرافی ارز دیجیتال از جانب استارت آپ ها، پلتفرمی ایجاد می کند تا سرمایه گذاران بتوانند توکن های این پروژه ها را خریداری کنند. در صرافی ها برای خرید توکن استارت آپ ها باید از توکن خود صرافی استفاده کرد.

افرادی که قصد شرکت در IEO دارند، پول خود را مانند ICO به یک قرارداد هوشمند نمی فرستند. بلکه آنها باید یک حساب در پلتفرم آن صرافی که IEO را برگزار می کند باز کنند. کاربران سپس کوین های خود صرافی را به کیف پول خود در صرافی واریز می کنند و از آن کوین ها برای خرید توکن های صادر شده استفاده می کنند.

در حال حاضر شرکت در IEO ها سود خیلی خوبی به همراه دارد و تب IEO ها بسیار داغ شده است. اکثر صرافی ها شروع به عرضه آنها کرده اند و این امر هم می تواند به پروژه ها و هم صرافی ها کمک کند. در واقع می توان گفت با افزایش IEO ها ممکن است ICO ها برای همیشه بی استفاده باقی بمانند. زیرا توسط IEO پروژه ها می توانند خیلی بهتر جذب سرمایه کنند و مانند STO سختگیری های قانون گذاری وجود ندارد.

کلام آخر
دسترسی غیر متمرکز به سرمایه به عنوان یک نیروی محرک در مرحله اولیه آغاز سرمایه گذاری، مفهومی اساسی و البته الزامی برای دنیای امروز است. ممکن است در آینده IEO و STO جای ICO را بگیرند اما باید به این امر اشاره کرد که اگرچه کلاهبرداری های زیادی به واسطه ICO شکل گرفت اما همین ICO با خود پروژه های بسیار خوبی را به همراه داشت و باعث شد پروژه های زیادی پا به عرصه ارزهای دیجیتال بگذارند.

در نهایت باید گفت که تعداد کمپین های ICO در طول چند سال گذشته به دلیل محبوبیت ارزهای دیجیتالی، افزایش یافته است. ICO به شرکت ها این امکان را می دهد تا در یک مدت کوتاه، سرمایه جذب کرده و محصولات خود را بسازند. اما تنها پروژه هایی که استراتژی های خوبی دارند به موفقیت می رسند. پس قبل از راه اندازی ICO، از در اختیار داشتن تمامی ابزارها، اطلاعات و سندها به طور کامل اطمینان حاصل کنید.