فلز لیتیم

تاریخچه

لیتیم را (واژه یونانی lithos به معنی سنگ)، Johann Arfvedson در سال 1817 کشف کرد. Arfvedson این عنصر جدید را هنگامیکه در سوئد مشغول تجزیه و تحلیل بود، با مواد معدنی اسپادومین و لپدولیت دریک کانی پتالیت کشف نمود.

Christian Gmelin در سال 1818، اولین کسی بود که شاهد قرمزرنگ شدن نمک لیتیم در شعله آتش بود. اما هر دوی این افراد، در جداسازی این عنصر از نمکش ناکام ماندند.

این عنصر را برای اولین بار W.T. Brande و Humphrey Davy با استفاده از الکترولیز اکسید لیتیم جدا کردند. تولید تجاری فلز لیتیم در سال 1923 به وسیله شرکت آلمانی Metallgesellschaft AG و با استفاده از الکترولیز کلرید لیتیم و کلرید پتاسیم مذاب محقق گشت.

ظاهرا نام لیتیم به این علت انتخاب شد که این عنصر در یک ماده معدنی کشف شد، در حالی که سایر فلزات قلیایی اولین بار در بافتهای گیاهی دیده شده اند.

اطلاعات کلی

لیتیم، عنصر شیمیایی است، با نشان Li و عدد اتمی 3 که در جدول تناوبی به همراه فلزات قلیایی در گروه 1 قرار دارد. این عنصر در حالت خالص، فلزی نرم و به رنگ سفید خاکستری می باشد که به سرعت در معرض آب و هوا اکسید شده، کدر می گردد.

لیتیم، سبک ترین عنصر جامد بوده، عمدتا در آلیاژهای انتقال حرارت، در باطری ها به کار رفته، در بعضی از تثبیت کننده های حالت mood stabilizers مورد استفاده قرار می گیرد.

خصوصیات قابل توجه

لیتیم، سبکترین فلزات و دارای چگالی به اندازه نصف چگالی آب است. این عنصر همانند همه فلزات قلیایی به راحتی در آب واکنش داده، به سبب فعالیتش هرگز در طبیعت به صورت آزاد یافت نمی شود. با این وجود، هنوز هم واکنش پذیری آن از سدیم کمتر است.

وقتی لیتیم روی شعله قرار گیرد، رنگ زرشکی جالبی تولید می کند، اما اگر به شدت بسوزد، شعله هایی سفید درخشان ایجاد می کند. هنچنین لیتیم، عنصری تک ظرفیتی است.

پیدایش

لیتیم بسیار پراکنده است، اما به علت واکنش پذیری زیادی که دارد، در طبیعت به صورت آزاد وجود ندارد و همیشه به صورت ترکیب با یک یا چند عنصر یا ترکیب دیگر دیده می شود. این فلز بخش کوچکی از کلیه سنگهای آذرین را تشکیل داده، نیز در بسیاری از شورابهای طبیعی وجود دارد.

تولید لیتیم از پایان جنگ جهانی دوم به شدت افزایش یافت. این فلز در سنگهای آذرین از سایر عناصر جدا می شود و از آب چشمه های معدنی هم به دست می آید. لپدولیت، اسپادومین، پتالیت و امبلی گونیت، مهم ترین مواد معدنی حاوی لیتیم هستند.

در آمریکا، لیتیم را از شورابهای واقع در Searles Lake خشکیده در کالیفرنیا، مناطقی از Nevada و نقاط دیگر بازیافت می کنند. این فلز که همانند سدیم، پتاسیم و سایر اعضاء گروه فلزات قلیایی، ظاهری سیمگون دارد، با روش الکترولیز از یک مخلوط لیتیم و کلرید پتاسیم گداخته تولید می شود.