کاربردهای فلز قلع

فلز قلع عمدتا از ماده معدنی کاسی تریت که در آن به صورت اکسید وجود دارد، به دست می آید. به دلیل داشتن خواص چکش خواری خوب، نقطه ذوب پائین، سبک بودن، روان شدگی بالا در حالت ذوب و پائین بودن سرباره آن، در ساخت آلیازهای زود گذر به کار می رود.شکل های مختلف در فشار طبیعی قلع جامد دارای دو شکل مختلف است.

در دماهای پایین به شکل خاکستری یا قلع آلفا وجود دارد که دارای ساختار بلوری مکعبی مانند سیلیکن و ژرمانیم است. وقتی دما بالاتر از 2/13 درجه سانتیگراد باشد به رنگ سفید یا قلع بتا تبدیل می شود که فلزی بوده و دارای ساختار چهار وجهی است.

درصورتیکه سرد شود به آهستگی به صورت خاکستری برمی گردد که بیماری قلع نامیده می شود.این تغییر شکل تحت تأثیر ناخالصی هایی از قبیل آلومینیم و روی قرار می گیرد که با افزودن آنتیموان یا بیسموت می توان از آن جلوگیری کرد.

ترکیب قلع با مس باعث کاهش نقطه ذوب و بهبود طنین صوتی حاصل از ضربه می گردد. به همین دلیل، آلیاژ های برنز با مقادیر کمتر از 5درصد قلع را گرید های ناقوسی می نامند. حضور قلع بیش از 5درصد در ترکیب آلیاژی باعث افت شدید مقاومت به ضربه می گردد.

کاربردهای قلع چیست

روکش فلزات

مقاومت خوب این فلز نسبت به زنگ زدگی و فرسایش باعث شده تا از آن به عنوان روکش فلزات دیگر برای جلوگیری از زنگ زدگی استفاده شود، فلز قلع به صورت جلا داده به عنوان پوشش مواد جهت ممانعت از فرسودگی یا واکنش های شیمیایی دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

از جمله قلع اندود کردن ظروف مسی به خاطر جلوگیری از زنگ زدن مس و ورود اکسید سمی مس در غذا. برای جلوگیری از زنگ زدگی مس، ظروف مسی حتما باید قلع اندود شود.این کار مانع از تولید ماده سمی حاصل از اکسید مس در اثر حرارت می گردد.

هنوز هم برای ساخت ظروف فلزی از فلز قلع جهت روکش کردن فلز اصلی استفاده می شود.برای پوشش و عایق کردن فلزاتی همچون سرب، روی و فولاد، فلز قلع مورد استفاده قرار می گیرد.بخش عمده ای از مصرف قلع نیز برای روکش کردن کردن فولاد به منظور جلوگیری از زنگ زدن به کار می رود.همچنین در آلیاژ چرخ دنده ها از این فلز استفاده می گردد.این فلز مستقیما با کلر و اکسیژن ترکیب می شود و و جایگزین هیدروژن اسیدهای رقیق می گردد.

قلع به آسانی به آهن متصل شده وبرای پوشش سرب روی و فولاد مورد استفاده قرار می گیرد تا از پوسیدگی آنها جلوگیری شود. قوطی های فولادی با پوشش قلع برای نگهداری غذا کاربردی وسیع دارد و این کاربرد بخش وسیعی از بازار قلع فلزی را تشکیل می دهد.

صنایع غذایی

سمیت پائین قلع باعث می شود تا ظروف فلزی با روکش قلع برای نگهداری مواد غذایی استفاده فراوانی داشته باشند و کاربرد زیادی در پوشش کاری قطعات صنعتی مواد غذایی و صنعت کنسروسازی دارد.

کاتالیزور

برای تسریع واکنش های شیمیایی، زمانیکه اکسیژن به صورت محلول است، به عنوان کتالیزور مورد استفاده قرار می گیرد.

ساخت آلیاژها

قلع در بسیاری از آلیاژها مورد استفاده قرار می گیرد. آلیاژ های مهم این فلز از قبیل برنز، مفرغ، بابیت، آلیاژ ریخته گری شده تحت فشار، پیوتر، برنز فسفردار، لحیم نرم و فلز سفید می باشند.

شیشه سازی

برای ساخت شیشه پنجره با سطحی تخت، در اکثر موارد از فرآیند Pilkington یا شیشه شناور استفاده می شود که در آن شیشه مذاب روی قلع مذاب شناور می گردد. همچنین در شیشه های عایق در برابر مه و یخ زدگی و تابلو های شب نما از نمک قلع استفاده می گردد.

لحیم کاری

فلز قلع به راحتی لحیم پذیر است. محدوده وسیعی از آلیاژهای قلع - سرب جهت لحیم کاری تجهیزات مختلف به کار می روند. ساخت مفتول های باریک قلع جهت لحیم کاری قطعات الکترونیکی است.مفتول های باریک قلع که به آن سیم لحیم گفته می شود، از ترکیب 60 درصد قلع و 40 درصد سرب به دست می آید.

صنعت برق

خاصیت لحیم کاری بسیار عالی فلز قلع باعث کاربرد آن در صنعت برق گردیده است.

پلاستیک سازی

 کاربرد تجاری اصلی ترکیبات آلی قلع در تثبیت پلاستیک های pvcاست در صورت عدم وجود چنین تثبیت کننده هاییpvc به سرعت تحت گرما، نور و اکسیژن هوا فاسد می شود.

ساخت آهنرباهای ابررسانا

آلیاژ نیوبیوم - قلع به علت دمای بحرانی بالا (k) 18 و میدان مغناطیسی بحرانی(T) 25، به صورت سیم هایی برای آهنرباهای ابررسانا کاربرد تجاری پیدا کرده است.آهنرباهای ابررسانا به وزن چند کیلوگرم قادر به تولید میدانهای مغناطیسی مشابه الکترومغناطیسهای چند تنی می باشد.

صنعت نساجی

در صنعت چاپ روی پارچه از کلرید قلع که مهم ترین نمک قلع است به عنوان عامل کاهنده و خورنده کاربرد دارد. همچنین در تولید رنگ های چاپ از قلع استفاده می گردد.