جیوه چگونه یافت می شود؟

جیوه عنصری به شدت کمیاب در پوستهٔ زمین است. فراوانی آن در پوسته برپایهٔ جرم 0٫08 بخش در میلیون است. البته چون این عنصر از دیدگاه زمین شیمی با عنصرهایی که بیشترین فراوانی را در پوسته دارند ترکیب نمی شود به همین دلیل سنگ معدن های جیوه نسبت به سنگ های معمولی دارای غلظت بالایی از این عنصرند.

داراترین سنگ معدن های این عنصر تا 2٫5٪ جرمی و فقیرترین آن ها دست کم 0٫1٪ جیوه دارند. جیوه هم به صورت یک فلز  و هم در کنار عنصرهای دیگر در کانی هایی مانند شنگرف، کوردرویت، لیوینگ ستونیت و... پیدا شده است. HgS یا شنگرف معمول ترین سنگ معدن جیوه است. سنگ معدن های جیوه بیشتر در کمربندهایی که سنگ هایی با چگالی بالا با نیروی بزرگی به بیرون پوسته هُل داده شده اند پیدا می شود به ویژه در فصل های داغ یا ناحیه های آتشفشانی.

از سال 1558 با به دست آوردن فرایندی که در آن بتوان با کمک جیوه، نقره را از سنگ معدنش بیرون کشید، جیوه ارزش بالایی در اقتصاد اسپانیا و سرزمین های آمریکایی زیر پوشش پیدا کرد. در اسپانیای نو و پرو این ارزش بیشتر دیده می شد. در آغاز معدن آلمادن در جنوب اسپانیا، فراهم کنندهٔ همهٔ جیوهٔ مورد نیاز اسپانیایی ها بود. در بازهٔ سه سده بیش از 100، 000 تُن جیوه از معدن ها بیرون کشیده شد و روند نیاز به جیوه تا پایان سدهٔ 19 برای به دست آوردن نقرهٔ بیشتر همچنان ادامه داشت.

شنگرف، سنگ معدن جیوه، معدن سوکریتس، شهرستان سونومای کالیفرنیا. در جاهایی که رسوب های جیوه به صورت اکسیدی اند، از شنگرف با عنوان سنگ مادر جیوه یاد می شود.پس از اسپانیا در ایتالیا، آمریکا، مکزیک و اسلوونی هم معدن های مهم جیوه پیدا شد و به بهره برداری رسید. اما امروز در بسیاری از این معدن ها بسته است. برای نمونه معدن مک درمیت در نوادا که آخرین معدن آمریکا بود در سال 1992 بسته شد.

بسیاری از این بسته شدن ها به دلیل افت ارزش جیوه بوده است. ارزش جیوه در سال های گوناگون بسیار بالا و پایین شده برای نمونه در سال 2006 ارزش جیوه برای هر فلاسک، برابر با 76 پوند یا 34٫46 کیلوگرم، 650 دلار بوده است.با حرارت دادن شنگرف در برابر جریان هوا و سپس متراکم کردن بخار آن به جیوه می رسیم. این واکنش به ترتیب زیر است:

HgS + O2 → Hg + SO2

در سال 2005 چین بزرگ ترین تولیدکنندهٔ جیوه بود. گمان آن می رود که کشورهای دیگر هم با کمک فرایندهای الکتریکی استخراج، تولیدکنندهٔ جیوه بوده اند اما داده ای را ثبت نکرده اند.به دلیل سمی بودن بالای جیوه، هم در فرایند معدن کاری و هم در جداسازی، آسیب های فراوانی از این ماده در گذشته تا کنون به جای مانده است.

به همین دلیل در دههٔ 1950 شرکت های خصوصی در اردوگاه های کار اجباری از زندانیان برای کندن معدن های جیوه استفاده می شد. هزاران زندانی به کار گرفته می شدند تا تونل های تازه بکنند.افزون بر این سلامتی کارگران در هنگام کار در معدن به شدت در خطر بود.

اتحادیهٔ اروپا در سال 2012 به دلیل نیازش به لامپ های مهتابی چین را به بازگشایی معدن های مرگبارش تشویق می کرد تا جیوهٔ مورد نیاز آن ها فراهم شود. با این روند محیط زیست در برابر خطرهای جدی قرار می گرفت به ویژه در منطقه های جنوبی فوشان و گوانگ ژو، و در استان گوئیژو در جنوب غرب.

معدن های جیوه که پس از بهره برداری رها شده اند دارای توده های بزرگ و خطرناک شنگرف حرارت داده شده اند. بررسی ها نشان داده که آبی که از این منظقه ها می گذرد بسیار برای طبیعت آسیب رسان است.

برای همین تلاش می شود تا از این منطقه ها به گونهٔ ویژه ای دوباره بهره برداری شود. برای نمونه در سال 1976 شهرستان سانتا کلارا یک معدن کهنه را خرید و در آن یک پارک محلی درست کرد و البته برای پاک سازی محیطی و امنیت آن بسیار هزینه کرد.