تأثیرات محیط زیستی جیوه

مخاطرات شغلی و محیط زیستی جیوه

جیوه یک فلز سنگین است که در طبیعت به صورت های فلز عنصری و ترکیبات آلی و معدنی وجود دارد جیوه , فلزی بی بو، با رنگ نقره ای سفید و براق، رسانای الکتریسیته، نارسانای گرما و با سنگینی دو برابر آهن است که در طبیعت در فازهاى جامد، مایع و گاز وجود داشته، و در دماى معمولى اتاق به صورت مایع است.

Hg از خطرناک ترین آلاینده های محیط زیستی بوده که بسته به فرم شیمیایی، اثرات سمی شناخته شده ای برای انسان ایجاد می کند. این فلز در صنایع شیمیایی 30 %، الکتریکی، الکترونیکی و باتری سازی 30 % و ساخت لوازم و دستگاه های اندازه گیری، مصارف دارویی، ساخت دماسنج ها، انواع آفت کش ها، تهیه ملغمه، تولید سود سوزآور و کلر و کلینیک های دندان پزشکی 40 % کاربرد دارد.

سنگ معدن جیوه بیش تر به صورت سولفور سرخ رنگ جیوه HgS یا سینابار با در جه خلوص 86/2 % است که آن را تا حدود OC 600 در کوره های دوار حرارت می دهند تا گوگرد آن با اکسیژن ترکیب شده و به صورت ان هیدرید سولفور از محیط خارج شود، آن گاه با سرد کردن بخار جیوه، فلز جیوه به دست می آید.

جیوه در طبیعت از آزاد شدن گازها از پوسته زمین و اقیانوس به وجود آمده و به شکل بخار در اتمسفر منتشر می گردد. این فلز همچنین از سوخت های فسیلی، سوزاندن زغال سنگ و مصارف صنعتی نیز آزاد می شود.

تأثیرات محیط زیستی جیوه

جیوه فلزی است که به طور طبیعی در محیط وجود دارد. جیوه در اثر شکسته شدن طبیعی کانیهای موجود در سنگ و خاک و از طریق باد و آب وارد محیط زیست می شود. انتشار جیوه حاصل از منابع طبیعی سالها است که رخ می دهد. هنوز هم غلظت جیوه موجود در اثر فعالیت های بشری، در محیط در حال افزایش است.

قسمت عمده جیوه حاصل از فعالیت های بشری به واسطه احتراق سوختهای طبیعی، فعالیت های معدنی، احتراق و ذوب زباله های جامد وارد هوا می شود. بعضی از فعالیت های بشری مانند کودهای کشاورزی و شیرابه های صنعتی باعث می شوند که جیوه به طور مستقیم وارد خاک یا آب شود. کل جیوه ای که در محیط زیست پراکنده می شود در نهایت در خاک یا آبهای سطحی تجمع می یابد.

جیوه موجود در خاک، در قارچها تجمع می یابد. آبهای سطحی اسیدی مقدار قابل توجهی جیوه دارند. وقتی pH آب بین 5 و 7 باشد، غلظت جیوه موجود در آب به علت حرکت و جابه جایی جیوه در زمین بالا می رود. وقتی جیوه به آبهای سطحی یا میکروارگانیسمهای خاک برسد، به متیل جیوه تبدیل می شود که جانداران به سرعت این ماده را جذب می کنند و این ماده باعث آسیب سیستم عصبی می شود.

ماهی ها هر روز مقدار زیادی از متیل جیوه را از آبهای سطحی جذب می کنند. در نتیجه متیل جیوه در بدن آنها تجمع می یابد و با توجه به این که ماهی ها بخشی از زنجیره غذایی هستند، وارد زنجیره غذایی می شود.

اثر عمده جیوه برپرندگان

اثر عمده جیوه برپرندگان در ایجاد تغییراتی نظیر کوچک شدن اندازه چنگال های پرنده، کم شدن زمان مراقبت از تخم و اندازه تخم، کاهش زاد و ولد و بالاخره طول عمرکوتاهتر برای جوجه هاست.

ردیابی جیوه دربدن پرندگان از طریق آزمایش پرآنها صورت می گیرد. درحقیقت ارتباط میان شریان های خونی با پرها منجر به انتقال آلودگی های موجود در خون به پرها می شود. به این ترتیب پر پرنده همواره شاخص های مناسبی برای ارزیابی نوع و میزان درگیری جانور با آلودگی های زیست محیطی به شمار می رود.

مطالعه مشابهی که درسال 2000 توسط پژوهشگران دانشگاه میلان درایتالیا صورت گرفت نشان از آلودگی انواعی از پرندگان شکاری به فلزات سنگین نظیر جیوه، سرب و کادمیوم در دوکشور پاکستان و هند داشت. بنابراین آلودگی وسیع منطقه ای به چنین فلزاتی دوراز انتظار نبوده است.

براساس گزارش جدید میزان آلودگی در پرندگان گیاهخوار درپایین ترین حد قرار دارد اما در پرندگان شکاری بی مهره خوار و بعد درمیان پرندگان شکاری که از مهره داران کوچک تغذیه می کنند افزایش می یابد.چنین افزایش تدریجی حاکی از شدن آلودگی گیاهان و جانوران کوچک مهره دار به ترکیبات جیوه است.

گرچه پژوهشگران می گویند یافته های آن ها درمقایسه با سایر مطالعات انجام شده نشان دهنده آلودگی کمتر پرندگان ایرانی است با این همه اعلام کرده اند که وجود ترکیبات جیوه در پر پرندگان حکایت از وجود آلودگی در سطح گسترده تری در منطقه دارد.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به نتایج آزمایشات سنجش میزان جیوه در اطراف خوریات خور موسی گفت: اندازه گیری های انجام شده نشان می دهد میزان جیوه و ترکیبات آن در رسوبات این منطقه بسیار بیشتر از حد استاندارد است.