فلز جیوه

اطلاعات اولیه
جیوه که آن را سیماب هم می نامند عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی دارای نشان Hg و عدد اتمی 80 می باشد. جیوه که فلزی سبک، نقره ای، سمی و جزء عناصر واسطه است، یکی از دو عنصری می باشد که در دماهای معمولی اتاق حالت مایع دارند و در دماسنجها، فشارسنجها و سایر وسایل علمی کاربرد دارد. جیوه عمدتا به وسیله کاهش از ماده معدنی cinnabar به دست می آید.

تاریخچه

جیوه را چینیان و هندیهای باستان شناخته بودند و در گورهای متعلق به 1500سال قبل از میلاد یافت شده اند. تا سال 500 قبل از میلاد، از جیوه به همراه مواد دیگر برای ساخت آمالگامها استفاده می شد. یونانیان باستان از این فلز سمی در پمادها و رومیان از آن در لوازم آرایشی استفاده می کردند. کیمیاگران تصور می کردند تمامی مواد از این ماده ساخته شده اند. همچنین می پنداشتند در صورتی که جیوه سخت شود، به طلا تبدیل خواهد شد.

در قرن 18 و قرن 19 از نیترات جیوه برای کندن موی حیوانات جهت ساختن کلاههای نمدی استفاده می کردند. این مسئله موجب بروز آسیبهای مغزی در بین کلاهدوزان شد که گفته می شود عبارت: " دیوانه مثل یک کلاهدوز " و شهرت Mad hatter آلیس در سرزمین عجایب از آنجا آمده است.

کیمیاگران نام خدای رومیان Mercury را برای این عنصر در نظر گرفتند. نماد جیوه Hg، از واژه hydrargyrum که لاتینی شده کلمه یونانی hydrargyros می باشد، برگرفته شده که ریشه های یونانی این واژه مرکب به معنی آب و نقره بود. جیوه یکی از معدود عناصری است که دارای یک نماد کیمیاگری است.

پیدایش

جیوه که عنصری کمیاب در پوسته زمین است، یا در کانی های محلی و یا درcinnabar , corderoite , livingstonite و دیگر مواد معدنی یافت می شود که  HgS فراوان ترین سنگ معدن جیوه می باشد. تقریبا 50% جیوه مورد نیاز جهان از اسپانیا و ایتالیا و بیشتر 50% بقیه از یوگوسلاوی، روسیه و شمال آمریکا تامین می شود. این فلز را با روش گرم کردن cannibar در جریان هوا و تغلیظ بخار آن استخراج می کنند.

خصوصیات قابل توجه

جیوه، فلزی سنگین، نقره ای رنگ، یک ظرفیتی یا دو ظرفیتی است که هادی ضعیفی برای گرما اما هادی مناسبی برای الکتریسیته می باشد و تنها فلزی است که در دمای اتاق به حالت مایع است. جیوه به راحتی و تقریبا با تمامی فلزات معمولی از جمله طلا و نقره آلیاژ می سازد، که به هر کدام از این آلیاژها ملغمه می گویند.

نقطه انجماد جیوه 40- درجه سلسیوس معادل 40- درجه فارنهایت می باشد. این تنها دمایی است که در هر دو مقیاس برابراست. همچنین این عنصر دارای انبساط حرارتی حجمی ثابتی می باشد، واکنش پذیری آن نسبت به روی و کادمیم کمتراست و جایگزین هیدروژن اسیدها نمی شود. حالتهای عادی اکسیداسیون این عنصر عبارتند از: mercurous یا 1+ و mercuric یا 2+. نمونه های بسیار نادری هم از ترکیبات جیوه 3+ وجود دارد.