معدن مس سرچشمه

معدن مس سرچشمه در 50 کیلومتری جنوب رفسنجان و در ناحیه مرکزی رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. معدن مس سرچشمه یکی از بزرگ ترین مجتمع های صنعتی معدنی جهان محسوب می گردد و بزرگ ترین تولیدکننده مس ایران می باشد. ذخیره زمین شناسی معدن بالغ بر یک میلیارد و دویست میلیون تن سنگ سولفوری با عیار متوسط 0٬7 درصد برآورد گردیده.

معدن مس سرچشمه از دیدگاه زمین شناسی بر روی کمربند جهانی مس قرار داشته و پهنه گسترش آن از جنوب خاوری تا شمال باختری به صورت یک محدوده بیضوی با ابعاد 2300×1200 متر و ژرفای 1612 متر می باشد. ساختار معدنی در این منطقه به صورت چندبافتی بوده و نوع سنگ منطقه از نوع گرانودیوریت و زمان تشکیل آن حدود 25 میلیون سال پیش می باشد. بخش های تولیدی مجتمع مس سرچشمه عبارت از معدن، تغلیظ، ذوب، پالایشگاه و ریخته گری ها و لیچینگ است.

کانسار مس سرچشمه از نوع پرفیری است. این معدن یکی از بزرگ ترین معادن روباز جهان به شمار می رود و ذخیره زمین شناسی آن، بالغ بر یک میلیارد و دویست و بیست میلیون تن سنگ سولفوری با عیار متوسط 7/0 درصد برآورد شده است.

موقعیت اجتماعی

معدن مس سرچشمه با مختصات "20 ''52° 55 طول شرقی و 40 56° 29 عرض شمالی در 50 کیلومتری رفسنجان و 160 کیلومتری جنوب غرب کرمان قرار دارد. این معدن از طریق جادهٔ آسفالته به رفسنجان، شهربابک و سیرجان مرتبط بوده و فاصله آن تا بندرعباس 437 کیلومتر است.

ارتفاع این ناحیه از سطح دریا به طور متوسط 2620 متر است و بلندترین نقطهٔ آن از سطح دریا 3280 متر ارتفاع دارد. تغییرات سالیانهٔ درجهٔ حرارت در این ناحیه از 15- تا 32+ درجهٔ سانتی گراد می باشد. میزان بارندگی در ارتفاعات 550 میلی متر در سال گزارش شده و سرعت باد در این ناحیه گاهی به ببیش از 100 کیلومتر در ساعت می رسد.

تاریخچه

این محل از قدیم به دلیل جاری بودن آب های زنگاری رنگ و تشکیل رسوبات آبی رنگ در کف دره ها و جویبارها مورد توجه بوده است. این رسوبات نمک که سولفات مس می باشند، هم اکنون نیز در کف آبراهه های اطراف معدن قابل مشاهده می باشند. این کانسار برای اولین بار توسط برادران رضایی در سال 1928 کشف شد.

اولین کارهای اکتشافی و پی جویی در سال 1966 توسط سازمان زمین شناسی کشور در این منطقه انجام شد. کارهای دقیق تر اکتشافی با حفاری هایی به طول 12000 متر ادامه یافت. عملیات معدن کاری در این معدن از سال 1345 با صدور پروانهٔ اکتشاف به نام شرکت سهامی معادن کرمان آغاز شد. در سال 1346 این شرکت به همراه یک شرکت مهندسی مشاور انگلیسی به تهیه نقشه های زمین شناسی منطقه به مقیاس 1:50000 و 1:10000 و 1:2500 پرداخته و به دنبال آن شبکه حفاری 200 متری بر روی نقشه 1:2500 ایجاد شد.

با انحلال مشارکت شرکت های ایرانی - انگلیسی در سال 1349 ادامهٔ عملیات اکتشافی به «شرکت سهامی معادن مس سرچشمه» سپرده شد و این شرکت توانست تا سال 1354 عملیات حفاری عمقی در شبکه های 100 متری قائم و 50 متری زاویه دار را به انجام رساند. در سال 1355، به دنبال تحولات پدید آمده در شیلی، شرکت آناکاندا از کمپانی های اصلی بهره برداری مس شیلی، طی مشارکت با شرکت ملی صنایع مس ایران که جایگزین شرکت سهامی معادن مس سرچشمه شده بود

طرح 20 ساله بهره برداری از معدن و طراحی کارخانه را آغاز نمود که این برنامه ها با وقوع انقلاب اسلامی متوقف شد. ادامهٔ فعالیت ها در سال 1357 توسط کارشناسان ایرانی پیگیری شد و آنان توانستند طی سال های 1360 تا 1362 به ترتیب واحدهای معدن و تغلیظ، ذوب و ریخته گری، استحصال مولیبدن و پالایشگاه را راه اندازی کنند.

نحوه استخراج

استخراج در معدن سرچشمه بدین شرح است که پس از عملیات انفحار، سنگ معدن بر اساس نوع و مشخصات مربوطه توسط کامیون های بزرگ معدنی به محل مناسب انتقال می یابد و از آنجا با توجه به برنامه تولید معدن بارگیری و به سنگ شکن اولیه منتقل می شود.

پس از خردایش، خاک با دانه بندی 100٪ زیر 8 اینچ در انبار درشت با ظرفیت 150 هزار تن ذخیره می گردد. در حال حاضر و پس از انجام فاز اول توسعه معدن، میزان سنگ سولفوری قابل انتقال به سنگ شکن اولیه به سقف 60 هزار تن در روز با عیار متوسط 9/0 درصد رسیده است که با اجرای فاز دوم توسعه، این میزان به حدود 80 هزار تن در روز با عیار 8/50 درصد خواهد رسید.