کاربرد سولفات مس در پزشکی

کاربرد سولفات مس در سلامتی عمومی و پزشکی

مس می تواند بر روی مکانیسم عملکردی مولکول های زیستی نظیر DNA، غشاها و پروتئین هایی که به طور مستقیم یا از طریق رادیکال های اکسیژن به غشا متصل هستند، تأثیر منفی بگذارد.

سولفات مس چیست؟

سولفات مس، یک نمک معدنی است که به فرم رایج مس سولفات پنج آبه یا پنتا هیدراته وجود دارد. این ماده امروزه در صنایع مختلفی نظیر تولید رنگدانه های صنعتی، مواد شیمیایی، کود و سم کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. این نمک معدنی در زمان های قدیم به عنوان یک داروی درمانی استفاده می شد اما در حال حاضر، اثرات سمی آن برای محققان و مصرف کنندگان آشکار شده است. سولفات مس هنوز هم در فهرست مواد شیمیایی جهانی در گروه داروهای پادزهر قرار دارد.

اثرات سولفات مس بر سلامتی عمومی و فردی

مهم ترین اثرات مضری که ترکیب سولفات مس بر روی سلامتی افراد غیر شاغل دارد از طریق ورود دهانی یا بلعیدن است. میزان متوسط مس دریافتی در طول یک روز که باید در رژیم غذایی بزرگسالان وجود داشته باشد، 9/0 تا 2/2 میلی گرم است.

در برخی موارد ممکن است مقادیری از مس در اثر نوشیدن آب های آشامیدنی خانگی وارد بدن شود؛ علت این است که در مجرای اصلی لوله انتقال آب شرب به خانه های مسکونی، تحت تأثیر عوامل مختلف، ممکن است خاصیت خورندگی در لوله های مسی به وجود آید و درصدی از مس وارد آب شود.

تماس با سولفات مس یا منابع دیگر تولید مس از طریق استنشاق و تماس پوستی، درصد بسیار کمی را به خود اختصاص می دهد، اما از نظر آلایندگی، اهمیت زیادی دارد. میزان مس موجود در غبار و دود در طول روز، معادل 3/0 تا 2 میکروگرم است.

مس موجود در سولفات مس یا ترکیبات دیگر عمدتاً از طریق دستگاه گوارش جذب می شود؛ حدود 20 تا 60 درصد مس موجود در رژیم غذایی یا داروها توسط مسیرهای بین سلولی جذب می شود و باقی مانده آن از طریق مدفوع، دفع می گردد.

مهم ترین عضو بدن که توسط مس آسیب می بیند، کبد است. کار مداوم با سولفات مس در کارخانه یا معدن یا هر صنعت دیگری موجب ورود غیر قابل کنترل مس به بدن فرد می شود. مس می تواند از غشای نازک سلولی عبور کرده و به کبد راه پیدا کند، به آلبومین سرم متصل شود و در نهایت، موجب مسمومیت کبد گردد.

آنچه در مورد تأثیر مس بر سلامت عمومی افراد اهمیت دارد این است که انتقال مس از طریق پلاسمای متصل به آلبومین به سایر بافت های اطراف انجام می گیرد. به این ترتیب باید انتظار داشت پس از آسیب یک عضو داخلی بدن توسط تماس با سولفات مس، سایر اندام ها و بافت ها هم در معرض خطر هستند.

تأثیر تماس با سولفات مس بر روی ویژگی ها و واکنش های بیوشیمی بدن

سولفات مس اگرچه یک ترکیب بسیار پرکاربرد است اما در صورتی که در اثر عدم نکات استاندارد کار با مواد شیمیایی، مقادیری از آن وارد بدن فرد شود می تواند اثرات بسیار بدتر و مخرب تری بر اندام ها داشته باشد. هنگامی که مسمومیت بیوشیمیایی مس از کنترل فرآیندهای هومئوستاتیک بدن فراتر رود، ساختار و گروه های مولکول های زیستی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.مس می تواند بر روی مکانیسم عملکردی مولکول های زیستی نظیر DNA، غشاها و پروتئین هایی که به طور مستقیم یا از طریق رادیکال های اکسیژن به غشا متصل هستند، تأثیر منفی بگذارد.

مس از طریق تماس با مشتقات این عنصر شامل سولفات مس II، کلرید مسII و همچنین دو ترکیب هیدروکسید مس II و اکسید مس II، وارد بدن می شود. دو ترکیب اول به دلیل انحلال پذیری بیشتر، خاصیت سمی بیشتری دارند؛ دو ترکیب دوم، انحلال پذیری کمتری دارند و جزو نمک های مس با خاصیت سمی پایین تر قرار می گیرند.

عوارض ورود مس به بدن در اثر تماس با سولفات مس

اگر مس به هر دلیلی وارد بدن شود می تواند عوارض حاد یا نسبتاً حاد را ایجاد کند. این عوارض در تمام افراد، یکسان نیستند اما در صورت مواجه شدن با آن باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.

عوارض مسمومیت با مس عبارتند از: سردرد، سرگیجه، احساس طعم فلز در دهان، تهوع، اسهال، مشکلات تنفسی، خونریزی های گوارشی، نارسایی کبد و کلیه، توهم و در نهایت، مرگ.

حضور سولفات مس نه تنها برای بدن انسان مضر است بلکه در صورت ورود به محیط زیست، نوعی آلاینده به شمار می رود. این نمک معدنی در آب محلول است و می تواند به منابع آبی و خاک راه پیدا کند. حضور بیش از حد مس در خاک، زندگی گیاهان را تهدید می کند.