معادن بزرگ روی در جهان

بازار مواد معدنی در سال های گذشته با نوسان قیمتی زیادی همراه بوده و در بسیاری از موارد شاهد کاهش نرخ کانی ها بوده ایم.

اما در این میان دو فلز پاراژنز سرب و روی شرایط بهتری نسبت به دیگر کانی های فلزی داشتند و روند قیمتی آنها روبه رشد بوده است. یکی از دلایل اصلی این افزایش قیمت، کم شدن میزان عرضه فلز سرب و روی بوده است. البته در بین این دو فلز، روی شرایط بهتری داشته و با توجه به کم شدن میزان تولید این کانی و رو به اتمام رفتن ذخایر معدنی روی در جهان، شاهدیم امروزه کسانی که ذخایر روی در اختیار دارند دست به سرمایه گذاری های کلان برای تولید این فلز زده اند.

در این زمینه ایران نیز با توجه به قرار گرفتن روی کمربند فلزی، ذخایر مناسبی از سرب و روی در اختیار دارد و به تازگی برای برداشت از ذخیره معدن سرب و روی مهدی آباد به عنوان بزرگ ترین معدن سرب و روی خاورمیانه اقدام کرده است.

در ادامه این گزارش نگاهی به معادن بزرگ سرب و روی موجود در جهان و شرایط فعلی آنها داریم که در ادامه خواهید خواند. گفتنی است این گزارش صمت به نقل از روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران منتشر شده است.

1- معدن Rampura Agucha

معدن Rampura Agucha در هند بزرگ ترین معدن تولیدکننده روی جهان است. ظرفیت تولید سالانه این معدن 6/15 میلیون تن با عیار 15/9 درصد است. این معدن در سال 2016میلادی حدود 588 هزار تن فلز محتوی روی تولید کرده که در مقایسه با سال 2015میلادی رقمی نزدیک به 640 هزار تن کاهش داشته است. همچنین معدن رامپورا آگاچا در سال 2016میلادی 57 هزار تن فلز محتوی سرب تولید کرده است.

منابع این معدن 103 میلیون تن ماده معدنی با عیار روی 14 درصد و سرب 1/8 درصد بوده که ذخیره قابل برداشت آن 51 میلیون تن با عیار 14 درصد و عیار سرب 1/8درصد است.

براساس اطلاعات موجود، معدنکاری در این معدن به هر دو شکل زیر زمین و روباز در حال انجام است. در بخش معدنکاری زیر زمینی و با روشLong Hole Open Stopping سالانه 3/75میلیون تن ماده معدنی تولید می شود و این پروژه شامل یک چاه 950 متری تولید، دو رمپ و چاه تهویه و یک طرح آکند است. مواد معدنی استخراج شده از این معدن در کارخانه های فلوتاسیون، لیچینگ و ذوب به محصولات مورد نیاز تبدیل می شود.

2- معدن Red dog

معدن روی Red dog یکی از بزرگ ترین معادن روی جهان متعلق به گروه Teck بوده و در امریکای شمالی قرار دارد. فعالیت معدنکاری در این معدن از سال 1989میلادی آغاز شده است. در سال 2016میلادی این معدن 583 هزار تن فلز محتوی روی تولید کرده که حدود 5 درصد روی جهان و 79 درصد روی امریکا را شامل می شود و در مقایسه با تولید 567 هزار تنی سال 2015میلادی مقداری افزایش نشان می دهد.

همچنین در سال 2016میلادی 123 هزار تن سرب در کارخانه های این معدن تولید شده است.تولیدات این معدن کنسانتره، سرب و روی بوده که برای تولید شمش به کارخانه های تولید شمش متعلق به این شرکت یا دیگر نقاط دنیا حمل می شود.

میزان برق مصرفی در این معدن 30 مگاوات بوده و ازسوی دیزل ژنراتور تامین می شود. منبع این معدن محتوی 117میلیون تن ماده معدنی با عیار 17 درصد روی و 4/1درصد سرب و 80 گرم بر تن نقره و 78میلیون تن با عیار روی 17/7 درصد، سرب 4/7درصد و نقره 80 گرم بر تن قابل برداشت بوده است.

بر اساس گزارش این شرکت این معدن تا سال 2031 میلادی به تولید خود ادامه خواهد داد. سنگ های رسوبی با سن تیپ می سی سی پی میزبان ذخیره سولفیدی سرب و روی این معدن است. ماده معدنی به شکل لنز بوده و ساختار آن ازسوی صفحه های گسل کنترل شده و به وسیله سنگ های دریایی آورای مانند شیل و سیلتستون و همچنین مقادیر کمتری چرت و سنگ های کربناته میزبانی شده است. باریت نیز بر روی واحد سولفیدی قرار گرفته است.

کانی های سولفیدی شامل کانی های نیمه بزرگ تا بزرگ اسفالریت، پیریت، مارکاسیت و گالن است. تولیدات این معدن، کنسانتره سرب و روی بوده که برای تولید شمش به کارخانه های تولید شمش متعلق به این شرکت یا دیگر نقاط دنیا حمل می شود.

3- معدن Mount Isa

معدن مونت ایزا سومین معدن بزرگ تولیدکننده روی جهان متعلق به شرکت گلنکور و در استرالیا واقع شده است. منبع این معدن حاوی 660 میلیون تن ماده معدنی با عیار روی متوسط 6 درصد، سرب 3/5درصد و حدود 65 گرم بر تن نقره بوده و ذخیره قابل برداشت آن 78 میلیون تن ماده معدنی با عیار 8/2 درصد روی، 4/1 درصد سرب و 75 گرم بر تن نقره است. بنابرآنچه در گزارش های این شرکت یاد شده، معدن Mount Isa، بزرگ ترین معدن روی جهان است.

کانی های اولیه شامل گالن، اسفالریت غنی از آهن و تراهدریت بوده و با کانی های پیریت، پیروهوتیت، کوارتز و کربنات ها در ترکیب هستند. مقادیر ناچیزی نیز از ارسنو پیریت، مارکاسیت، کالکوپیریت، والریت و پروستیت در کانه موجود هستند. سطح ذخیره نیز اکسید شده و شامل کانی های سروزیت، انگلزیت و پیرومرفیت است.این معدن متعلق به شرکت گلنکور بوده و بزرگ ترین معدن در حال کار این شرکت است. ظرفیت تولید این معدن 4/5 میلیون تن در سال بوده و با روش زیر زمینی و روزباز استخراج می شود.

ظرفیت تولید این معدن سالانه 480 هزار تن روی است اما تولید آن در سال 2016 میلادی 288 هزار تن روی، 143هزار تن سرب و 227 تن نقره بوده است که در بخش روی نسبت به سال گذشته کاهش 40 درصدی را نشان می دهد.فرآوری کانه استخراج شده در این معدن با روش فلوتاسیون بوده و سرب و روی در این کارخانه از هم جدا می شوند.

کنسانتره روی به بازار، عرضه شده اما کنسانتره سرب برای تولید شمش سرب ذوب می شود. نقره نیز به عنوان یک محصول جانبی استحصال و تولید می شود. تعداد کارکنان این معدن 1200 نفر بوده و تولید آن تا سال 2036 میلادی ادامه خواهد یافت.

4- معدن McArthur River

معدن McArthur River، چهارمین معدن بزرگ جهان و یکی دیگر از معادن بزرگ روی استرالیاست که به شرکت گلنکور تعلق دارد. این معدن در سال 1888میلادی کشف شده و در سال 1995میلادی تولید تجاری آن آغاز شده است.

ظرفیت تولید کارخانه های این معدن 383 هزار تن روی، 93 هزار تن سرب و 110 تن نقره در سال است، اما در سال 2016میلادی این معدن 200 هزار تن روی، 42 هزار تن سرب و 43 تن نقره تولید کرده است. ماده معدنی استخراج شده از این معدن با استفاده از روش فلوتاسیون به کنسانتره تبدیل می شود.کارخانه فلوتاسیون این شرکت با استفاده از بال میل در مرحله اولیه و ثانویه ابعاد مواد را به 45 و 7 میکرون کاهش می هد و در مدار فلوتاسیون به کنسانتره تبدیل می شود.

منبع این معدن 180میلیون تن با عیار روی 9/4 درصد روی، 4/4 درصد سرب و 45گرم بر تن نقره است و ذخیره قابل برداشت آن 117 میلیون تن با عیار 9/4 درصد روی، 4/5درصد سرب و 45 گرم بر تن نقره است. تعداد کارکنان این معدن حدود 700 نفر بوده و بر اساس گزارش های این شرکت، تولید آن تا سال 2040 ادامه خواهد داشت.

5- معدن Anta mina

معدن Antamina پنجمین معدن بزرگ تولیدکننده روی دنیا و یکی از بزرگ ترین معادن مس جهان بوده و در پرو واقع شده است. این معدن متعلق به 3 شرکت BHP، Billiton، Glencore and Teck است. محصولات این معدن، شامل سرب، روی، نقره، مس و مولیبدن است.

این معدن اسکارنی پلی متال 1247 میلیون تن ماده معدنی با عیار روی0/62 درصد، مس 0/88 درصد، مولیبدن 0/018درصد و 10 گرم بر تن نقره را در خود جای داده و ذخیره آن 598 میلیون تن با عیار مس 0/95درصد، روی 0/97 درصد، نقره 11گرم بر تن و مولیبدن 0/023 درصد است.

بر اساس گزارش teck منبع 493میلیون تن با عیار روی 1/5 درصد و ذخیره قابل برداشت 263 میلیون تن با عیار روی 2درصد بوده که البته از نظر محتوای فلز، اختلاف زیادی ندارد. در سال 2016میلادی این معدن 431 هزار تن مس، 198 هزار تن روی، 8700 تن سرب، 5 هزار تن مولیبدن و 600تن نقره تولید کرده است. برای دستیابی به این تولید بیش از 54میلیون تن معدنکاری شده ماده معدنی فرآوری شده و حدود 140 میلیون تن میزان معدنکاری شده است.

6- معدن Cerro Lindo

معدن پلی متال Cerro Lindo ششمین معدن بزرگ تولیدکننده روی جهان و بزرگ ترین معدن زیر زمین پرو بوده و یکی از معادن در اختیار گروه Milpo است. منبع معدن حدود 87/1 میلیون تن با عیار 2/18 درصد روی، 0/23 درصد سرب، 0/75 درصد مس و 0/69 اونس بر تن نقره داشته که ذخیره قابل برداشت آن حدود 55/3 میلیون با عیار 2/13 درصد روی، 0/22 درصد سرب، 0/67 درصد مس و 18گرم بر تن نقره است. بر اساس برآوردها، انتظار می رود عمر معدن در سال 2022میلادی پایان یابد.

معدن Cerro Lindo در سال 2016 میلادی 174هزارتن روی، 40 هزار تن مس، 5 هزار تن سرب و 102تن نقره تولید کرده است. ارتفاع این معدن از سطح دریا 1820 متر بوده و فعالیت آن از سال 2007میلادی با تولید روزانه 5هزارتن آغاز شد و در سال 2012میلادی ظرفیت آن به بیش از 15هزار تن در روز رسید. خوراک ورودی به کارخانه حدود 6 میلیون تن در سال است.

این معدن به شکل زیر زمینی و با روش Sub-level open stope mining  استخراج می شود. محصولات تولید این معدن کنسانتره، روی، سرب- نقره و مس است و با روش فلوتاسیون فرآوری می شود. خط انتقال آب این کارخانه 60 کیلومتر است.

7- معدن Tara

معدن Tara، بزرگ ترین معدن زیر زمینی اروپا و هشتمین تولیدکننده روی جهان بوده که در ایرلند واقع شده و متعلق به شرکت Boliden است. ذخیره این معدن در عمق 50 تا900 متری زمین قرار دارد. این کانسار در سال 1970میلادی کشف شد و از سال 1977 تولید آن آغاز شد و تاکنون بیش از 85 میلیون تن ماده معدنی برای تولید کنسانتره سرب و روی استخراج شده است.

کانی های تشکیل دهنده ماده معدنی شامل گالن و اسفالریت است. با اکتشافاتی که در سال های اخیر انجام شده، یک زون جدید10میلیون تنی با عیار روی 8/51درصد و سرب 1/8 درصد به ذخیره آن افزوده شده است که عمر این معدن را بیش از آنچه پیش بینی شده افزایش داد.

بر اساس گزارش سال 2017 این شرکت، منبع این معدن محتوی 34/3 میلیون تن ماده معدنی با عیار حدود 7 درصد روی و 1/75 درصد سرب و ذخیره قابل برداشت این معدن 16/5 میلیون تن با عیار 6/2 درصد روی و 1/6 درصد سرب است و پیش بینی می شود تا سال 2021میلادی تولید این معدن با ظرفیت کامل ادامه داشته باشد.

از این معدن سالانه حدود 2/7 میلیون تن ماده معدنی، برداشت و در سال 2016 میلادی 148هزار تن فلز محتوی روی و 20 هزار تن فلز محتوی سرب و 1100 کیلوگرم نقره تولید می شود. تعداد شاغلان این معدن 580نفر است.

8- معدن Penasquito

معدن Penasquito، بزرگ ترین معدن طلای مکزیک و هفتمین تولیدکننده روی جهان است. در واقع روی به عنوان محصول جانبی این معدن، تولید و بازیابی می شود. این معدن پلی متال بزرگ ترین معدن روزباز مکزیک بوده و متعلق به کمپانی Goldcorp است.

منبع این کانسار 892 میلیون تن ماده معدنی با عیار متوسط روی 0/63 درصد، عیار سرب 0/26 درصد، 30 گرم بر تن نقره و 0/50 گرم بر تن طلا و ذخیره قابل برداشت آن 589 میلیون تن با عیار روی 0/69 درصد روی، عیار سرب 0/28 درصد سرب، 30 گرم بر تن نقره و 0/52 گرم بر تن طلاست.

فعالیت این معدن از سال 2007 میلادی آغاز شد، در سال 2008 میلادی نخستین طلای این معدن تولید شد و در سال 2011میلادی به ظرفیت کامل رسید. فرآوری در این معدن به شکل دو فاز اکسیدی و سولفیدی انجام می شود. ظرفیت ورودی کارخانه 93 هزار تن در روز است. نخستین کنسانتره سرب و روی در اکتبر 2009تولید شد.

خوراک ورودی به دو بخش کارخانه های فرآوری اکسیدی و سولفیدی سالانه حدود 34 میلیون تن بوده و در این کارخانه ها 70 هزار تن سرب، 130 هزار تن روی، 546تن نقره و حدود 14/5 هزار کیلوگرم طلا تولید می شود.

9- معدن Garpenberg

معدن گارپنبرگ نهمین تولیدکننده روی جهان، یکی دیگر از معادن شرکت بولیدن بوده «Boliden» و در سوئد واقع شده است. این کانسار حاوی عناصر روی، سرب، نقره، طلا و مس بود که در اواخر دهه 90 میلادی مورد اکتشاف قرار گرفت و یکی از مقرون به صرفه ترین معادن جهان است.

در سال 2014میلادی با ساخت واحد دوم این معدن، تولید معدن از 1/5 به 2/5میلیون تن در سال افزایش یافت که در پی آن هزینه های تولید معدن کاهش یافت و باعث رقابت پذیری این محصول در بازار شد. براساس گزارش سال 2017میلادی این شرکت، منبع این معدن 136 میلیون تن ماده معدنی با عیار میانگین 2/99 درصد روی، 1/45 درصد سرب، 91 گرم بر تن نقره، 0/33 گرم بر تن طلا و 0/5 درصد مس دارد و ذخیره قابل برداشت آن 76/4 میلیون تن با عیار 3/13 درصد روی، 1/45 درصد سرب، 97 گرم بر تن نقره، 0/3گرم بر تن طلا و 0/05 درصد مس است.

این معدن در سال 2016 میلادی، 109 هزار تن روی، 700 تن مس، 39هزار تن سرب، 580 کیلوگرم طلا و 302 تن نقره تولید کرده است که برای تولید این محصولات 2/6 میلیون تن ماده معدنی استخراج کرده و تعداد شاغلان آن 430 نفر است.

10- معدن Rosebery

معدن Rosebery دهمین تولیدکننده روی جهان متعلق به گروه MMG بوده و در تاسمانی استرالیا واقع شده است. کانسار Rosebery پلی متال و در برگیرنده عناصر روی، سرب، مس و طلا بوده، به شکل زیرزمینی و با روش open stopping استخراج می شود و عمق معدنکاری به 1/7 کیلومتر می رسد.این معدن تا سال 1893میلادی پوشیده و کشف نشده بود.

در این سال توماس مک دونالد، نشانه های از طلای پلاسری همراه با کانی های سولفیدی سرب و روی در رودخانه دامنه کوه یافت و معدنکاری در مقیاس متوسط شروع شد اما معدنکاری به شکل جدی و به شیوه کنونی از سال 1936میلادی آغاز شد و پیش بینی شده تا سال 2023میلادی عمر این معدن به پایان برسد.
ماده معدنی استخراج شده به کارخانه خوراک دهی و با روش فلوتاسیون سرب، روی و مس فرآوری شده و کنسانتره تولید می شود.

طلا نیز با روش ثقلی پرعیارسازی می شود. بر اساس گزارش سال 2016این شرکت، منبع کانسار دربرگیرنده 22/3میلیون تن ماده معدنی با عیار 7/9درصد روی، 2/7درصد سرب، 0/26مس، 100 گرم بر تن نقره و 1/3 گرم بر تن طلا بوده و ذخیره آن 5/4میلیون تن ماده معدنی با عیار 8/3درصد روی، 3 درصد سرب، 0/24درصد مس، 113 گرم بر تن نقره و 1/3 گرم بر تن طلا دارد.

این معدن در سال 2016 میلادی حدود 82 هزار تن روی و 26 هزار تن سرب و حدود 2 هزار تن مس تولید کرده و بر اساس گزارش این شرکت انتظار می رود در سال 2017میلادی، تولید این معدن به 65 تا 72هزار تن روی و 18 تا 22هزار تن سرب کاهش یابد. تعداد شاغلان این معدن، 259نفر بوده و 232 پیمانکار دارد. با توجه به مطالعات انجام شده، مجموع تولید روی در10معدن بزرگ تولیدکننده روی جهان 2800هزار تن فلز محتوی روی بوده که حدود 24 درصد روی تولیدی دنیا را شامل می شود.

براساس موارد یاد شده، بزرگ ترین منبع روی جهان به میزان 39 میلیون تن فلز محتوی روی، کانسار مونت ایزا در استرالیا بوده و در اختیار شرکت گلنکور قرار دارد و همچنین بزرگ ترین ذخیره قابل برداشت روی جهان به میزان 14 میلیون تن فلز محتوی روی، معدن red dog و متعلق به شرکت Teck بوده و در امریکای شمالی واقع شده است.

11- معدن مهدی آباد

براساس مطالعات انجام شده در سال 2014میلادی، کانسار سرب و روی مهدی آباد با منبع معدنی 716میلیون تن ماده معدنی با عیار 2/932 درصد روی، 1/40 درصد سرب و 35 گرم بر تن نقره و ذخیره قابل برداشت 154میلیون تن ماده معدنی با عیار 6 درصد روی، 2درصد سرب و 53 گرم بر تن نقره، از نظر منبع بعد از Mount Isa در رده دوم و از نظر ذخیره قابل برداشت بعد از Red dog و McArthur River در رده سوم قرار می گیرد.

همچنین با توجه به برنامه ریزی های انجام شده برای تولید 280هزار تن فلز محتوی روی از نظر تولید در جایگاه چهارم جهانی قرار خواهد گرفت. این جدول بزرگ ترین معادن تولیدکننده روی را نشان می دهد.-شرکت گلنکور تولید معدن Mount Isa را از 478 هزار تن در سال 2015میلادی به 288 هزار تن در سال 2016همچنین تولید معدن McArthur River را از 273 هزار تن در سال 2015میلادی به 200هزار تن در سال 2016برای تنظیم بازار و افزایش نرخ جهانی روی، کاهش داد.

کاربرد فلز روی در جهان

فلز روی از مهم ترین و با ارزش ترین فلزات است که در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارد. این فلز در ساختار اقتصادی هر کشور برای تولید و تکمیل انواع فرآورده های صنعتی نقش اساسی دارد. سرب و روی در طبیعت همواره با هم آمیخته بوده و سنگ های درونگیر مشترکی دارند.

روی، کاربرد فراوانی در ساخت آلیاژها و صنعت گالوانیزاسیون دارد. کانسار سرب و روی با نهشته های مهمی از باریت و فلوئورین همراه است و از این رو بسیار حائز اهمیت است زیرا در مراحل اکتشاف می توان به کانسارهای دیگر نیز دست یافت، علاوه بر آن در فرآیند فرآوری نیز می توان از کانی های همراه استفاده کرد.