تولید کنندگان بزرگ آلومینیوم در جهان

با وجود آنکه کمتر از یک صده از کشف آلومینیوم می گذرد، امروزه این فلز جوان به دومین فلز پرمصرف جهان تبدیل شده و موارد مصرف آن به حدی است که تصور جهان بدون وجود آن غیرممکن به نظر می رسد.

منابع بوکسیت، ماده اولیه تولید آلومینیوم، در همه مناطق جهان وجود ندارند. فقط 7 منطقه غنی از بوکسیت در جهان وجود دارد که شامل:

• آفریقای غربی و مرکزی
• آمریکای جنوبی
• کارائیب
• اقیانوسیه و آسیای جنوبی
• چین
• منطقه مدیترانه
• روسیه

بر این اساس، منابع اصلی بوکسیت خلوص بالا با آلومینیوم بیش از50 درصد، در این 7 منطقه تقسیم شده اند.ناگفته نماند، غنی ترین منبع بوکسیتی جهان متعلق به شرکت روسال متحد بود که در سال 2007 با تلفیق شرکت های روسال، سوال و آلومینای گلنکور (3/3 میلیارد تن بوکسیت) تأسیس شد.

صنعت آلومینیوم در اروپا

به گزارش انستیتوی بین المللی آلومینیوم، اروپا بزرگ ترین پایگاه تولیدی صنعت آلومینیوم محسوب می شود. در سال 2010 این انستیتو و اروپا را به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ آلومینیوم معرفی کرد و از آن زمان تاکنون، تولید این قاره همواره رو به افزایش بوده است. پیش بینی می شود، تولید آلومینیوم اولیه اروپا در محدوده زمانی سال های 2013 2011، سالانه 8 درصد افزایش داشته باشد.

مهم ترین تولیدکنندگان دنیای آلومینیوم

شرکت های مهم تولید کننده آلومینیوم جهان عبارتند از: روسال در روسیه، ریوتینتو آلکان در کانادا، آلکوا  در آمریکا و چالکو در چین که این 4 شرکت در بیش از 40 کشور جهان فعال هستند.

در منطقه خاورمیانه نیز شرکت های صحار در عمان، قطرآلوم در قطر، دوبال در دوبی، امال در امارات، آلبا در بحرین، معادن در عربستان و اجیپتالوم در مصر، و ایرالکو در ایران از شرکت های مهم تولیدکننده آلومینیوم به شمار می روند.شرکت های نوراندا، هیترو، بیلیتون و سنتری آلومینیوم نیز در زمره بزرگ ترین شرکت های تولید آلومینیوم دنیا محسوب می شوند.

روسال-روسیه

روسال برترین تولیدکننده آلومینیوم جهان با تولید سالانه 153/4 میلیون تن شمش است. این شرکت 11 درصد آلومینیوم و 13 درصد آلومینای جهان را تولید می کند. این شرکت از ادغام دو شرکت روسی Rusal و Sual و همچنین شرکت Glencore در مارس 2007 تأسیس شد. این شرکت در 14 کشور جهان فعال بوده و همه بخش های بالادستی و پایین دستی صنعت آلومینیوم را شامل می شود.محصولات این شرکت که به 70 کشور جهان صادر می شود، شامل آلومینا، آلومینیوم، آلیاژ، فویل، مواد بسته بندی و محصولات در بخش انرژی است. شرکت روسال 4 واحد ذوب، 10 ریفاینری و واحد فرآوری بوکسیت دارد.

شرکت روسی روسال همچنین موفق به عقد قرارداد مشترکی با گروه جهت تولید ماشین آلات جدید برای صنعت آلومینیوم شد که نمونه اولیه این ماشین آلات شهریور امسال مورد آزمایش قرار گرفت، همچنین این شرکت، پروژه جدیدی را جهت استخراج بوکسیت با درصد آهن پایین در جمهوری کومی راه اندازی کرده که این طرح توسط شرکت بوکسیت تیمان با ظرفیت تولید سالانه 250 هزار تن اجرا می شود. قرار است تا سال 2012 نخستین فاز بهره برداری از این معادن با استخراج 90 هزار تن بوکسیت آغاز شود.

روسال طی نیمه نخست امسال 02/2 میلیون تن آلومینیوم تولید کرد که نشان دهنده یک درصد افزایش نسبت به همین دوره در سال 2010 بوده است. تولید آلومینا و بوکسیت این شرکت نیز طی این مدت به ترتیب 8 و 23 درصد افزایش داشته، با این وجود سود خالص این شرکت نسبت به سال گذشته با 5/20 درصد کاهش به 08/1 میلیارد دلار رسید که عمدتا به افزایش هزینه ها و کاهش ارزش دلار باز می گردد. انتظار می رود، طی سال 2011 تقاضای بالا برای آلومینیوم ادامه یابد و با 13 درصد رشد به 46 میلیون تن برسد. محرک اصلی این تقاضا، چین، برزیل، هند و روسیه خواهند بود.

ریوتینتوآلکان- کانادا

این شرکت که پس از ادغام ریوتینتو و آلکان در سال 2007 به وجود آمد، هم اکنون یکی از شرکت های بزرگ تولیدکننده آلومینیوم جهان به شمار می رود. این شرکت 22 واحد ذوب در 11 کشور دارد. تولید سالانه این شرکت 4/3 میلیون تن اعلام شده. حجم منابع بوکسیت آلکان 380 میلیون تن برآورد شده است.

آلکوآ- آمریکا

شرکت آلومینیوم آلکوآ در آمریکا نیز یکی دیگر از شرکت های بزرگ تولیدکننده این فلز در جهان محسوب می شود. این شرکت در 42 کشور جهان فعالیت دارد و همه تولیدات مربوط به بخش آلومینیوم از بوکسیت، آلومینا و شمش آلومینیوم گرفته تا صنایع پایین دستی را در اختیار دارد.

تولید شمش و پودر بیش از 75 درصد درآمدهای شرکت را تشکیل می دهد. در سال 2007 این شرکت تصمیم گرفت شرکت آلومینیوم سازی آلکان را به قیمت 27 میلیارد دلار خریداری کند، اما آلکان تصمیم گرفت با ریوتینتو ادغام شود. این شرکت 25 واحد ذوب اولیه در 8 کشور و تولید سالانه 6/3 میلیون تن شمش آلومینیوم دارد که حجم منابع بوکسیت آلکوا 89/1 میلیارد تن گزارش شده است.

چالکو - چین

تولید این شرکت چینی حدود 84/3 میلیون تن بوده و تاکنون رشد تولید قابل توجه سالانه حدود حداقل 10 درصد داشته و عمده واحدهای تولیدی این شرکت در چین قرار دارند. سود این شرکت در 9 ماهه ابتدای سال جاری به 6/967 میلیون یوآن افزایش یافته است.

شرکت های آلومینیومی منطقه خلیج فارس

امروزه صنعت آلومینیوم نقش بسزایی در اقتصاد منطقه خلیج فارس ایفا می کند. پنج واحد ذوب اصلی این منطقه، مجموعا 5/3 میلیون تن تولید در سال دارند. رشد بخش تولید آلومینیوم در منطقه خلیج فارس به احداث چندین واحد صنایع پایین دستی منجر شده و کل سرمایه گذاری در این بخش و واحد ذوب، مجموعا 40 میلیارد دلار برآورد می شود.

صنعت آلومینیوم برای کشورهای منطقه خلیج فارس بین 4 تا 12 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده، 11 هزار فرصت شغلی مختلف در منطقه ایجاد کرده و منجر به ایجاد 30 هزار فرصت شغلی غیرمستقیم نیز شده و هزینه تولید این فلز در خلیج فارس بسیار پایین بوده و در حال حاضر بیشتر واحدهای ذوب دارای آخرین تکنولوژی تولید و تجهیزات است، از این رو پیش بینی می شود در بلندمدت، این بخش صنعتی درآمد بالایی داشته باشد.

هم اکنون با وجود تقاضای بالا برای آلومینیوم از جانب بازار اروپا، آمریکا و آسیا، به منظور گسترش این صنعت در منطقه خلیج فارس مشکلاتی وجود دارد که تأمین آلومینا از مهم ترین آنهاست. همه واحدهای ذوب منطقه وابسته به آلومینای وارداتی هستند. در این حال، این رویه که طی 40 سال اخیر بر فعالیت های آلومینیومی منطقه حاکم بوده، هیچ گونه خطری برای این صنعت محسوب نمی شود.

یکی دیگر از پارامترها در این صنعت، تامین انرژی است و وفور گاز در منطقه نقش بسزایی در این زمینه ایفا می کند. بسیاری از کشورهای منطقه خلیج فارس از دریافت گاز اضافی برای پیشبرد برنامه های توسعه ای خود استقبال می کنند، به همین جهت، برنامه های توسعه ای در این واحدها به ظرفیت تولید کنونی منطقه می افزاید. با توجه به برنامه های افزایش ظرفیت پیش بینی شده، ظرفیت تولید آلومینیوم در منطقه، به 5 میلیون تن در سال 2015 و 6 میلیون تن در سال 2020 افزایش یابد. مهم ترین واحدهای تولیدی در منطقه خلیج فارس، صحار، قط آلوم، دوبال، امال، آلبا، معادن و اجیپتالوم هستند.

صحار-عمان

شرکت آلومینیوم صحار، آخرین دستاورد صنعت آلومینیوم منطقه و نخستین تولیدکننده آلومینیوم در عمان محسوب می شود. سهامداران این شرکت، سه شرکت نفت عمان، شرکت ملی انرژی ابوظبی و ریوتینتو آلکان هستند.

صحار بلندترین تک خط ذوب به طول 2/1 کیلومتر را داشته و نخستین واحد ذوب در جهان است که برای مصرف بهینه انرژی، از تکنولوژی AP36 دارد شرکت ریوتینتو آلکان استفاده می کند، همچنین این واحد ذوب واحد کربن دارد، بنابراین آندهای مورد استفاده خود را در داخل شرکت تولید می کند تا راندمان تولیدش افزایش یابد.

واحد ریخته گری صحار بالاترین نرخ ریخته گری شناخته شده با نرخ 27 تن در ساعت را دارد و این واحد ذوب، سه نوع مختلف آلومینیوم تولید می کند: شمش 3/27 کیلوگرمی، شمش 700 کیلوگرمی و فلز گرم مذاب برای صنایع پایین دستی داخلی.

قطر آلوم- قطر

شرکت آلومینیوم قطر یا قطرآلوم، حاصل سرمایه گذاری مشترک شرکت نفت قطر و نورسک هیدرو است که در حال حاضر نخستین فاز آن به ظرفیت 585 هزار تن در سال رسیده و تولید در این واحد در دو سالن ذوب صورت می گیرد. محصولات قط آلوم به صورت آلیاژ ریخته گری عرضه می شوند.

این واحد دارای نیروگاهی به ظرفیت 1350 مگاواتی است و واحد کربن آن نیز با ظرفیت 300 هزار تن در سال آندهای خطوط ذوب را تامین می کند. بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته، قرار بود این واحد تا پایان سال 2010 با ظرفیت کامل وارد مدار تولید شود، اما به دلایل فنی، در زمان تعریف این پروژه، دستیابی به ظرفیت سالانه 609 هزار تن تا سال تا 2013 تعریف شده است.

دوبال - دوبی

شرکت دوبال شرکتی کاملا دولتی است که در سال 1979 تأسیس شد. این کارخانه ذوب یک مگاتنی، در منطقه جبل علی دوبی احداث شده و شامل نیروگاهی به ظرفیت 2335 مگاوات، واحد کربن به ظرفیت سالانه 380 هزار تن، واحد تولید شمش با ظرفیت سالانه 16/1 میلیون تن و یک واحد 30 میلیون گالنی تصفیه آب دریاست.

در این واحد، آلومینیوم به سه شکل تولید می شود: آلیاژهای ریخته گری برای کاربرد صنایع خودروسازی، بیلت اکستروژن برای پروفیل ساختمانی، صنعتی، فورجینگ و حمل و نقل و آلومینیوم خلوص بالا برای صنایع الکتریکی و صنایع هوا فضا. میانگین درجه خلوص فلز حاصله 8/99 درصد بوده و بالاترین درجه خلوص حاصل شده، بیش از 98/99 درصد است. این شرکت به منظور دستیابی به منابع جدید آلومینا و مواد اولیه، در 4 پروژه بالادستی بوکسیت و آلومینا در برزیل، کامرون، گینه و هند سرمایه گذاری کرده است.

امال- امارات

شرکت امال حاصل سرمایه گذاری مشترک دوبال و شرکت توسعه مبادله است. این پروژه 7 / 5 میلیارد دلاری در دو فاز ساخته شده که نخستین فاز تولید آن در ژانویه سال جاری به ظرفیت کامل تولید رسید. ظرفیت در نظر گرفته شده برای این واحد 750 هزار تن بوده که در زمان اتمام دومین فاز تولید، ظرفیت امال به 75 میلیون تن خواهد رسید.

این واحد شامل بندر، واحد تولید آند، واحد تولید شمش و یک نیروگاه 2 هزار مگاواتی است که قادر است بیلت اکستروژن آلومینیوم اولیه، شمش آلومینیوم غیرآلیاژی خلوص بالا، شمش استاندارد و شمش T شکل تولید کند.

آلبا - بحرین

فعالیت این شرکت از سال 1971 آغاز شده و امروزه بیش از 870 هزار تن آلومینیوم در سال تولید می کند. محصولات این شرکت شامل شمش T شکل و استاندارد، بیلت اکستروژن، تختال نورد، شمش پروپرزی و آلومینیوم مذاب است. حدود 45 درصد تولیدات این واحد به صنایع پایین دستی بحرین، 20 درصد به خاورمیانه و 13 درصد به شرق دور ارسال می شود. بقیه تولید این شرکت به اروپا، آسیای جنوب شرقی، هند، آفریقا و آمریکای شمالی صادر می شود.

معادن - عربستان

شرکت معادن، سال 1997 در عربستان احداث شد. در ابتدا فعالیت این شرکت فقط در زمینه طلا بود، اما به تدریج فعالیت خود را به فسفات و آلومینیوم گسترش داد. پروژه آلومینیومی تحت نظر این شرکت، قراردادی مشترک میان معادن و آلکوا بوده و شامل توسعه، طراحی، ساخت و تأسیس در سایت های البیضا و راس الخیر است.

ارزش کل این پروژه عظیم 8/10 میلیارد دلار اعلام شده و 16 بانک و موسسه مالی داخلی، منطقه ای و بین المللی، تامین مالی قرارداد 9/1 میلیارد دلاری بین این دو شرکت سعودی و آمریکایی را بر عهده دارند. سایت البیضا شامل معدن بوکسیت 4 میلیون تنی بوده و راس الخیر شامل واحدهای تصفیه آلومینا، ذوب آلومینیوم، نورد و تجهیزات مربوط به آن است.

براساس برنامه ریزی های صورت گرفته، اولین محصول واحد ذوب و نورد این پروژه، در سال 2013 به بازار عرضه می شود، اما نخستین تولید معدن و واحد تصفیه آن، در سال 2014 آماده بهره برداری خواهد بود. تا آن زمان، آلومینای مورد نیاز این واحد توسط آلکوا تامین می شود.

اجیپتالوم - مصر

سایت 320 هزار تنی اجیپتالوم، سال 1975 در منطقه نجع حمادی واقع در شمال مصر تأسیس شد. این شرکت در سال 2010 تکنولوژی خود را از سودربرگ به آند پیش پخته تبدیل کرد. واحدهای ذوب، میله گذاری، ریخته گری، اکستروژن و نورد این شرکت همگی در یک سایت قرار دارند.

این شرکت مصمم است ظرفیت نورد خود را از 90 هزار تن به 120 هزار تن در سال جاری افزایش دهد. پروژه جدیدی نیز برای احداث دستگاه نورد 25 هزار تنی تولید فویل در این شرکت تعریف شده است. نیمی از تولیدات شرکت اجیپتالوم صرف تامین نیازهای داخلی مصر می شود. محصولات بیلت، میله و شمش ریخته گری این شرکت بیشترین متقاضی داخلی را دارد.

وضعیت تولید آلومینیوم در ایران

در کشور ما نیز صنعت آلومینیوم نقش و جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. هم اکنون حدود 11 هزار کارخانه و کارگاه در کشور در این صنعت فعال بوده و بیش از 250 هزار نفر در صنایع وابسته به آلومینیوم اشتغال دارند.ایرالکو به عنوان اولین تولیدکننده شمش های آلومینیوم در ایران محسوب می شود که ظرفیت تولید آن تا ابتدای امسال به 153 هزار تن در سال بالغ شده، از جمله شرکت های رقیب در این صنعت برای آلومینیوم ایران نیز شرکت آلومینیوم المهدی با تولید اسمی بیش از 106 هزار تن در سال است.

بزرگ ترین کارخانه آلومینیوم کشور مجتمع آلومینیوم هرمزگان با ظرفیت تولید 147 هزار تن آلومینیوم است که در سال 88 افتتاح شد. با افتتاح این مجتمع، 47 درصد ظرفیت تولید آلومینیوم کشور افزایش یافته و میزان کل ظرفیت آلومینیوم کشور به 457 هزار تن رسیده است. در این کارخانه از جدیدترین فناوری روز جهان در صنعت آلومینیوم استفاده شده است.