آجر فشاری یا آجر گری چیست و چه معایب و مزایایی دارد؟

آجر گری
آجر فشاری، از قدیمی ترین انواع تولید آجر می باشد که از آن به آجر های گری یا آجر زبره یا آجر فشاری یاد می شود که به ابعاد 22× 10× 5/ 5 یا با همین طول و عرض ولى به ضخامت 4 یا 3 سانتی متری تهیه مى شود از آن جایى که موقع خشت زدن با دست، گوشه هاى گل در قالب با انگشت فشار داده مى شد، این آجر به فشارى مشهور شد. این نوع آجر براى گرى چینى، استفاده مى شود.
از آجر فشاری قبلا در نقش دیوار های باربر ساختمان ها، طاق ضربى، دیوارهاى حمال، جدا کننده و هم چنین به صورت آبساب براى نماسازى به صورت وسیع مورد استفاده قرار می گرفت اما رفته رفته به علت وزن زیاد آن و نیز مرتفع شدن سازه ها از کاربرد در دیوار چینی به کاربرد در فونداسیون سازی تغییر کاربرد پیدا کرد و به تبع آن میزان مصرف آن نیز کاهش یافت.

دیگر کمتر ساختمانی را می توان یافت که در دیوار چینی از این نوع از آجر ها استفاده نماید هر چند نسبت به تیغه و سفال از مقاومت فشاری بالاتری برخوردار است ولی این نکته زمانی حائز اهمیت بود که از آن به عنوان دیوار باربر استفاده می شده است. قابلیت باربری مناسب (مقاومت فشاری)، قیمت ارزان و سهولت دسترسی در بیشترین مناطق ایران از مزایای آن است. از معایب این نوع آجرها می توان به وزن زیاد و عایق مناسب نبودن اشاره کرد.
کمتر کسی است که در صنعت ساختمان آجر فشاری (آجر گری یا توپر) را نشناسد. این آجر از خشت (خاک رس و آب) ساخته می شود و به دلیل مشخصات مکانیکی و شیمیایی متمایزش، یکی از پراستفاده ترین مصالح ساختمانی است. با اینکه امروزه به نسبت گذشته از محبوبیتش کاسته شده است، ولی آجر فشاری همچنان به عنوان قالب بندی فونداسیون مورد استفاده قرار می گیرد. این آجر به دلیل آنکه با فشار دست کارگران در قالب ساخته می شد، به این نام شهرت یافت. برای شناخت بیشتر این آجر با ویکی ساختمون همراه باشید.

ویژگی های آجر فشاری

این آجر مقاومت بالایی در برابر تأثیرات تهاجمی محیطی دارد. در مقایسه با دیگر آجرها نیز آجر گری از دوام و مقاومت فیزیکی بالایی دارد. از لحاظ ظاهری، تا حدودی یادآور سنگ طبیعی است و باعث می شود از آن در طراحی نمای ساختمان ها استفاده شود (بیشتر در خانه های روستایی).
استحکام آجر فشاری توسط چگالی آن محاسبه می شود، که به طور متوسط 1600 کیلوگرم بر متر مکعب است. هر سری از آجرهای توپر با یک شاخص مقاومتی خاص (M (n شناسایی می شوند، جایی که n قدرت آجر را نشان می دهد. بنابراین، مدل هایی با شاخص M-350 و M-400 از بالاترین مقاومت برخوردار هستند. از چنین آجری می توان برای ساخت دیوارهای باربر در ساختمان های بنایی استفاده کرد. ناگفته نماند، در ایران چنین درجه بندی برای آجرهای فشاری وجود ندارد.
قابلیت هدایت حرارتی باعث شده است امروزه آجر گری در ساخت خانه های مسکونی در مکان هایی با آب و هوای سرد به ندرت استفاده شود. این آجر دارای شاخص هدایت حرارتی برابر و کمتر از 0/43 است. باید به خاطر داشته باشید که آجر توپر قادر به حفظ گرمای داخل اتاق نیست و آزادانه آن را خارج می کند.
مقاومت در برابر سرمازدگی آجر گری با شاخص (F (n نشان داده می شود، در جایی که n تعداد چرخه انجمادی است که آجر می تواند بدون از بین رفتن کیفیت اصلی خود را حفظ کند. این شاخص تا حد زیادی تحت تأثیر تخلخل آجر قرار دارد که در اکثر اصلاحات از 7 تا 8٪ متغیر است. مقاومت در برابر یخ زدگی آجر فشاری می تواند به 300 چرخه برسد، که این امر باعث شده برای ساخت تأسیسات در مناطق سردسیر، محصولی مناسب باشد.
میزان جذب آب آجر فشاری نشان می دهد چه مقدار رطوبت را در مدت معینی می تواند جذب کند. برای این آجرها، این رقم بین 3-7٪ از کل حجم آن متغییر است. این ویژگی به ما این امکان را می دهد تا با اطمینان بیشتر از آجر گری برای دکوراسیون خارجی نما در مناطقی با آب و هوای مرطوب و دریایی استفاده کنیم.
نکته: آجرهای فشاری خود نیز به تنهایی به انواع آجر قرمز، آجر ماشینی و آجر کوره ای تقسیم می شوند.

مزایا و معایب آجر فشاری
تقاضا برای خرید آجر گری، نشان از برخی مزایای این آجر به شرح زیر دارد:

افزایش مقاومت در برابر اثرات دما و رطوبت شدید، استفاده از این آجر را در حین ساخت روکش و پوشش بنا در مناطق با آب و هوای مرطوب را بدون محدودیت امکان پذیر می کند.
مقاومت مکانیکی بالا نسبت به همتایان خود، آجر فشاری را برای مصالحی مقاوم در برابر ضربه تبدیل کرده است.
دوام بالای آجر توپر، این مصالح ساختمانی را نسبت به دیگر انواع آجر متمایز کرده است. این آجر با حفظ خواص و عملکرد خود، قادر به داشتن عمری در حدود دویست سال است.
به دلیل حذب آب بالا، این آجر چسبندگی زیادی با ملات سیمانی دارد و در هر زمان از سال قابل استفاده است.
دارای ایمنی مطلق برای سلامتی انسان و خلوص اکولوژیکی ناشی از عدم وجود ناخالصی های مضر در ترکیب خود است.
سطح آجر دارای خاصیت ضد بخار است، به طوری که گرد و غبار و دوده در اثر باران جذب و شسته نمی شوند.
این نوع آجر را می توان در تمام مناطق کشور به راحتی تهیه کرد، پس سطح دسترسی بالایی دارد.
قیمت این آجر نسبت به سفال و دیگر آجرها کمتر است.
همچنین مانند هر متریال دیگری، آجر فشاری نیز دارای معایب مختص به خود است:

وزن زیاد این آجر یکی از جوانب منفی آن است. استفاده از این آجر به دلیل افزیش وزن ساختمان مجاز نیست. برای ساختمان های بنایی یک طبقه می توان برای دیوار پیرامونی از این آجر بهره برد.
این آجر به دلیل انبساط حرارتی، مستعد تغییر شکل به میزان متوسطی است و با گذشت زمان ممکن است شروع به تورم و ترک خوردگی کند. ترک خوردگی این آجر ممکن است به عرض 5 میلی متر نیز برسد.
عایق حرارتی خوبی نیستند و به حفظ گرمای داخل خانه کمکی نمی کنند.

کاربردهای آجر فشاری
مهم ترین کاربرد آجر گری در دیوار چینی و کرسی چینی پی ساختمان است. از این آجر برای دیوارهای باربر در ساختمان بنایی نیز به کار گرفته می شود.
از این آجر به دلیل جذب خوب ملات و مقاومت بالا در برابر فشار، اغلب برای قالب بندی فونداسیون نیز استفاده می شود.
در گذشته از این آجر برای ساخت سقف طاق ضربی به وفور استفاده می شد، اما امروزه به دلیل عملکرد سازه ای پایین و بالا رفتن وزن ساختمان، استفاده از آجرهای فشاری به کلی کنار گذاشته شده است.
برای ساخت دیوار حیاط دورتادور ویلاها و خانه های حیاط دار از این آجر به فور استفاده می شود.

اهمیت استفاده از آجر گری
درست است که آجر گری شکوه گذشته خود را ندارد، ولی به طور کامل از صنعت عمرانی حذف نشده است. اهمیت استفاده از این آجرها همچنان بر پایه ویژگی های خاصی که دارد استوار است. با این حال، نمی توان از پیشرفت های فناوری در تولید مصالح ساختمانی جدید غافل شد. برای بهینه کردن هزینه های ساخت، افزایش مقاومت سازه در برابر بارهای مرده و نیروی زلزله، کاهش وزن ساختمان و موارد دیگر، باید کم کم شاهد به کنار رفتن مصالحی همانند آجر فشاری بود.