تعیین نام شرکت ها

یکی از مشخصه های احراز شرکت های تجاری و تخصیص نام به آنها برای معرفی آنها، استفاده از نام های غیر تکراری می باشد. نام شرکت باعث تمایز آن از سایر شرکت ها می شود و یکی از ابزار های مهم برای شرکت ها در جذب مشتری، محسوب می گردد. شخصیت حقوقی شرکت های تجاری، بایستی بر گرفته از یک نام خاص باشد. انتخاب نام برای شرکت دارای سلسله مراتب و قوانین و مقرراتی می باشد که در ادامه این مطلب به آن پرداخته شده است.

حقوق شناسی تعیین نام شرکت های تجاری

بر اساس ماده 8 ق.ت، شخصیت حقوقی می تواند تمامی حقوق و تکالیف اشخاص حقیقی را بر عهده داشته باشد بجز برخی از حقوق مانند حق پدر و فرزندی که مختص انسان ها است. بنابراین انتخاب نام برای اشخاص حقوقی، برای شناسایی حقوق و تکالیف آنها یکی از وظایف ضروری می باشد که اشخاص حقیقی تشکیل دهنده شخصیت حقوقی بایستی آن را به درستی انجام دهند. در این خصوص در قانون تجارت بند هایی ذکر شده است که در ادامه به شرح آنها پرداخته شده است.

بند 1 شناسایی نام شرکت

نام شرکت در واقع معرف شخصیت و هویت آن شرکت می باشد. ذینفعان و طرفین قرارداد با شرکت، در نگاه اول به نام شرکت دقت می کنند و پس از آن با فعالیت های آن آشنا می گردند. بنابراین اگر نام یک شرکت زیبا و با معنا باشد، باعث نفوذ بیشتری در کسب و کار ها می شود.

نام انتخاب شده برای شرکت، به نوع فعالیت آن بستگی دارد که ممکن است صرفا یک اسم خاص باشد و یا متشکل از چند اسم از جاری شرکا باشد و حتی ممکن است که تجاری نباشد اما چون شرکت تحت این اسم به تجارت می پردازد، ممکن است در برخی از انواع شرکت های تجاری، اسم شرکت اسم تجارتی آن نیز محسوب می گردد و از این جهت، دارای ارزش اقتصادی می باشد و ممکن است که قسمتی از دارایی شرکت را نیز تشکیل دهد.

برای تایید نام شرکت ها، ساختار های اداری از طرف سازمان ثبت اسناد و املاک تخصیص یافته اند که بر اساس آخرین تغییرات چارت سازمانی، اداره تعیین نام اشخاص حقوقی در اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری، به امر تعیین نام برای شرکت ها رسیدگی می نماید.

در این خصوص، یکی از فناوری هایی که به کار برده شده است استفاده از نرم افزار جستجوی نام شرکت می باشد که ذینفعان می توانند با مراجعه به این پایگاه اینترنتی، اقدام به استعلام و انتخاب نام نماید.

بند 2 شناسایی اسم تجاری

اسم تجاری شهرت تجارت مورد نظر را معرفی می کند. این اسم ممکن است نام خانوادگی تاجر باشد و یا یک اسم فانتزی و یا هر نوع اسمی باشد که به تایید برسد و تحت آن عنوان، فعالیت مذکور معرفی و مشهور شود. ثبت کردن نام تجاری اختیاری می باشد.

بر اساس بند ج ماده 30 قانون ثبت اختراع، علامت های تجاری، طرح های صنعتی و اسم تجاری تعریف شده اند که طبق این ماده نام تجاری یعنی اسم یا عنوانی که معرفی کننده و مشخص کننده شخصیت حقیقی یا حقوقی مورد نظر باشد.

بر اساس ماده 46 قانون مذکور، اسمی که ماهیت آن خلاف موازین شرعی و یا نظم جامعه و اخلاق باشد و یا باعث فریب عموم گردد، نمی تواند به عنوان نام تجاری مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بر اساس تعریف قانون گذار، نام هر شخصیت حقیقی می تواند نام تجاری وی نیز محسوب شود. در واقع نام تجاری باید معرف هویت صنفی اشخاص تاجر و غیر تاجر شود.

لازم به ذکر است که تعاریف و اصطلاحات قانونی با تعاریف و اصطلاحاتی که در تجارت و بازاریابی به کار می رود یکسان نمی باشد زیرا اکثر تجار به کلماتی که برای تمایز کالاها یا خدمات به کار می روند نام تجاری می گویند و علامت تجاری را به تصاویری می گویند که آرم، لگو، مارک باشند.

بند 3 شناسایی علامت تجاری

بر اساس قانون، علامت تجاری یک نشان قابل رویت می باشد که می تواند کالا ها و خدمات اشخاص حقوقی را از هم متمایز نماید. همچنین ثبت برند یعنی ثبت نمودن علامت در اداره ثبت شرکت ها بر اساس قوانین مشخص شده.

علامت در موارد زیر قابل ثبت نمی باشد

• نتواند کالاها یا خدمات یک موسسه را از کالاها و خدمات موسسه دیگر متمایز سازد.
• خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.
• مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه در مورد مبدا جغرافیایی کالاها یا خدمات با خصوصیات آنها گمراه کند.
• عین یا تقلید نشان نظامی، پرچم، یا سایر نشان های مملکتی با نام با نام اختصاری با حروف نخست یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمان های بین الدولی با سازمان هایی که تحت کنوانسیون های بین المللی تأسیس شده اند، بوده یا موارد مذکور یکی از اجزای آن علامت باشد، مگر آن که توسط مقام صلاحیت دار کشور مربوط یا سازمان ذیربط اجازه استفاده از آن صادر شود.
• عین یا به طرز گمراه کننده ای شبیه یا ترجمه یک علامت با نام تجاری باشد که برای همان کالاها یا خدمات مشابه متعلق به موسسه دیگری در ایران معروف است.
• عین یا شبیه آن قبلا برای خدمات غیرمشابه ثبت برند و معروف شده باشد مشروط بر آن که عرفا میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.
• عین علامتی باشد که قبلا به نام مالک دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به لحاظ ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.

بند 4 تفاوت اسم تجاری با علامت تجاری

اشخاص روز به روز تمایل بیشتری برای انتخاب نام تجاری امور صنفی خود پیدا می کنند و خواهان آن هستند که شخصیت صنفی خود را از سایرین متمایز نمایند. امروزه علائم و نام های تجاری، باعث برقراری استراتژی های بیشتری در عرضه کالا و خدمات و همچنین بازاریابی آنها شده است که میدان رقابت را توسعه بخشیده است.

در همین خصوص و افزایش این موضوع، باعث به وجود آمدن رقابت ها و تخلف های مکارانه زیادی در تجارت شده است که در دهه های اخیر با بهره گیری از فناوری های نوظهور، به صورت های مختلفی افزایش یافته اند. در حال حاضر یکی از شایع ترین تقلب ها در عرصه کسب و کار، شبیه سازی اسم یا علامت تجاری به شمار می رود که باعث طرح اعتراض و دعاوی زیادی در دادگستری شده است. از دیدگاه حقوقی، نام تجاری و علامت تجاری دو موضوع جدا می باشند که آثار و احکام مختلفی را نیز دارا هستند.

بند 5 چگونگی تعیین نام شرکت های تجاری

مرحله تایید نام برای شرکت تجاری، یکی از مراحل ثبت تأسیس و یا تغییر انواع ثبت شرکت ها می باشد که به صورت جداگانه ای ثبت نمی شود و مقررات جداگانه ای برای آن وجود ندارد. بنابراین می توان گفت که ملاک تعیین نام شرکت تجاری، دستور العمل ابلاغی موجود در سایت اطلاع رسانی ثبت شرکت ها می باشد.

بر اساس این دستور العمل، تعیین نام شخصیت های حقوقی، متقاضیان ثبت اشخاص حقوقی، با مشخص کردن نوع شخصیت حقوقی و ارائه مدارک لازم، برای تعیین نام شخصیت حقوقی پیشنهادی مورد نظر خود اقدام می نمایند.

نام پیشنهادی اشخاص حقوقی در موارد زیر قابل تایید نمی باشد

• نام هایی که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارند؛
• نام هایی که در آن از اسامی، عناوین و اصلاحات بیگانه استفاده شده باشد؛
• نام هایی که مخالف موازین شرعی، نظم عمومی و یا شامل واژه های بی معنا یا الفاظ قبیحه و مستهجن و خلاف اخلاق حسنه باشند؛
• نام یا نام اختصاری یا حروفی که رسما متعلق به دولت باشد از قبیل ایران، کشور، ناجا، نزاجا، مگر با ارائه مجوز از مقام صلاحیت دار دولتی؛
• هنگامی که در یک نام پیشنهادی، ترکیبی از دو واژه فارسی، تداعی کننده یک واژه بیگانه باشد، امکان ثبت آن وجود ندارد.
• چنانچه تفاوت نام پیشنهادی با نام ثبت شده تنها در استفاده از پسوند جمع  یا حذف آن باشد، امکان ثبت آن وجود ندارد.
• چنانچه نام شخصیت حقوقی به صورت مقید ثبت شده باشد، امکان انتخاب نام جدید مشتق از آن به صورت مطلق برای شخصیت حقوقی دیگر وجود ندارد.
• واژه هایی که به طرز گمراه کننده ای شبیه نام ثبت شده دیگری باشند، پذیرفته نمی شوند.
• اضافه کردن اعداد به نام هایی که سابقه ثبت دارند، پذیرفته نمی شود و در صورت استفاده اعداد در نام های جدید پیشنهادی، باید نگارش آنها به صورت حروفی باشد.

بند 6 بررسی قانون و آئین نامه ممنوعیت به کارگیری اسامی بیگانه

یکی دیگر از قوانینی که در حوزه تعیین نام شرکت های تجاری بایستی مد نظر قرار داد، قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی و عناوین بیگانه و خارجی می باشد که به دلیل پاسداشت زبان فارسی و ترویج نام فارسی صورت گرفته است.

بند 7 استفاده از نام های بومی، محلی و قومی

بر اساس ماده 6 آئین نامه اجرایی قانون، ممنوعیت به کارگیری اسامی عناوین و اصطلاحات بیگانه، افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبان های خاص اقلیت های دینی شناخته شده اند، در قانون اساسی با گویش های محلی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن می گویند مجازند از اسامی خاص متعلق به آن زبان با گویش در نام گذاری محصولات و موسسه ها و اماکن مربوط به خود در همان مناطق استفاده کنند.

احراز استفاده در همان منطقه عملا با توجه به گستردگی کشور پهناور ایران، امکان پذیر نمی باشد در همه جای ایران قومیت یا زبان ترکی و یا کردی و یا عربی و غیره استفاده می گردد لذا محصور نمودن مناطق جغرافیایی جهت استفاده از نام بومی و قومی با ابهام مواجه می باشد.

بند 8 استفاده از اسامی بیگانه مصطلح در تعیین نام شرکت

بر اساس ماده 4 آئین نامه مذکور، کلمات عربی و همچنین برخی از واژه های سایر زبان ها که از قدیم تا کنون در زبان فارسی رواج داشته است و مورد استفاده قرار گرفته است و هم اکنون جزیی از زبان فارسی محسوب می شوند، واژه بیگانه محسوب نمی گردند و استفاده از این گونه نام ها برای نام شرکت بلامانع است.از این جمله می توان به اسامی همچون تلفن، فلش، موکت، ویتامین، ایده، بیسکویت، اسکناس، کنترل، استاندارد، صابون، سالن، روبان، ویلا، انفورماتیک، سس، ماشین، سماور، شوفاژ، تیراژ، بالکن، سایر موارد اشاره داشت.

بند 9 چگونگی استفاده از اسامی مشارکتی خارجی

در برخی مواقع ممکن است که نیاز باشد برای مراودات و معاملات بین المللی و یا صادرات و واردات کالا و خدمات، شرکت های تجاری، از نام های خارجی استفاده نمود. بر همین اساس، در برخی از موارد استفاده از اسامی خارجی در صورت مشارکت سهامدار خارجی امکان پذیر می باشد.

بنابراین طبق ماده 7 آئین نامه مذکور، تبدیل نام های خاص محصولاتی که کشور های دیگر آن را ساخته اند، به فارسی الزامی نمی باشد و ضرورتی برای تغییر نام موسسات عرضه کننده نیز وجود ندارد. بنابراین تغییر نام این گونه موارد، از حدود اختیارات ادارات ثبتی خارج است و در این خصوص، موسساتی که در سایر کشورها محصولاتی را با نام تجارتی خاصی تولید می کنند، می توانند در صورت سرمایه گذاری در ایران و همچنین با رعایت سایر مقررات مربوطه، از نام شرکت خارجی سرمایه گذار و نام تجاری خاص محصولات خود استفاده کنند.