سازمان استاندارد ملی ایران به عنوان متولی بازرسی فنی و کیفی کالا های ایرانی، وظیفه تدوین استاندارد های ملی ایران ISIRI را به عهده دارد.با وجود این که تا کنون بیش از 26000 استاندارد ملی در کشور، تدوین شده است، اما باید توجه داشت که استاندارد ملی ایران برای تمامی محصولات در اداره استاندارد ایران تدوین نمی شود.
استاندارد ملی ایران
استاندارد های ملی ایران دارای ویژگی های لازم برای روند تولید یک فرآورده یا انجام یک خدمت می باشد که در صورت وجود، استاندارد برای محصول می تواند تشویقی و یا حتی اجباری باشد.
استاندارد ملی اجباری
از تولید کنندگانی که محصولات و تولیدات آنها دارای استاندارد ملی اجباری در ایران می باشد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای تولید این موارد، ممکن است که نسبت به اجرا و اخذ استاندارد ملی ایران اقدام نمود و نشان استاندارد ملی ایران را بر روی محصول و بسته بندی خود قرار داد.بنابراین بسته بندی ها باید به نحوی طراحی شوند که این اطمینان حاصل گردد که از طرف مصرف کننده دیده خواهد شد.
لازم به ذکر است تولید محصولاتی که استاندارد ملی آن محصول در ایران اجباری می باشد و آن تولید کننده اقدام به دریافت نشان استاندارد نکرده باشد، غیر قانونی و غیر مجاز محسوب می گردد و لازم است که برای ادامه تولید، اقدام به اخذ استاندارد ملی ایران برای تولید محصول مورد نظر خود نماید.
در زمینه صادرات کالا به خارج از کشور، محصولاتی که استاندارد ملی ایران برای آنان اجباری باشد، بر اساس قوانین گمرک جمهوری اسلامی ایران، لازم است جهت صادرات اقدام به اخذ استاندارد ملی ایران نمایند و این امر برای آنها اجباری می باشد.
استاندارد ملی تشویقی
بعضی از محصولات تولیدی موجود می باشند که استاندارد ملی آنان به تازگی تهیه شده است و یا هنوز استاندارد آن رای کافی برای تصویب اجباری بودن را اخذ نکرده است که به عنوان استاندارد تشویقی شناخته شده اند.تولید کنندگان این نوع از کالا ها می توانند در صورت تمایل از اقدام برای دریافت نشان استاندارد ملی ایران صرف نظر نمایند.
در نتیجه می توان گفت که تولید محصولاتی که استاندارد ملی آنان تشویقی می باشد، بدون اخذ نشان استاندارد ملی ایران غیر قانونی نیست و مانعی برای تولید ندارد.موارد پیش نیاز اخذ نشان استاندارد ملی ایران:
موارد حقوقی ثبت سازمان
مدارک لازم برای دریافت علامت استاندارد ملی ایران
مراحل اخذ استاندارد ملی ایران
تکمیل فرم های مربوط به اخذ استاندارد ملی
فرم های اعلام شده از طرف اداره استاندارد، باید توسط سازمان متقاضی اخذ علامت استاندارد ملی، تکمیل گردد.این فرم های شامل اطلاعات عمومی و اطلاعات فنی در خصوص محصولات و خدمات و مجوز های سازمان متقاضی می باشد.
تعیین مسئول کنترل کیفیت
مسئول کنترل کیفیت باید مطابق با شرایط احراز تعیین شده از طرف اداره استاندارد، تعیین شود و مشخصات مسئول کنترل کیفیت به همراه مدارک مربوطه به اداره استاندارد اعلام گردد.
مجوز های قانونی
تمامی اطلاعات مربوط به مجوز های قانونی، لازم است که به اداره استاندارد ارائه شود. این مجوز ها شامل موارد زیر هستند:
مستند سازی استاندارد ملی
مستندات و فرم های مورد نیاز جهت استاندارد سازی محصولات و خدمات، لازم است که با توجه الزامات استاندارد ملی مربوطه، در سازمان تدوین شوند.در مستند سازی استاندارد ملی ایران، می توان از استاندارد ایزو 9001 نیز کمک گرفت.در صورتی که سازمان، سیستم مدیریت کیفیت ایزو 9001 را استقرار داده و گواهینامه ایزو 9001 را اخذ کرده است، بایستی تصویر گواهینامه ایزو معتبر با اعتبار از مراجع ملی و بین المللی به اداره استاندارد ارسال گردد.
اجرای مستندات
مستندات استاندارد ملی ایران، که در مراحل بالا تهیه شده است، در این مرحله اجرا می شود. مهم ترین مستنداتی که باید اجرا شوند:
ارزیابی محصول و خدمت
سیستم کنترل کیفیت طرح ریزی شده توسط کارشناس استاندارد مورد ارزیابی قرار می گیرد و نمونه محصولات به منظور بررسی، به آزمایشگاه مورد تایید اداره استاندارد، ارائه می گردد.
اخذ نهایی پروانه کاربرد استاندارد ملی تشویقی یا اجباری
در صورتی که تمامی مراحل بالا به صورت کامل اجرا شده باشد و نمونه های محصول و خدمات در آزمایشگاه مورد تایید اداره استاندارد، با الزامات مشخص شده، منطبق باشد، پروانه استاندارد ملی سازمان متقاضی صادر می گردد.