شرکت میکر (Maker) اواخر ماه دسامبر 2017 استیبل کوین (stable coin) غیرمتمرکز خود با نام دای (Dai) را عرضه کرد. دای توکن با استاندارد ERC20 اتریوم است که پشتوانه 1 دلاری دارد. هر دای به ارزش یک دلار است و صرف نظر از اینکه چه مقدار دای موجود باشد، همیشه ارزش آن یک دلار خواهد بود. برخلاف تتر هیچ نهاد متمرکزی از ارزش دای پشتیبانی نمی کند و هیچ بانک سنتی با دلار واقعی حامی آن نمی باشد. در این کوین هیچ چیزی وجود ندارد که بتوان آن را تعطیل کرد و هیچ مقام یا نهاد متمرکزی وجود ندارد که نیاز به اعتمادسازی باشد. دای در بلاک چین اتریوم با استفاده از قرارداد هوشمند موجود است. شرکت میکر یکی از شرکت های قدیمی مبتنی بر اتریوم است و بر روی این پروژه پیش از پیدایش اتریوم کار کرده است. این تیم در فضای بسیار خوبی قرار دارد و توسط ویتالیک بوترین، خالق اتریم پشتیبانی می شود.
چرا دای تحول ایجاد کرده است؟
پیش از توضیح جزئیات دای و چگونگی عملکرد آن، فرض کنید موارد زیر حکمفرماست:
این موارد چندین ویژگی را که قبلا غیرممکن بود امکان پذیر می کند. دای در حال حاضر می تواند خیلی سریع و بدون کارمزد (به جز کارمزد گس اتر) به صورت بین المللی منتقل شود. بازرگانان می توانند دای را با تمام مزایای فناوری بلاک چین بدون ریسک نوسانات قبول کنند. به عنوان مثال دیگر نیاز نیست بازگانان زمانی که پرداختی را دریافت می کنند و به ارز رایج تبدیل می کنند نگران نوسان 15 درصدی قیمت بیت کوین باشند. اگر تاجری 19.99 دلار برای یک تیشرت بپردازد و 19.99 دلار دای دریافت کند مطمئن خواهد بود که دای خود را همان روز و یا دو ماه دیگر به دلار تبدیل کنند، همان 19.99 دلار را خواهد داشت.
همچنین مشتریان نیز دیگر نگران خرج و پرداخت با یک دارایی که ارزش آن مدام افزایش می یابد نخواهند بود. اگر مشتری بداند که ارزش اتر افزایش می یابد بعید است که محصولی با اتر بخرد. چرا 19.99 دلار اتر خرج کند درحالی که می داند همین مقدار اتر، فردا 24.99 دلار می ارزد؟
امروزه اکثر تجار پرداخت ارزهای دیجیتال را با استفاده از واسطه هایی نظیر بیت پی (BitPay) پذیرفته اند، که تمام مسائل منفی مرتبط با فرایندهای پرداخت سنتی را با خود به همراه دارد. این نکات منفی عبارتند از کارمزد فرایند، محدودیت ها و قوانینی نظیر اینکه با کدام صنایع می توانند تجارت کنند. با وجود واسطه هایی نظیر بیت پی، بازرگانان در واقع روش دیگری از پرداخت را به مشتریان ارائه می دهند اما به جز فروش اضافی، هیچ نکته مثبت دیگری ندارند. بدی ماجرا اینجاست که اگر بیت پی از شما خوشش نیاید آنها می توانند بدون هیچ دلیل و هشداری به کار شما خاتمه دهند.
به وسیله دای یک بازرگان می تواند همانطور که میزان پرداختی را خود دریافت می کند فرایند پرداخت ها را خود انجام دهد. اگر تصمیم به استفاده از برنامه های شخص ثالث بگیرند، فقط خدمات ارزش افزوده ای نظیر خدمات یکپارچه تجارت الکترونیک، نرم افزار حسابداری و مدیریت کیف پول در اختیار آن ها می باشد. اما برای پردازش پرداخت ها یا نگهداری موقت سرمایه نیازی به خدمات شخص ثالث نیست و خود بلاک چین تمام این موارد را مدیریت می کند. هیچ کس نمی تواند توانایی بازرگان برای دریافت پرداخت را قطع کند.
در نهایت، ممکن است برای برخی سوال پیش بیاید که چرا اصلا به کوینی مانند دای نیاز است. آیا تتر در حال حاضر اهداف توکن با پشتوانه دلار را برآورده نمی کند؟ پاسخ این است که تتر یا هر یک از استیبل کوین های متمرکز می توانند هک شوند، جمع و تعطیل شوند و یا پول شما را بفروشند و همیشه در سایه سیاست ها و خطاهای انسانی عمل می کنند. در واقع حدس و گمان های زیادی وجود دارد که عملکرد تتر نامطمئن و تقلبی است. اما این موارد در مورد دای اتفاق نمی افتد. دای به عنوان یک ارز با ثبات غیرمتمرکز واقعی است و کافی است تنها به بلاک چین اعتماد کنید.
نحوه عملکرد دای چگونه است؟
دای شاهکار این صنعت می باشد که با دقت و با دنبال کردن یک هدف، بین مشوق های اقتصادی تعادل برقرار می کند. آن هدف تبدیل شدن به توکنی است که همواره ارزش یک دلاری داشته باشد. هنگامی که ارزش دای 1 دلار است، مکانیزم ها تلاش می کنند تا قیمت آن را کاهش دهند. هنگامی که ارزش دای کمتر از 1 دلار است مکانیزم ها تلاش می کنند تا قیمت آن را افزایش دهند. فعالانی که در این مکانیزم ها نقش ایفا می کنند این کار را انجام می دهند زیرا آنها حتی اگر دای به ارزش یک دلار هم نباشد پول به دست می آورند. به همین دلیل است که دای همیشه نوسان کمی کمتر یا بیشتر از قیمت 1 دلار دارد. در واقع ارزش دای همانند یک تابع سهمی شکل است که تا بینهایت نزدیک به یک دلار می شود اما هیچ گاه به آن نمی رسد. اگر ارزش دای بیش از 1 دلار شود، جایزه بیشتری برای رفع آن وجود دارد. این جادوی دای است.
دای چیست؟
دای در واقع همانند دریافت یک وام یا قرض در برابر ارزش اتریوم است. هر کسی می تواند دای را تولید کند، به تنها چیزی که نیاز است اتر و دانش فنی که چطور از برنامه غیرمتمرکز استفاده کنید. اکثر کاربران نه به تولید دای نیازی دارند نه نیازی است بدانند چگونه تولید می شود. هر چه دای دارای ارزش 1 دلار باشد، کاربران بیشتر جذب این کوین می شوند و به آن ایمان می آورند و آن را خرج می کنند، می پذیرند و در صورت نیاز دای را به کوین های دیگر تبدیل می کنند. حتی مشتاق ترین افراد به ارزهای دیجیتال نیز نیازی به ایجاد دای یا دانستن نحوه ایجاد آن ندارند. برای کسب دای تنها کافی است کاربران در صرافی هایی نظیر صرافی های غیرمتمرکز موجود بر بستر اتریوم، آن را معامله کنند. این موضوع باعث می شود که دای به یکی از اجزای مهم هر صرافی غیرمتمرکز تبدیل شود. دای به شدت پیچیده است و بعضی از افراد بیان کرده اند که این پیچیدگی، دای را بسیار مبهم می کند. این یک استدلال اشتباه است زیرا مورد استفاده اصلی دای بر روی ارزش یک دلاری آن ثابت است. همین موضوع باعث می شود که دیگر به درک عمیق تر و دانش بیشتری از نحوه کارکرد دای نیاز نباشد. تقریبا تمام کاربران دای به دانستن نحوه کارکرد آن نیاز نخواهند داشت. با این حال اگر واقعا می خواهید بدانید که چرا می توانید به دای اعتماد کنید، باید تمام جوانب سیستم دای و مشوق های اقتصادی موجود در آن را متوجه شوید.
نحوه ایجاد دای چگونه است؟
همانطور که گفته شد، دای همانند دریافت یک وام یا قرض بر اساس ارزش اتریوم است. با استفاده از برنامه غیرمتمرکز MakerDAO، کاربران حرفه ای می توانند از دارایی اتر خود به صورت دای وام بگیرند. ابتدا اتر به رپد اتر یا (WETH) تبدیل می شود که تنها یک جلد بسته بندی ERC20 برای اتر است. این امر باعث توکنیزه شدن اتر می شود تا بتوان همانند سایر توکن های ERC20 از آن استفاده کرد. سپس WETH به اتر داخل استخر یا PETH تبدیل می شود. این موضوع بدان معنا است که WETH به استخر بزرگی از اتریوم می پیوندد که وثیقه یا تضمینی برای تمام دای های ایجاد شده می باشد. با داشتن PETH می توانید جایگاه وام ضمانت دار یا CDP ایجاد کنید که PETH شما را مسدود کرده و به شما امکان می دهد تا نسبت به ارزش وثیقه خود (اتر خود)، دای قرض بگیرید و برداشت کنید. با برداشت دای، نسبت قرض در CDP افزایش می یابد. حد معینی برای قرض وجود دارد که حداکثر میزان قابل برداشت دای را مشخص می کند. پس از برداشت دای می توانید همانند سایر توکن های ERC20 آن را خرج یا معامله کنید.
با وجود پیچیدگی ایجاد دای چرا کاربران باید چنین کاری انجام دهند؟ آیا نمی توان از صرافی ها دای خریداری کرد؟
بله تولید دای پیچیده است و البته که می توان از صرافی ها دای خرید. این همان دلیلی است که تقریبا تمام افراد به سمت پیچیدگی های ایجاد کردن CDP نمی روند. با این حال، چندین دلیل برای تولید دای وجود دارد که عبارتند از:
این سه دلیل مهمی است که ادامه تولید دای را تضمین می کند.
چگونه قیمت یک دلاری دای تضمین می شود؟
مشوق های اقتصادی، حفظ قیمت دای را تضمین می کنند. همانطور که گفته شد، هنگامی که قیمت دای به بیش از یک دلار افزایش می یابد، دارندگان اتر برای تولید دای بیشتر و فروش آن و کسب سود تشویق می شوند. هنگامی که قیمت دای به کمتر از یک دلار کاهش یابد، مالکان CDP می توانند قرض خود را با قیمت کمتر از برداشت، پرداخت کنند. این راهکار به شدت هوشمندانه ای است که به توضیحات بیشتر نیاز دارد. فرض کنید که یک CDP با 1000 دلار اتر باز کرده ایم. سپس 500 دای برداشت می کنیم. برای تسویه این قرض باید 500 دای برگردانیم. (تسویه قرض باعث نابودی دای می شود). اگر قیمت دای کمتر از یک دلار و برای مثال 0.99 دلار شود، می توانیم به این قیمت دای خریداری کنیم و قرض خود را با یک درصد تخفیف بپردازیم. در این صورت نحوه بازپرداخت قرض ما به این شکل می شود. 500 دلار وام گرفتیم و سپس 500 دای با تخفیف یک درصدی به قیمت 495 دلار خریدیم. سپس وام خود را با 5 دلار سود تسویه کردیم. تقاضای ما برای دای باعث افزایش قیمت آن می شود تا به یک دلار نزدیک شود. اگر قیمت دای کمتر از یک دلار بماند، مالکان CDP به تسویه قرض ها و حذف دای از سیستم ادامه می دهند. هنگامی که قیمت دای به بیش از یک دلار برسد، برای پاسخ به تقاضای موجود دای تولید می شود. همین ایجاد و حذف، عرضه و تقاضا و بده و بستان ها است که تضمین می کند قیمت دای همواره بر روی یک دلار باقی بماند.
در صورت سقوط قیمت اتر چه اتفاقی برای دای می افتد؟ آیا کل سیستم آن از کار می افتد؟
جواب کوتاه به این پرسش اینگونه است که ارزش اترهای ارائه شده مشخص است و قیمت اتر دارای نوسان بسیار شدید نظیر افت 60 درصدی طی 10 ثانیه نمی باشد و این سیستم نیز کاملا از تعادل برخوردار است. پاسخ مفصل تر به توضیحات بیشتر نیاز دارد. در واقع درجات مختلفی از قرض در CDP وجود دارد. هنگامی که یک CDP افتتاح کنید می توانید تا سقف 60 درصد موجودی آن را به صورت دای برداشت کنید. این بدان معنا است که با 1000 دلار اتر می توانید 600 دای برداشت کنید. اما تمام CDP ها سقف برداشت را ارائه نمی دهند زیرا برداشت بیشتر، ریسک بیشتری به دنبال دارد. بعضی از مالکان CDP به میزان 10 و 25 یا 30 درصد برداشت خواهند کرد. با تغییر قیمت اتر، نسبت قرض هر CDP نیز تغییر می کند. اگر قیمت اتر افزایش یابد، تمام CDP ها امن تر می شوند زیرا قرض کمتری دارند. اگر قیمت اتر کاهش یابد تمام CDP ها ریسکی تر و مقروض تر می شوند. از آنجایی که CDP ها نسبت قرض متفاوتی دارند، هر CDP را می توان به ترتیب ریسکی بودنشان رتبه بندی کرد. هرچه CDP ریسکی تر باشد، نسبت قرض آن بالاتر است. با افت قیمت اتر، CDP ها به آستانه 60 درصدی بدهی نزدیک تر می شوند. اگر CDP از این آستانه عبور کند، تمام دارندگان دای می توانند با CDP تسویه کرده و سود کسب کنند که این امر باعث از بین رفتن دای از سیستم، بسته شدن CDP و جریمه شدن مالک CDP می شود.
این فرآیند پیچیده است و برای درک بهتر آن به مطالعات بیشتر نیاز است اما به طور خلاصه، فعالان عاقل برای تسویه و حذف قرض ریسکی از سیستم دای تشویق می شوند. مالکان CDP که اجازه داده اند قرض ها ریسکی شوند جریمه می شوند. مالکان CDP می توانند قرض خود را با تسویه کامل، ایمن کنند. مالکان هوشیار CDP ریسکی شدن CDP خود را مشاهده خواهند کرد و سپس برای جلوگیری از جریمه شدن، دای خود را زودتر از موعد مقرر تسویه می کنند. اما مالکانی که از ریسکی شدن CDP خود غافل اند، اگر از آستانه قرض عبور کنند توسط سیستم جریمه خواهند شد. با افت قیمت اتر از 1400 دلار ژانویه 2018 به 400 دلار ماه آوریل، ساختار تشویقی سیستم دای توانسته است با موفقیت قیمت دای را یک دلار حفظ کند که دستاوردی باورنکردنی و اثباتی بر این مدعا است که دای حتی در شرایط افت قیمت اتر نیز موفق است.
قیمت اتر چگونه مشخص می شود؟ آیا این سیستم، غیرمتمرکز است؟
این موضوع، ریسکی ترین بخش کل سیستم میکر می باشد. قیمت اتر در سیستم میکر از اوراکل ها به دست می آید. چندین اوراکل، داده های قیمت گذاری را فراهم می کنند. این امر، ریسک اینکه یک اوراکل دچار اختلال شود را کاهش می دهد. به علاوه، میزان تغییر قیمت اتر در هر بلاک محدود می باشد تا از تغییرات ناگهانی ناشی از حمله کنندگان جلوگیری شود. اما آخرین اقدام امنیتی این است که دارندگان توکن میکر (MKR) هنگام شکست های فاجعه بار نظیر حملات هماهنگ شده، می توانند به پیاده سازی جهانی رای دهند. این حالت باعث از کار افتادن سیستم و بازگشت تمام قرض ها به اتر و مالکان اصلی CDP می شود. این قابلیت، گزینه اتمی سیستم است و نشان می دهد که MakerDAO یک سازمان اتوماسیونی غیرمتمرکز یا DAO می باشد. دارندگان خود MKR کسانی اند که رای می دهند چه اتفاقی رخ دهد.
هدف توکن میکر چیست؟ به نظر نمی رسد به ایجاد یا خرج کردن دای نیازی داشته باشید
توکن میکر MKR دو مورد استفاده مجزا دارد:
چرا وثیقه به صورت اتر قرار داده می شود؟ چرا از سایر توکن های ERC20 استفاده نمی شود؟
اتر مهم ترین دارایی در بلاک چین اتریوم است و استفاده از آن به عنوان اولین انتخاب برای پشتیبانی از CDP منطقی است. هرچند سیستم میکر فارغ از دارایی، فعال خواهد بود. میکر برنامه هایی برای استفاده از دیجیکس (Digix) به عنوان دارایی بعدی دارد. دیجیکس توکنی است که با طلای واقعی پشتیبانی می شود. در آخر اینکه می توان از چندین دارایی نظیر توکن های ERC20 برای ایجاد CDP استفاده کرد.
چرا دای یک دلار ارزش دارد؟ چرا یورو یا فرانک سوییس انتخاب نشده است؟
سیستم میکر (Maker) با هر ارز یا دارایی دیگری می تواند فعالیت کند. در آینده، استیبل کوین هایی که ارزشی برابر با ارزهای دیگر نظیر فرانک سوییس، دارایی هایی نظیر طلا یا حتی بورس ها دارند نیز ایجاد خواهند شد. این شرایط فقط به اوراکل های قیمت گذاری نیاز دارد.
نتیجه گیری
مدرکی که نشان از عملکرد صحیح دای می باشد این است که هر دای دائما برابر با یک دلار است. اگر دای بتواند ارزش یک دلاری خود را با موفقیت حفظ کند، باورها به آن افزایش خواهد یافت. تقریبا تمام کاربران به درک نحوه عملکرد دای نیاز ندارند و فقط کافی است به آن اعتماد کنند و سابقه دای نیز چنین اعتمادی را فراهم می کند. اگر می خواهید درک عمیق تر و کامل تری از دای به دست آورید تا به راحتی بیشتر از آن استفاده کنید، باید به دقت نحوه عملکرد آن را مطالعه و متوجه شوید. اطلاعات بسیار زیادی در این خصوص از طریق گوگل در دسترس می باشد. دای باعث تحول در این حوزه می شود زیرا انتقال دلار در هر مقدار، به صورت آنی و بین المللی، بدون هزینه و بدون هیچ مداخله ای را امکان پذیر می کند. دای دوران جدیدی از تجارت را محقق می سازد که کاملا داخل بلاک چین وجود دارد و نمی توان آن را متوقف کرد یا از کار انداخت. میکر بی شک فناوری ای است که قابلیت های منحصر به فرد اتریوم را نشان می دهد و راهکاری ارائه می دهد که قبل از پیدایش فناوری بلاک چین کاملا غیرممکن بود.