همه اشخاص در زندگی روزمره خود، بارها و بارها با واژه مزایده و آگهی مزایده برخورد نموده اند و تا حدودی با مفهوم آن آشنا شده اند که مزایده خود دارای قوانین مهمی می باشد که در ادامه سعی شده است قوانین مربوط به آن بیان گردد.
قوانین برگزاری مزایده
قبل از هر چیزی باید اظهار داشت که همانند قوانین مناقصه، مزایده نیز دارای قوانین و شرایطی می باشد که برای یادگیری این قوانین، نیاز است با برخی از واژه ها آشنا شد.بر اساس ماده 1 قانون برگزاری مزایده، عبارات و اصطلاحات مربوط به مزایده به صورت زیر تعریف می شوند.
مزایده گزار: سازمان خصوصی سازی
مزایده گر: اشخاص حقیقی و حقوقی شرکت کننده.
قانون: قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی.
مورد معامله: سهام، سهم الشرکه، حق تقدم ناشی از سهام و سهم الشرکه، حقوق مالکانه و بنگاه و حق بهره برداری و مدیریت متعلق به دولت در شرکت های دولتی.
بنگاه: واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می کند.
کارگروه فنی: به کار گروهی گفته می شود که در مزایده های دو مرحله ای به منظور بررسی صلاحیت مزایده گران تشکیل شده و بر اساس "دستور العمل اجرایی روش انتخاب مشتریان استراتژیک و احراز و پایش اهلیت مدیریتی" و آئین نامه اجرایی روش های واگذاری به تعیین و تشخیص هیئت واگذاری می پردازند.
هیئت عامل: هیئت عامل سازمان خصوصی سازی.
هیئت واگذاری: هیئت موضوع ماده 39 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی.
سازمان: سازمان خصوصی سازی.
دامنه شمول بر اساس ماده 2 قانون برگزاری مزایده موارد مربوط به فروش ها شامل آیتم های زیر می باشد:
- بخش نقدی
- بخش اقساطی
- برابر یا پلکانی بودن اقساط
- حداکثر دوران پرداخت قسط
- تعداد اقساط
- فاصله زمانی اقساط از یکدیگر
- مدت تنفس برای پرداخت اولین قسط
اعضا و وظایف کمیسیون برگزاری طبق ماده 3 قانون مزایده، کمیسیون مزایده شامل افراد زیر می باشد
- دو نفر عضو هیئت عامل سازمان، با حق رای
- معاون واگذاری و امور سهام، با حق رای
- ذی حساب و مدیر کل امور مالی، با حق رای.
- مدیر حراست، بدون حق رای.
- مدیر کل دفتر بازاریابی و واگذاری بنگاه ها، بدون حق رای
تبصره: کمیسیون با حضور اکثریت اعضا رسمیت دارد به صورتی که حداقل 3 نفر عضو دارای حق رای حاضر باشند و تصمیمات کمسیون با رای اکثریت اعضا دارای حق رای معتبر خواهد بود.
وظایف کمیسیون طبق ماده 4 قانون مزایده وظایف کمیسیون به شرح زیر می باشد
- تشکیل جلسات کمیسیون مزایده در موعد مقرر در فراخوان مزایده.
- بررسی پیشنهادهای مزایده گران از نظر کامل بودن مدارک و امضای آنها و نیز خوانا بودن و غیر مشروط بودن پیشنهادهای قیمت
- ارزیابی پیشنهادها و تعیین پیشنهادهای قابل قبول طبق شرایط و اسناد مزایده.
- ارجاع بررسی فنی پیشنهادها به کارگروه فنی
- تعیین برندگان اول و دوم مزایده، رجوع به پیشنهادات رتبه سوم و بعدی توسط کمیسیون مزایده در شرایطی که این پیشنهادات برابر یا بالا تر از قیمت پایه باشد نیز از اختیارات کمیسیون مزایده می باشد.
- تنظیم صورت جلسات مزایده.
- تصمیم گیری در خصوص تجدید یا لغو مزایده.
هیئت رسیدگی به شکایات
با توجه به ماده 5 قانون مزایده، رسیدگی، اظهار نظر و همچنین اتخاذ تصمیم در مورد شکایت ها و دعاوی بین مزایده گر و مزایده گزار در صلاحیت هیئت داوری و بر اساس موضوع ماده 30 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی می باشد.
طبقه بندی انواع مزایده
- مزایده 1 مرحله ای: به مزایده ای گفته می شود که در آن نیازی به ارزیابی اهلیت مزایده گران یا پیشنهادها نمی باشد.
- مزایده 2 مرحله ای: به مزایده ای گفته می شود که در آن ارزیابی اهلیت مزایده گران و یا ارزیابی پیشنهاد ها برابر با شرایط تعیین شده توسط هیئت واگذاری، انجام می گیرد که در آن کارگروه فنی به منظور بررسی ارزیابی اهلیت مزایده گران یا ارزیابی پیشنهاد ها تشکیل می شود که پس از آن، نتایج ارزیابی را به کمیسیون مزایده گزارش می کند.
تعیین نحوه واگذاری
با توجه به ماده 7 قانون مذکور، واگذاری بنگاه ها حسب مورد به صورت نقدی یا نقد و اقساط به پیشنهاد سازمان و تصویب هیئت واگذاری انجام خواهد شد.
قیمت گذاری
بر اساس ماده 8، قیمت پایه سهام، سهم الشرکه، حقوق و سایر اموال بنگاه های مشمول واگذاری در چارچوب مصوبه شماره 63/2/196514/210678 مورخ 1387/12/20 شورای عالی اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی موضوع آئین نامه اجرایی شیوه های قیمت گذاری بنگاه ها و نحوه اعمال شیوه های مذکور در همین چارچوب تعیین و با پیشنهاد سازمان به تصویب هیئت واگذاری می رسد.
آگهی عرضه
طبق ماده 10 قانون مذکور، درج موارد زیر در آگهی عرضه که در پایگاه اطلاع رسانی اینترنتی منتشر می شود و اعلام خلاصه از آگهی مشتمل بر موارد زیر شامل موارد بند های 1، 3، 4، 7، 9 و 17 در دو روزنامه کثیر الانتشار و در صورت لزوم سایر رسانه های گروهی ضروری است:
- نام بنگاهی که سهام آن واگذار می شود.
- موضوع فعالیت بنگاهی که سهام آن واگذار می شود.
- تعداد سهام قابل واگذاری و درصد آن نسبت به کل سهام شرکت.
- روش واگذاری.
- اعلام ترکیب سهامداران عمده.
- تعیین محل دریافت فرم ها و اطلاعات مربوط.
- اعلام قیمت پایه سهام قابل واگذاری.
- اعلام آمادگی برای بازدید واحد مورد واگذاری توسط متقاضیان خرید.
- اعلام میزان پیش دریافت نقدی، زمان بندی و شرایط اقساط.
- تضمین های لازم برای وصول مطالبات در مواردی که واگذاری سهام با رعایت مفاد آئین نامه مربوط به صورت نقد و اقساط صورت می گیرد.
- اعلام مشوق های مالی و غیر مالی برای خریداران و چگونگی اخذ تعهدات و اعطای تخفیفات به خریداران.
- اعلام تعداد و شرایط واگذاری سهام ترجیحی به مدیران و کارکنان همان بنگاه و سایر مدیران متخصص و با تجربه.
- اعلام اینکه نقل و انتقال سهام در چارچوب قرارداد بوده و شرکت در مزایده به معنی اطلاع کامل و رعایت و قبول شرایط مندرج در آن است.
- اعلام مهلت و چونگی تسلیم پیشنهاد ها.
- اعلام مبلغ سپرده شرکت در مزایده.
- اعلام این که متقاضیان باید پیشنهاد خود را به صورت روشن و مشخص و در مهلت مقرر در پاکت لاک شده و مهر شده تسلیم نمایند.
- اعلام تاریخ جلسه گشایش پاکت های واصل شده پیشنهادی (زمان برگزاری مزایده)
- اعلام این که در جلسه مذکور حضور پیشنهاد دهندگان آزاد است.
- اعلام اولویت بخش تعاون در شرایط یکسان.
- اعلام اندازه بنگاه بر اساس ماده 3، دستور العمل نحوه اخذ تعهدات، درج شروط و اعطای تخفیفات به خریداران سهام کنترلی شرکت های دولتی.
- اعلام این که شرکت کنندگان در مزایده نباید جز اشخاص موضوع ماده 44 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی باشند.
- اعلام این که خریدار متعهد به رعایت ماده 6 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی و اصلاحات بعدی آن می باشد.
- اعلام این که بر اساس ماده 5 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی در واگذاری سهام بانک های دولتی سقف مجاز مالکیت سهام به طور مستقیم و غیر مستقیم برای هر شرکت سهامی عام یا تعاونی سهامی عام یا هر موسسه یا نهاد عمومی غیر دولتی نباید بیش از 10 درصد و برای اشخاص حقیقی و سایر اشخاص حقوقی بیش از 5 درصد باشد.
- اعلام این که مزایده گران نباید جز اشخاص ممنوع المعامله اعلامی توسط سازمان ثبت اسناد و املاک باشند.
- اعلام این که مزایده گران نباید دارای اقساط معوق به سازمان بابت خریداری سهام بلوکی سایر بنگاه ها باشند.
- اعلام این که مزایده گران در واگذاری های بلوکی در صورت برنده شدن ملزم به رعایت دستور العمل حفاظت و مراقبت از اماکن مورد واگذاری مصوب شورای امنیت کشور می باشند.
- اعلام این که چنانچه فعالیت بنگاه مورد مزایده متضمن امور حساس و امنیتی باشد مزایده گران در صورت برنده شدن ملزم به رعایت ضوابط اعلامی از سوی سازمان پدافند غیر عامل می باشند.
- اعلام این که مزایده گران در صورت برنده شدن ملزم به رعایت مواد 44، 45 و 46 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی می باشند. در غیر این صورت گزارش تخلفات به شورای رقابت داده خواهد شد.
- اعلام سایر شرایط حسب تصویب هیئت واگذاری.
سپرده شرکت در مزایده
با توجه به ماده 12 قانون مزایده، سپرده شرکت در مزایده به میزان 3 درصد قیمت پایه محاسبه می شود.
ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهاد ها
بر اساس ماده 13 قانون مزایده، شرکت کنندگان در مزایده پس از دریافت اسناد باید پیشنهاد های خود را به ترتیب زیر به مزایده گر تسلیم نمایند:
- دریافت فرم شرکت در مزایده و سایر اطلاعات مالی و فنی بنگاه مورد واگذاری از مزایده گزار و تکمیل آن.
- تسلیم پیشنهاد ها در مهلت مقرر در آگهی مزایده.
- دریافت رسید تحویل پیشنهاد ها.
- مزایده گران، مدارک مزایده و پیشنهاد های خود را باید در پاکت های جداگانه لاک و مهر شده شامل تضمین، پیشنهاد فنی، بازرگانی، پیشنهاد قیمت، و همه پاکت ها را در لفاف مناسب و لاک و مهر شده قرار دهند.
- مهلت قبول پاکت ها حداکثر تا روز قبل از برگزاری مزایده می باشد.
ماده 14- مزایده می تواند با مزایده گر واحد نیز برگزار شود.
ماده 15- هیچ یک از مزایده گران نمی تواند بیش از یک پیشنهاد را برای یک موضوع عرضه شده تسلیم نماید.
تبصره: در صورتی که بیش از یک موضوع عرضه شود، مزایده گران می بایست برای هر موضوع، به صورت جداگانه پیشنهادات خود را با رعایت ماده 13 این شیوه نامه در موعد مقرر به مزایده گزار تحویل نمایند.
ماده 16- مزایده گزار موظف است در مهلت مقرر همه پیشنهاد های ارائه شده مزایده گران را پس از دریافت، ثبت و تا جلسه بازگشایی، از پاکت ها صیانت نماید.
ماده 17- زمان تحویل، اصلاح، جایگزینی و یا پس گرفتن پیشنهاد به صورت قابل گواهی حداکثر تا پایان مهلت تسلیم پاکت ها می باشد.
