فناوری بلاکچین چیست ؟ بزرگ ترین اختراع بشر بعد از اینترنت

در عصر تکنولوژی، دیتا و اطلاعات حرف اول را می زنند و روزانه انبوهی از داده ها و اطلاعات در دنیای تکنولوژی تولید می شود. اما نگهداری، ثبت و استفاده درست از این اطلاعات است که بشر را به سمت پیشرفت و آسایش سوق می دهد؛ فناوری نوظهور blockchain (که از آن به عنوان بزرگ ترین اختراع بشر بعد از اینترنت یاد می شود) نقشی بزرگ در این راه ایفا می کند و با ظرفیت های موجود در خود نشان داده است قصد کمک به هرچه سریعتر پیمودن این راه را دارد؛ اما به واقع فناوری بلاکچین چیست ؟

تاریخچه بلاکچین
شاید یک دلیلی که اکثرا بیت کوین را با بلاک چین یکی می دانند این باشد که تکنولوژی بلاک چین برای اولین بار در سال 2009 در کد برنامه نویسی بیت کوین معرفی شد. پس از آن علاوه بر بیت کوین، ارزهای دیگری توانستند از این فناوری استفاده کنند و کوین خود را راه اندازی کنند، بعدها با شناخت بیشتر و بهتر نسبت به این تکنولوژی، متخصصان دریافتند که تنها استفاده و کاربرد بلاکچین ارزهای دیجیتالی نیست بلکه این تکنولوژی کاربردهای فراوانی دارد و می توان در زمینه های مختلف از آن استفاده کرد. در حال حاضر بلاک چین هایی با کاربردهای متفاوت در حال به کارگیری هستند که هر کدام از آنها متناسب با ویژگی هایشان، استفاده های متفاوتی دارند. اما برگردیم به سوال اساسی بلاکچین چیست:

مفهوم بلاک چین
blockchain از دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) تشکیل شده است که به معنی زنجیره بلاک یا همان زنجیره بلوک می باشد، اما چرا این نام را برای این تکنولوژی انتخاب کردند؟! اطلاعات در فناوری بلاک چین داخل یک سری بلاک هایی قرار می گیرند که این بلاک ها زنجیره وار به یکدیگر متصل هستند از این رو این تکنولوژی بلاک چین نامگذاری شده است، درست مطابق با نوع کارکردش.

بلاکچین چگونه کار می کند؟
بیایید ببینیم این فناوری بلاکچین چیست و چگونه کار می کند. احتمالا اگر با دنیای کامپیوتر و فناوری اطلاعات آشنا باشید، واژه ی پایگاه داده به گوشتان خورده است. اگر بخواهیم ساده بگوییم پایگاه داده فضایی است برای ذخیره اطلاعات که طبیعتا این پایگاه داده توسط یک فرد یا مرکزیتی ایجاد و کنترل می شود. فناوری بلاکچین را می توان شبکه ای در نظر گرفت که کارکردی مانند پایگاه داده دارد اما مرکزیت خاصی ندارد و توسط نهاد یا ارگانی کنترل نمی شود، اطلاعاتی که در blockchain ذخیره می شوند یک سری تفاوت هایی با اطلاعات ذخیره شده در پایگاه داده ها دارد.

همانطور که پیش تر گفته شد اطلاعات در blockchain داخل یک سری بلاک ها ذخیره می شوند. این اطلاعات می توانند هر چیزی باشند و تنها در تراکنش ها خلاصه نمی شوند. هر بلاک علاوه بر اطلاعاتی که درون آن ذخیره می شود دارای "هش" است. هش به صورت مجموعه ای از کاراکتر ها است که برای ساخت آن از الگوریتم های خاصی استفاده می شود. هر بلاکی با توجه به اطلاعاتی که درون آن قرار دارد، هش مربوط به خودش را دارد و این هش به نحوی نماد اطلاعات درون آن بلاک می باشد. جالب اینجاست اگر حتی بخش بسیار کوچکی از اطلاعات تغییر کند یا حذف شود، هش به طور کلی عوض می شود. حتی هش بلاک های دیگر هم عوض می شود! چرا؟ چون هر بلاکی علاوه بر هش خودش، هش بلاک قبلی را درون بلاکش دارد. بنابراین از این جهت است که به آن زنجیره بلاک ها می گویند.

در بلاک چین حذف و تغییر اطلاعات نداریم
خب حالا که فهمیدیم بلاکچین چیست؛ این سوال پیش می آید که یعنی کسی نمی تواند محتویات یک بلاک را تغییر دهد؟ بله می تواند اما این تغییر از چشم اعضای شبکه دور نمی ماند و می بایست تمام شبکه این تغییر را تایید کنند در غیر اینصورت هیچ اعتباری ندارد و اعمال نمی شود. فرض کنید یک فایل موسیقی من را همه اعضای شبکه دارند، حتی اگر من فایل موسیقی را حذف کنم یا تغییر دهم، بقیه اعضای شبکه این اتفاق را نمی پذیرند زیرا کپی نسخه اصلی آن فایل موسیقی را دارند. برای حذف این فایل راهی ندارم جز اینکه کامپیوتر های اعضای شبکه را بگیرم و آن فایل را حذف کنم که عملا چنین اتفاقی امکان پذیر نیست.

اما بعد از توضیح بلاکچین چیست؛ به سراغ ویژگی ها و مزایای تکنولوژی blockchain میرویم تا ببینیم چرا این فناوری به این سرعت رشد پیدا کرده است.

امنیت
اطلاعات در بلاک چین رمزنگاری شده و سپس ذخیره می شوند، که این امر باعث افزایش امنیت اطلاعات می شود. مسائل مربوط به هش که بیان کردیم نیز در جهت افزایش امنیت است.

شفافیت
نکته ی دیگری که جالب توجه است این است که در بلاک چین، اطلاعات برای همه ی اعضای آن قابل مشاهده است، بنابراین شفافیت در اوج خود قرار دارد. (البته در بلاک چین های ضد انحصاری و به طور کلی برای اعضایی که مجوز تایید و مشاهده تراکنش ها را دارند)

غیر قابل تغییر
قابلیت جالب دیگر بلاک چین این است که اطلاعات در بلاک چین قابل تغییر و یا حذف شدن نمی باشد که در بالا دلیل این امر را ذکر کردیم. یعنی اگر اطلاعاتی ثبت شود دیگر تمام است، اولا همه ی اعضا می توانند آن را ببینند، دوما قابل حذف و تغییر نمی باشد، سوما از امنیت فوق العاده بالایی برخوردار است.

شباهت و تفاوت بلاکچین عمومی و خصوصی
بهتر است برای ملموس تر شدن این مطلب یک مثالی را ذکر کنیم، تصور کنید علی می خواهد یک مقدار پول را به سینا بفرستد، ابتدا علی این درخواست خود را اعلام می کند و این درخواست به شبکه ارسال می شود و به شکل تراکنش در می آید به دنبال آن سرویس دهنده های شبکه (اعضای شبکه) این پیغام علی را دریافت می کنند و صحت این تراکنش را مورد بررسی قرار می دهند و در بلاک ذخیره می شود، که آیا علی این مقدار دارایی دارد؟ آیا کلکی سوار کرده است؟ آیا سینایی با آن مشخصات وجود دارد؟ و… در صورت صحت این درخواست، تراکنش انجام می شود و پول علی از طریق فناوری blockchain به سینا منتقل می شود، بدون اینکه نیاز به بانک و یا فرد واسطی باشد.

اما نکته جالب تر این است که تقریبا همه فکر می کنند تنها کار بلاک چین انتقال ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم و… است اما این تنها یکی از کاربردهای blockchain است. از آنجا که کلمه تراکنش بیشتر در مورد مسائل مالی مطرح می شود، شاید باعث شده فکر کنیم که منظور از ثبت تراکنش در بلاک چین تنها تراکنش های مالی است. اما در حقیقت اینطور نیست، اگر علی بخواهد حتی متنی برای سینا در شبکه بلاک چین ارسال کند، این عملیات به شکل یک تراکنش ثبت می شود. کاربردهای این تکنولوژی همچنان در حال توسعه هستند و حال می توان دید که از این فناوری نوین برای رای گیری شفاف تر و بدون تقلب استفاده می شود.

امروزه بسیاری از شرکت ها نیز به دنبال پاسخ به سوال بلاکچین چیست رفتند و امروزه در حال استفاده از بلاک چین در بخش های مختلف کسب و کار خود هستند که در ادامه به معرفی برخی از آن ها می پردازیم.

اجماع در بلاک چین
در بلاک چین همه چیز روی حساب و کتاب است. از آنجا که شبکه بلاکچین را اعضای آن زنده نگه می دارند و مدیریت می کنند، بنابراین تایید یک تراکنش به چند نفر محدود نمی شود بلکه باید اعضای آن به اجماع برسند. به این صورت که برای تایید تراکنشی می بایست 51 درصد اعضای شبکه در مورد آن، هم نظر باشند.

انواع بلاک چین
تا اینجا درک نسبی راجع به بلاکچین چیست پیدا کردید و در ادامه توضیح خواهیم داد که blockchain به طور کلی به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم می شوند.

بلاک چین عمومی: به بلاکچینی گفته می شود که دسترسی به شبکه آن برای عموم آزاد است و همه می توانند یکی از اعضای آن شوند مثل بلاک چین بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتالی.

بلاک چین خصوصی: در این نوع برخی از سرویس دهنده ها یا اصطلاحا گره های شبکه هستند که به سایر اعضا اعتبار می بخشند و شبکه در دسترس عموم قرار ندارد و سایر گره ها باید مورد بررسی، شناسایی و ثبت نام قرار گیرند. مثل بلاک چین های شرکتی که از طریق آن پرداخت حقوق کارمندان و امور مربوط به آنها انجام می شود.

البته برخی از بلاک چین های عمومی و خصوصی به صورت انحصاری هستند که نوع عمومی آن به صورتی است که اطلاعات برای همگان قابل مشاهده است اما تایید و ثبت اطلاعات توسط عده ای خاص یا اعضای یک شرکت خاص انجام می شود. از نمونه های خصوصی انحصاری آن به گونه ای است که اطلاعات تنها توسط اعضای خاصی تایید و ثبت می شوند و همچنین توسط عده ی محدودی قابل مشاهده است.

آینده بلاکچین
همانطور که می دانید فناوری blockchain به تازگی پای در عرصه تکنولوژی گذاشته است و همچنان در حال پیشرفت و تکامل است. با توجه به قابلیت هایی که تکنولوژی بلاک چین دارد می توان متصور شد که در آینده نقش بیشتری را در بُعد های مختلف زندگیمان ایفا کند. قابلیت هایی مانند تمرکز زدایی، شفافیت، امنیت، سرعت و… ویژگی هایی است که امروزه بسیار حائز اهمیت است.

آیا تا به حال فکر کرده اید که چرا ارزهای دیجیتالی تا این حد محبوب شده اند؟ پاسخ بدیهی است، چون دیگر لازم نیست مردم دارایی های خود را در بانک ها نگهداری کنند و تمامی فعالیت های مالی مردم توسط خودشان انجام می شود. به نوعی می توان گفت واسطه حذف شده است. از طرفی، دیگر تعاملات سیاسی و اقتصادی روی دارایی های مردم تأثیر نمی گذارد، یا اگر بگذارد بسیار کم است. به عنوان مثال تحریم های مالی ابرقدرت ها دیگر در کاهش ارزش دارایی مردم تأثیر چندانی نخواهد داشت. تازه این تنها کاربرد بلاک چین در زمینه ی ارزی است، در بسیاری دیگر از زمینه ها می توان از قابلیت های بلاک چین بهره برد. همانطور که بسیاری معتقدند بلاک چین بزرگ ترین اختراع بشر پس از اینترنت است.