مالیات بر درآمد سرمایه

مالیات بر درآمد سرمایه یکی از انواع مالیات بر درآمد (عایدی) می باشد که در حال حاضر در بیشتر کشورها اخذ می گردد.این نوع مالیات بر درآمد حاصل از سرمایه گذاری در ارتباط با تصرف دارایی سرمایه ای وصول می شود. مالیات بر درآمد سرمایه بیش از یک قرن پیش شناسایی و معرفی شد.

طی پنجاه سال گذشته با توسعه این مالیات و آشنایی جوامع مختلف با آن، پس از مالیات بر ارزش افزوده، در رتبه دوم قرار گرفته است.

مفهوم عایدی سرمایه و مالیات بر درآمد سرمایه

عایدی سرمایه مابه التفاوت مبلغ خرید دارایی به علاوه بعضی هزینه ها در بازه زمانی نگهداری از دارایی و مبلغ فروش آن دارایی می باشد.مالیات بر درآمد سرمایه برابر است با درصدی معین از درآمدهای سرمایه به صورت سالیانه.

این نوع مالیات بر بهره و درآمد حاصل از معامله دارایی هایی که مولد نباشد اعمال می شود. انواعی از دارایی ها که معمولا در اجرای فعالیت های شغلی در پروسه کسب و کار شامل مالیات استفاده می شوند، در گروه این گونه مالیات ها قرار داده نمی شوند.

اعمال قوانین مالیات بر درآمد سرمایه به ویژه در معاملات دارایی هایی مثل اتومبیل، سکه، طلا، و زمین و واحدهای مسکونی و اوراق بها دار، فعالیت ثمربخشی برای مقابله با دلالی ها و به حداقل رساندن سوداگری ها خواهد بود.

مالیات بر درآمد سرمایه مشمول چه مواردی می شود؟

مالیات بر درآمد سرمایه شامل عایدی حاصل از فروش دارایی غیر تولیدی می شود.این دارایی شامل واحدهای مسکونی، زمین های ساختمانی و کشاورزی، سهام، ارز و اوراق بها دار، عتیقه جات، آثار هنری و بقیه دارایی هایی است که مالکان آن بدون هیچ کار و فعالیتی از آن درآمد کسب کرده اند.

این موضوع که چه مواردی در گروه کالاها و اجناس مشمول مالیات بر درآمد سرمایه قرار داده می شوند در کشورهای گوناگون فرق می کند و به وضعیت اقتصادی و سیاسی و قوانین مالیاتی آن ها وابسته است.توجه به این نکته ضروری است که مالیات بر درآمد سرمایه فقط در شرایطی اعمال می شود که دارایی مربوطه به فروش برسد و از آن درآمد کسب شود.

در شرایطی که دارایی در اختیار مالک است، هیچ مالیاتی را شامل نمی شود. در یک نتیجه کلی، همه کالاها و اجناس که خرید و فروش آن ها یک نوع دلالی به شمار می رود، مشمول مالیات بر درآمد سرمایه می شوند.از مهم ترین و اساسی ترین منابع مالیات بر عایدی سرمایه، می توان به مالیات بر درآمد مسکن و مالیات بر درآمد سهام اشاره کرد.

مالیات بر درآمد مسکن

در دنیای امروز واحدهای مسکونی، ملک های مسکونی - تجاری و زمین اساسی ترین منبع وصول مالیات بر درآمد سرمایه در تمامی کشورهای جهان است و دلال های مسکن از مهم ترین مودیان مالیات بر عایدی مسکن به شمار می روند.در کشورهای گوناگون مالیات بر درآمد مسکن، براساس قوانین و بندهای مالیاتی، به شکل های متفاوتی اعمال می شود.

معمولاً هر شخص برای یک واحد مسکونی نیازی به پرداخت کردن مالیات بر درآمد مسکن ندارد و در بعضی موارد ملکی که پرداخت کننده مالیات در آن سکونت دارد از پرداخت مالیات معاف می شود.از طرف دیگر در بعضی اساسنامه ها، مدت زمان بین خرید و فروش یک مسکن، و یا تعداد دفعات خرید و فروش، معیار مشخص کننده در مبلغ مالیات بر درآمد است.

مالیات بر درآمد سهام

بعد از مسکن، بزرگ ترین منبع وصول مالیات بر درآمد سرمایه، مالیات بر درآمد اوراق بهادار و سهام می باشد.سهام داران شرکت ها و تولیدی ها باید بعد از فروش سهم خود، از مقدار بهره به دست آمده از فروش سهم و دانگ خود، مالیات بر درآمد سرمایه را بپردازند.

در مالیات بر درآمد سهام، شفافیت در امر خرید و فروش بهره، محاسبه و وصول رقم مالیات را تسهیل کرده است.در مورد وصول مالیات بر درآمد سرمایه از بهره سهام دیدگاه های مختلفی وجود دارد، مثلا امکان دارد باعث امتناع مردم از سرمایه گذاری در بورس شود.بنابراین چگونگی وصول مالیات بر درآمد سهام در کشورهای گوناگون متفاوت می باشد.

چگونگی محاسبه و تعیین مالیات بر درآمد سرمایه

کشورها مطابق با مقررات و قوانین مالیاتی خود سقف مالیات بر درآمد سرمایه را تعیین می کنند. در بسیاری از کشورها مقداری از بهره شامل معافیت مالیاتی خواهد شد و با افزایش بهره و درآمد، مقدار مالیات نیز بالاتر می رود.

برای مثال، درآمد دریافتی از عایدی سرمایه تا صد میلیون تومان شامل معافیت می شود. در ادامه و رقم های بالاتر، از صد میلیون تا چهارصد میلیون ده درصد، از چهارصد میلیون تا یک میلیارد بیست درصد و بالای یک میلیارد سی درصد تعیین می شود.

ضریب مالیات بر درآمد سرمایه در تمام کشورها به طور کلی مختلف بوده و به قانون گذاری مالیاتی و اقتصادی آن کشور بستگی دارد.مالیات بر درآمد سرمایه به شکل مجموع سود و زیان محاسبه می شود. اگر مثلا از معامله ای سیصد میلیون تومان بهره داشته اید و از معامله ای دیگر یکصد میلیون تومان متضرر شده اید، لازم است بابت سود خود از این معامله که دویست میلیون تومان است، مالیات بپردازید.

از طرف دیگر اگر در یک بازه زمانی در همه معامله های خود متضرر شوید، مبلغ ضرر شما در صورت حساب مالیاتی شما ثبت خواهد شد و از بهره های بعدی شما کسر می شود.به زبان ساده، به اندازه ضرر خود در زمان فعلی، در دوره های بعدی شامل معافیت مالیاتی خواهید شد.

شیوه پرداخت مالیات بر درآمد سرمایه

چگونگی و شرایط پرداخت مالیات بر درآمد سرمایه در کشورهای مختلف، تفاوت هایی دارد. با این حال در بسیاری از موارد، مودی گزارش های عواید سرمایه ای مربوطه را در اظهارنامه مالیاتی ذکر کرده و هنگام پرداخت کردن سایر مالیات ها، این مالیات را هم می پردازد.

قوانین مالیات بر درآمد سرمایه در کشور ما چگونه است؟

اساسنامه مالیات بر درآمد سرمایه در کشور ما برای نخستین بار در اواسط دهه شصت اعلام گردید، اما با اجرای اشتباه و نتایج آن، علاوه بر این که اعمال آن رد شد، تمامی قوانین وضع شده نیز لغو گردید.در سال های قبل چندین دفعه نقشه این قانون در جلسه مجلس و دولت وقت ارائه شد، اما هر دفعه به دلایلی گوناگون، ازجمله هراس از عواقب منفی آن، پذیرش و اجرای آن لغو شده است.

به تازگی با تلاش های ادارات مسئول، به نظر می رسد که طرح مالیات بر عایدی سرمایه در کشورمان پذیرفته شده و اجرای آن عملیاتی شود.

تفاوت مالیات بر درآمد سرمایه و مالیات بر ارزش افزوده

این دو نوع مالیات تا اندازه ای مشابه هستند ولی در مفهوم و ماهیت بسیار متفاوت می باشند. به طوری که مالیات بر ارزش افزوده یک نوع مالیات غیر مستقیم است در حالی که مالیات بر درآمد سرمایه از گروه مالیات های مستقیم به شمار می رود.مالیات بر ارزش افزوده، به درآمدی اعمال می شود که حاصل کار صورت گرفته روی یک محصول است.

به صورت کلی مالیات بر ارزش افزوده به اجناس و خدمات هایی اعمال می شود که مولد باشند و یا در زنجیره تولیدات فعالیت دارند اما مالیات بر درآمد سرمایه، به عایدی حاصل از معامله اجناسی اعمال می شود که مولد نباشند و صاحبان آن ها مبلغی به نرخ آن اضافه نکرده باشند.

به صورت کلی همه اجناس و خدماتی که در چرخه تولید تا ارائه آن قرار ندارند و مالکان آن ها را بدون اعمال تغییری در ارزششان، مورد معامله قرار می دهند، شامل مالیات بر درآمد سرمایه می شوند.