مالیات بر ارث نوعی مالیات بر ثروت و دارایی است که جزو مالیات های مستقیم به حساب می آید. پایه این مالیات دارایی فرد است به عبارتی این مالیات بر دارایی هایی تعلق می گیرد که فرد قبلا ذخیره کرده است.
هر وقت بعد از مرگ فردی، اموالی از فرد متوفی به ارث برسد، وراث یا قائم مقام قانونی آن ها باید طی مدت 6 ماه بعد از فوت شخص متوفی، به اداره امور مالیات نزدیک به محل سکونت متوفی مراجعه نمایند و با تحویل مدارک مورد نیاز اقدام به تهیه گزارش صورت اموال و بدهی های فرد متوفی کنند.
شیوه محاسبه مالیات بر ارث و روند آن
مالیات بر ارث دارایی های شخص متوفی به شیوه تکی و یا موردی قابل پرداخت است و نیازی نیست تکلیف همه اموال به صورت یک جا مشخص شود.به همین جهت اگر وراث بخواهند یک بخش از ماترک فرد متوفی را منتقل نمایند قادر خواهند بود این عمل را با پرداختن مالیات مربوط به نقل و انتقال و مالیات بر ارث همان بخش از دارایی انجام دهند و پروسه انحصار وراثت و تعیین تکلیف باقی دارایی ها را در زمان دیگری رسیدگی کنند.
به عنوان نمونه جهت محاسبه مالیات بر ارث یک ملک، اول به مقدار 5 درصد ارزش معاملاتی از ملک، مالیات نقل و انتقال آن تعیین می گردد و بعد از این که مالیات نقل و انتقال را یک و نیم برابر در نظر بگیریم، مالیات بر ارث مشخص می گردد.به همین صورت مالیات بر ارث اموال فرد متوفی (ملک، حق واگذاری محل، اوراق مشارکت، سهام و دیگر دارایی های مالی فرد متوفی) به شیوه ای جداگانه و با ارزش مشخص آن در قانون احتساب می شود.
اساس محاسبه برای مالیات بر ارث
اساس محاسبه برای مالیات بر ارث مثل دیگر منابع مالیاتی، قانون مالیات های مستقیم می باشد. روال این کار به گونه ای است که نخست وراث می بایست برای فرد متوفی پرونده تشکیل دهند و بعد از آن گواهینامه مربوط به تحویل اظهارنامه مالیات بر ارث صادر می گردد و به وراث تحویل داده می شود.
در گواهی مربوط به تسلیم اظهارنامه مقدار سهم الارث و اسامی وراث و حق هر یک از آن ها مشخص می شود.بعد از کامل شدن اظهارنامه مالیات بر ارث، همه اموال شخص متوفی چه منقول و چه غیر منقول به واسطه ی بازرسان تشخیص مالیات، به نرخ روز ارزش گذاری می شود و بعد از کم کردن بدهی های شخص متوفی از قبیل وام، مهریه و با در نظر گرفتن سهم هر یک از وراث، مالیات بر ارث نیز محاسبه می گردد.
طبقه وراث و تأثیر آن بر مقدار مالیات
زمانی که در هر طبقه حتی یک شخص وارث وجود داشته باشد، به اشخاص سایر طبقات ارثی نخواهد رسید.طبق مقررات نسبت وراث با متوفی در مشخص نمودن مقدار مالیات تأثیر گذار است. یعنی هر چقدر وراث نسبت نزدیک تری با فرد متوفی داشته باشند، باید مالیات بیشتری پرداخت می کنند. به گونه ای که مقررات مالیات طبقه دو، 2 برابر و طبقه سه، 4 برابر طبقه یک است.
معافیت برای مالیات بر ارث
در قانون قبلی، هر فرد از وراث طبقه یک به میزان سی میلیون ریال و اگر کمتر از 20 سال داشته باشد یا معلول و ناتوان باشد، به میزان 50 میلیون ریال از سهم الارث خویش را معاف از پرداخت مالیات بود اما این معافیت ها در قانون کنونی حذف شده است.
شیوه محاسبه ارزش اموال
اساس و مبنای ارزش اموال، قیمت روز انتقال به وارثان است. با در نظر گرفتن این موضوع، تعلل بعضی افراد در انجام پروسه انحصار وراثت به جهت کم شدن نرخ مالیات متعلقه در زمان های آینده بی فایده است.مودی بعد از اخذ فرم ارزیابی دارایی ها و رسیدگی به تقاضای گواهی مفاصا حساب از سازمان امور مالیاتی مربوطه، ده روز فرصت دارد تا اقدام به پرداخت مالیات نماید.
اگر در زمان تعیین شده مالیات خویش را پرداخت نکند، سازمان امور مالیاتی مکلف است گزارش ارزیابی را اصلاح و به روز رسانی نماید.
احتساب مالیات برای دارایی های وقف شده
قوانین برای دارایی هایی که متوفی آن ها را نذر، حبس و یا وصیت کرده باشد احکامی دارد اگر دارایی های فرد متوفی به جهت وصیت یا نذر به وارثان انتقال یابند، شامل مالیات بر ارث و اگر به غیر وارثان انتقال یابد شامل مالیات بر درآمد اتفاقی می شود.طبق ماده 38 مقررات مالیات، اگر منافع به دست آمده از اموال فرد متوفی به جهت نذر یا وصیت به دیگران داده شوند، افرادی که از این اموال نفع می برند، هر سال شامل پرداخت مالیات خواهند شد.
نکته
ادارات مالی و اعتباری، سازمان های ثبت اسناد، املاک، بانک ها و تمامی نهادهای مالی اجازه ندارند پیش از اخذ گواهی پرداخت مالیات بر ارث، دارایی های فرد متوفی را به وارثان منتقل کنند و اگر چنین خطایی رخ دهد، نهادهای ذکر شده و وارثان به مقدار 2 برابر مالیات جریمه خواهند شد.
مراحل اخذ گواهی مالیات بر ارث
جهت اخذ این گواهی لازم است مراحل زیر یک به یک طی شوند:
مراحل کامل کردن اظهارنامه مالیات بر ارث