تفاوت تجارت و دلالی

تفاوت تجارت و دلالی:
دلال از یکی جنس می گیرد و به دیگری می دهد، تاجر هم از یکی جنس می گیرد و به دیگری می دهد.
در تفاوت بین تاجر و دلال، چه عاملی تعیین کننده است؟ آیا حجم معامله تعیین کننده است؟ مهم ترین تفاوت تاجر با دلال، تک محصولی بودن تاجر است.

تاجری که برای بیست سال، تاجرِ پارچه بوده، اگر وضعیت بازار پراید یا وضعیت بازار سکه خوب شود، پراید و سکه نمی خرد. می گوید: کار و تخصص من پارچه است و من پارچه را می شناسم.

وقتی شما با یک دلال صحبت می کنید، می بینید هیچ اطلاعات فنی از محصول خود ندارد. ولی می بینید یک تاجر حرفه ای از خود کارخانه دار هم اطلاعات تخصصی بیشتری دارد.

دلالی در قانون تجارت:
جنسی که روی آن دلالی می شود، جنسی است که به نوسان خورده باشد و این نوسان ها در جایی افت می کنند و متوقف می شوند، به همین دلیل دلال ها پولدار نمی شوند؛ چون ممکن است آخرین باری که کالای زیادی در اختیار دارند، بازار سقوط کند.

دلال دو پراید می خرد. قیمت پراید بالا می رود، بنابراین دفعه بعد با سودی که کرده، چهار پراید می خرد، طمع می کند و دفعه بعد ده پراید می خرد اما دفعه بعدی که قیمت پراید افت می کند، پانزده تا بیست پراید روی دست او می ماند و این تمام سود قبلی او را از بین می برد.

برای همین من تا به حال دلال پولدار ندیدم، اما تاجر پولدار زیاد دیدم. وضعیت دلال ها سینوسی است و مدام بالا می روند و دوباره پایین می افتند. تجارت و کسب و کار انواع مختلفی دارد که بیشتر مردم از معانی دقیق هر کدام و تفاوت های آن ها با یکدیگر اطلاعی ندارند.

بسیاری از افراد تجارت را با دلالی یکی می دانند و به همین دلیل، نگاه مثبتی به تجارت ندارند. در حالی که فرایندهای تجاری و همچنین میزان درآمد در تجارت بسیار با دلالی متفاوت است.

در این مقاله قصد داریم علاوه بر ارائه تعریف مفاهیمی همچون تجارت، دلالی و حق العمل کاری بر اساس کتاب قانون تجارت ایران، به ویژگی ها و تفاوت های هر کدام با یکدیگر بپردازیم.

تأثیر فرهنگ در اقتصاد:
فرهنگ و نوع رفتار مردم یک کشور در اقتصاد آن بسیار تأثیرگذار است، به گونه ای که می تواند باعث رشد اقتصادی یا افول آن بشود.

در کشورهایی که فرهنگ آن ها از راه اندازی کسب و کار حمایت می کند، علاقه به تأسیس شرکت و فعالیت در عرصه های مختلف تجاری و اقتصادی بسیار بیشتر است.

متاسفانه در کشور ما دیدگاه خوبی نسبت به تجارت و راه اندازی کسب و کارهای شخصی وجود ندارد. شاید یکی از دلایل به وجود آمدن این فرهنگ منفی، برداشت های اشتباه مردم از کلماتی مثل کارآفرینی، کسب و کار و تجارت باشد.

اما بار مثبت یا منفی یک کلمه در نزد مردم، معنای اصلی آن را تغییر نمی دهد، به خصوص که امروزه بسیاری از کلمات ارزش خود را از دست داده اند یا بار معنایی آن ها تغییر کرده است.

در ادامه مفاهیم تجارت و دلالی را بر اساس معنای واقعی شان در اقتصاد تعریف می کنیم که با برداشت عامه مردم از آن ها متفاوت است.

چه کسانی تاجر محسوب می شوند؟
بر اساس ماده یک کتاب قانون تجارت ایران، تاجر کسی است که اقدام به انجام مبادلات تجاری می کند. اما کسی که تجارت کار معمولش نیست و فقط هر از گاهی معامله ای انجام می دهد، از نظر قانون تاجر شناخته نمی شود.

هر نوع معامله تجاری فرایند خاصی دارد و تولیدکنندگان باید شرایط تجاری به خصوصی را فراهم کنند تا مبادله و فروش کالاهای آن ها انجام شود.

به عبارت دیگر، برای به سرانجام رسیدن مبادلات تجاری لازم است امور مربوط به حمل و نقل، پرداخت، صدور پیش فاکتور و قرارداد و موارد دیگر انجام شود. بنابراین تاجر باید توان و اطلاعات لازم برای انجام مبادلات تجاری را داشته باشد و از طرف دیگر، انجام مبادلات تجاری هم کار معمول او باشد.

کسی که هر از گاهی معامله ای می کند، نمی تواند خودش را تاجر بنامد؛ چون نه از نظر قانون و نه از نظر عرف بازار، تاجر شناخته نمی شود.

تعریف دلالی در قانون تجارت:
در ماده 335 قانون تجارت ایران دلال به این صورت تعریف شده: (دلال کسی است که در مقابل اجرت، واسطه انجام معاملاتی می شود و یا برای دیگران طرف معامله پیدا می کند).

اگرچه دلالی هم قسمی از تجارت است، اما با تجارت به معنای شناخته شده آن متفاوت است. در واقع دلال برای خانه یا ماشینی مشتری پیدا می کند که مالک آن ها نیست.

اگر در فرایند معامله مشکلی پیش بیاید، مثلا خانه یا سند آن ایرادی داشته باشد، برای دلال مشکلی ایجاد نمی شود، او در این قضیه مسئولیتی ندارد و فقط کمیسیون یا درصد خود را می گیرد.

اگر خریدار بعد از پایان معامله متوجه شود خانه یا ماشینی که معامله کرده، بر خلاف ادعای فروشنده ایرادی دارد، می تواند علیه فروشنده شکایت کند، اما این مسئله در اعتبار دلال تغییری ایجاد نمی کند. به طور کلی دلال ها اعتباری در بازار به دست نمی آورند که بخواهند آن را از دست بدهند.

تفاوت های دلالی با تجارت:
در تجارت امکان کسب هویت و برند شدن وجود دارد و حتی فروشندگان دوره گرد هم می توانند به خاطر کیفیت محصول یا مناسب بودن قیمت شان شهرت و اعتبار کسب کنند. اما دلال ها هیچ هویتی ندارند و حتی اگر دلالی بتواند صد خانه را بفروشد، کسی نمی گوید این شخص توانایی خوبی در پیدا کردن خانه دارد.

مشاوران املاکی که سال ها سابقه فعالیت دارند، نتوانسته اند در میان هم صنفان خود برند شوند، اما حتی تاجرانی که با محصول ساده ای مثل گچ کار می کنند، این فرصت را دارند که به عنوان تاجر آن محصول شناخته و معروف شوند.

بر خلاف تاجران، دلال در معامله و خرید و فروش، صاحب کالا نیست و فرایندهای تجاری را هم مدیریت نمی کند. فرایندهای تجاری بسیار پیچیده تر از دلالی است و با شناخت انواع مدل های تجاری خواهید فهمید که هر کدام از فرایندهای تجاری چقدر می تواند به یک تاجر ارزش بدهد.

حق العمل کاری یا دریافت کمیسیون:
بر اساس ماده 357 قانون تجارت که به موضوع حق العمل کاری می پردازد، حق العمل کار کسی است که در ازای کاری که انجام می دهد، کمیسیون یا حق العملی دریافت می کند. حق العمل کاری مدلی از تجارت است، اما حق العمل کار هم تاجر نیست.

حق العمل کار مسئولیت حمل و نقل کالا در مسیر معینی را به عهده می گیرد و در ازای آن کمیسیونی دریافت می کند یا ممکن است از حق العمل کار خواسته شود کالایی را تامین کند و به شخصی تحویل دهد.
بنابراین حق العمل کار در فرایندهای تجاری و معاملات ذی نفع نیست و سود و زیان کار به او برنمی گردد.

اگرچه ممکن است در مفاد قرارداد حق العمل کاری، شرایط خاصی بیان شود، اما به هر حال حق العمل کار کمیسیون معینی را دریافت می کند. حق العمل کاری و دلالی به هم نزدیک اند، اما هر دو آن ها با تجارت تفاوت های بسیار زیادی دارند.