قانون های نوبت کاری

کارهای مختلف از آن جهت که ماهیت های متفاوتی دارند، در ساعت های مختلفی از شبانه روز انجام می­شود و کارکنان این کارها با توجه به ساعت ها و نوبت هایی که در شبانه روز کار می­کنند، فشارهای متفاوتی را متحمل می شوند.

به همین دلیل کارگرانی که شامل این موضوع می­شوند دستمزدشان بیشتر از کارگرهای معمولی است. کارکنان مشاغلی چون آتش نشانی، پرستاران و نگهبانان از این دسته کارگران هستند.

شیفت کاری و نوبت کاری از رایج ترین شرایط کارگاه ها است.مطابق ماده 55 قانون های مربوط به کار، کارگری که در طی یک ماه ساعت های کاری اش به صورت چرخشی باشد، به این معنا که شیفت های کاری او در ساعت هایی از شب، عصر و صبح باشد، شامل قانون شیفت کاری می­­شود.

انواع نوبت کاری و ساعت های آن ها
با توجه به ماده 56 قانون های مربوط به کار 4 نوع شیفت کاری وجود دارد.

• شیفت های صبح و عصر.
• نوبت های صبح، شب و عصر
• نوبت های صبح و شب
• نوبت های عصر و شب

در ماده 53 قانون های مربوط به کار، این چنین بیان شده است که زمان کاری نوبت شب از ساعت 22 الی 6 صبح می باشد، یعنی مدت زمان آن 8 ساعت است.بنا بر گفته فوق، منطقی است برای مشخص کردن دیگر ساعات شیفت های کاری، 24 ساعت شبانه روز را تقسیم بر 3 کنیم.

بنابراین:

• از ساعت 6 صبح الی 14 بعد از ظهر را شیفت صبح می­گویند.
• ساعت کاری نوبت عصر از ساعت 14 الی 22 شب است.
• ساعات کاری 22 لغایت 6 صبح را شیفت شب می­گویند.

مزایا و فوق العاده های اضافه بر مزد نوبت های کاری

مزایای شیفت کاری اضافه بر دستمزد عادی کارگر است و میزان آن در شیفت های مختلف کاری متفاوت است، زیرا سختی و شرایط کار در ساعت های مختلف یکسان نیست.

در قالب مثال، کارگرانی که شیفت های عصر و شب را مشغول کار هستند در مقایسه با کارگرانی که در شیفت صبح کار می کنند شرایط سخت تری دارند و فشار بیشتری را تحمل می­کنند. به همین دلیل درصد فوق العاده اضافه بر دستمزد آن ها نیز به میزان سختی شرایط کارشان بیشتر است.

میزان فوق العاده های شیفت های مختلف کاری

مطابق ماده 56 قانون مربوط به کار، فوق العاده و مزایای نوبت های کاری را به صورت زیر طبقه بندی می­کنیم.

• مزایای شیفت صبح و عصر 10 درصد می­باشد.
• مازاد دستمزد نوبت های صبح، شب و عصر 15 درصد است.
• مزایای علاوه بر مزد نوبت صبح و شب 22.5 درصد است.
• درصد اضافه حقوق نوبت شب و عصر نیز 22.5 است.

ممکن است با توجه به این نوبت های کاری، جمع ساعت های کاری کارگر در یک روز از 8 ساعت و در هفته از 44 ساعت بیشتر شود، در ماده 57 این چنین گفته شده که مجموع ساعت های کاری کارگران نوبت کاری نباید در طی 4 هفته بیشتر از 176 ساعت باشد.

اساس محاسبه مزایا و فوق العاده شیفت های کاری

با اتکا به ماده 56 قانون های مربوط به کار، به روشنی گفته شده است که به کارهایی شیفت یا نوبت کاری می­گویند که ساعات کاری آن ها در طی 1 ماه گردش داشته باشد. با توجه به این تعریف، کارهایی که گردش آن ها کمتر یا بیشتر از 30 روز باشد شامل قانون نوبت کاری نمی­شوند.بنا بر ماده 36 قانون ها ی مربوط به کار، اساس محاسبه مزد و فوق العاده شیفت های کاری کارگران دستمزد ثابت ماهیانه آن ها خواهد بود.

توجه داشته باشید که طبق ماده 56 قانون مذکور مزایا و فوق العاده های شیفت های کاری جزء دستمزد کارگران نیست و در سنوات، عیدی و اضافه کاری محاسبه نخواهد شد.

شیفت کاری جمعه

به کارگران شیفتی که ساعت کاری آن ها در روز های جمعه است، علاوه بر دستمزد و فوق العاده های شیفت کاری، به مقدار 40 درصد نیز حق جمعه کاری باید پرداخت شود.

مثال هایی برای انواع مختلف شیفت کاری

شیفت های کاری اشکال پیچیده و ساده ای دارند و نوبت های کاری در هر کارگاه در مقایسه با محل کار دیگری متفاوت است. به همین دلیل نمی­شود همه انواع آن ها را پیش بینی کرد.به منظور آشنایی با بحث نوبت کاری و گردش آن در طی ماه، به یک مثال ساده درست و غلط نوبت کاری می­پردازیم:

مثال درست نوبت صبح و عصر
کارگرانی که 1 هفته یا 10 روز را نوبت صبح و 1 هفته یا 10 روز را در نوبت عصر مشغول به کاراند و این شیفت ها در طی ماه گردش و تکرار داشته باشند.

مثال غلط برای شیفت فوق
کارگرانی که 20 روز در ماه را در نوبت صبح و 15روز را در نوبت عصر کار می­کنند و این نوبت ها تکرار شوند.این کار به دلیل این که به جای 30 روز در طول 35 روز گردش دارد، مربوط به کارها و قوانین نوبت کاری نیست.