قرارداد کار برای هر فرد اعم از کارگر و کارفرما ضروری می باشد که سبب می شود نیروی کار، با انگیزه و اعتماد بیشتر وقت و انرژی خود را صرف انجام وظیفه نماید.متاسفانه در بسیاری از موارد، عقد قرارداد و یا اتمام قرارداد برای خیلی از افراد مشکلاتی را به وجود آورده است که در ادامه به شرح آن پرداخته شده است.
ضرورت بستن قرارداد برای کارفرمایان
می توان گفت که عدم عقد قرارداد کار موقت یا قرارداد سفید امضا، تنها به ضرر کارفرما می باشد و هر گونه پرداختی از طرف کارفرما به کارگر می تواند موضوع شکایت کارگر از کارفرما باشد.در واقع اگر کارفرما تمام حقوق، مزایا، اضافه کار، بن کارگر را به صورت کامل و بدون ثبت در قرارداد مشخص به حساب کارگر واریز نماید، کارگر می تواد ادعا کند که تمام واریزی های وی، تنها حقوق پایه او بوده است و در خصوص سایر مزایا طرح شکایت نماید.این موضوع تنها یک بخش کوچک از عواقب عدم عقد قرارداد بین کارفرما و کارگر می باشد.
مفهوم قرارداد کاری
در تمام قرارداد های کاری، 2 طرف وجود دارد. یک طرف این قرارداد کارفرما و دیگری کارگر است.بر اساس ماده 2 قانون کار، کارگر شخص حقیقی یعنی یک انسان تعریف شده است که به دستور کارفرما کاری را انجام می دهد و در قبال آن کار، مزدی را دریافت می کند که این مزد می تواند روزانه، ماهانه و یا هفتگی باشد.در این مقابل، کارفرما می تواند شخص حقیقی و یا حقوقی باشد به عبارتی لازم نیست حتما انسان باشد. رابطه بین کارگر و کارفرما، بر اساس قانون کار در صورت انعقاد قرارداد بین کارگر و کارفرما رسمیت می یابد.
بر اساس ماده 7 قانون کار، قرارداد کار را این گونه تعریف شده است:
"قرارداد کار" عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق العمل، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می دهد.پس با توجه به این که قرارداد کار در قانون تعریف شده است، این قرارداد معین محسوب می شود، از دیدگاه حقوقی، قرارداد معین، قراردادی است که شرایط و چارچوب آن در قانون تعریف شده است و برخلاف برخی شرایط آن نمی شود توافق کرد.
انواع قرارداد کاردو دسته کلی قرارداد های استخدام در ادارات دولتی و در شرکت های خصوصی وجود دارند.
قرارداد های دولتی
مطابق قانون استخدام کشوری در دستگاه ها و ادارات دولتی 3 نوع استخدام رسمی، پیمانی و خدماتی یا قرارداد کاری در ایران مرسوم است.کارمندان رسمی دولت مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری هستند و مشمول صندوق بازنشستگی کشوری می باشند.
نیرو های کار پیمانی برای امور تصدی گری در ادارات استخدام خواهند شد و مشمول آیین نامه استخدام پیمانی و صندوق تامین اجتماعی می باشند.گروه دیگری از کارکنان ادارات دولتی، عهده دار کار های خدماتی و پشتیبانی هستند.
قرارداد های شرکت های خصوصی
استخدام در بخش خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار می باشد که مشمول صندوق تامین اجتماعی نیز می گردد. با توجه به مواد قانونی، قرارداد کار در شرکت های خصوصی شامل دو دسته قرارداد می شود.
انواع قرارداد کار از نظر مدت
انواع قرارداد های کار از نظر ساعت کارقرارداد ها از نظر ساعت کار به دو نوع تمام وقت و پاره وقت تقسیم می شوند.
قرارداد کار تمام وقت
قراردادی است که طی آن کارگر متعهد می شود، به میزان ساعات کار مقرر در قانون به کار مشغول باشد. یعنی نهایتا کارگر در روز 8 ساعت و در هفته 44 ساعت کار می کند.در واقع می توان گفت که منظور از ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیروی کاری خود و یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد.در صورت تمام وقت بودن کار، کارگر از مزد و مزایای کامل قانونی برخوردار خواهد شد.
قرارداد پاره وقت
به استناد ماده 39 قانون کار چنان چه ساعت کار از ساعت عادی کار 7 ساعت و بیست دقیقه در شبانه روز یا 44 ساعت کار در هفته کمتر باشد قرارداد پاره وقت می گویند. کارکنان پاره وقت یا نیمه وقت، از هر نظر مشمول قانون کار هستند.
مزایای قرارداد دقیق بین کارگر و کارفرما عقد قرارداد دقیق و تخصصی بین کارگر و کارفرما می تواند مزایای زیر را در بر داشته باشد.
شرط اساسی در انعقاد قرارداد کار
تردیدی نیست که در نوشتن قرارداد کار، شرایط اساسی و نکات حقوقی صحت عقد باید رعایت شود.در این خصوص قانون مدنی و قانون کار در مجموع دارای وجوه مشترکی مانند رعایت قواعد عمومی قرارداد ها و بعضا وجوه متفاوتی مانند اختلاف در سن قانونی هستند که به آنها اشاره می کنیم:
بند ها و تبصره های موجود در قرارداد کار
کارگر و کارفرما هر دو موظفند که در هنگام نگارش و عقد قرارداد های حقوقی، نکات مهم قرارداد کار ی را مد نظر داشته باشند.
نکات مورد نیاز برای درج در قرارداد کار
نام طرفین (نام کارفرما و کارمند/ کارگر و یا نام مدیر و داوطلب)