شغل، جز جدای ناپذیر در زندگی بشر می باشد که هم در عرصه داخلی و هم در عرصه بین المللی دارای اهمیت زیادی است و رشد و توسعه کشور ها با جریان کاری و اشتغالی مستقل و سازنده مردمان، عجین می باشد.در واقع می توان گفت که شغل، عبارت است از وظایف مشابه و مرتبطی که به عهده یک فرد در مقابل دریافت حقوق و دستمزد گذاشته می شود.
دعاوی قانون کار
از جمله مسائلی که باعث می شود کارگر جهت احقاق حقوق خود اقدام به طرح شکایت نماید، می توان به موارد زیر اشاره کرد.
اختلافات بین کارگر و کارفرما به میزانی دارای اهمیت است که در سطح بین المللی نیز "سازمان بین المللی کار" به وجود آمده است که وظایف آن به شرح زیر می باشد:
این سازمان از کارگزاری های تخصصی سازمان ملل متحد به شمار می رود که مسئولیت ترویج حقوق کارگری و عدالت اجتماعی را به عهده دارد.
حقوق کارگری و کارفرمایی
در حقوق کارگری و کارفرمایی یکی از حقوق های شناخته شده بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حق داشتن شغل است که هر شخصی می تواند شغلی را که به آن مایل است، انتخاب نماید.
حقوق کار
حقوق کار، به رشته ای از علم حقوق گفته می شود که به مقررات روابط میان کارگر و کارفرما و بررسی شرایط جمعی کار، می پردازد و شامل موارد زیر است:
تعریف کارگر و کارفرمابر اساس ماده 2 قانون کار، تعریف کارگر و کارفرما به صورت زیر می باشد:
توافق بین این دو طرف در قرارداد، در چهار نسخه تنظیم می شود که در آن موارد زیر ذکر می گردد:
سازمان های مرتبط با حقوق کار
وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی در سال 1390 از ادغام سه وزارت خانه تعاون و کار و امور اجتماعی و رفاه تشکیل شد که اهداف کلی آن به شرح زیر می باشد:
سازمان تامین اجتماعی، رکن اساسی نظام بیمه ای کشور می باشد که وظیفه اجرا و عمومی کردن انواع بیمه های اجتماعی، پشتیبانی از نیروی کار و بهبود روابط اقتصادی و اجتماعی در جهت توسعه کشور را بر عهده دارد.این سازمان، کارگران و حقوق بگیران را به صورت اجباری و صاحبان حرفه و مشاغل آزاد را به صورت اختیاری تحت پوشش قرار می دهد.
چگونگی حل و فصل اختلافات کارگری و کارفرمایی
اختلافات بین کارگر و کارفرما در ابتدا، از راه صلح و سازش در شورای اسلامی کار یا انجمن های صنفی کارگران و یا از طریق نماینده قانونی کارگر و کارفرما حل و فصل می شود.در مرحله بعد، در صورت عدم سازش، به علت تخصصی بودن موضوع و اصل تسریع رسیدگی به جای مراجعه به دادگاه ها، در هیئت های تشخیص و حل اختلاف کار دعوا مطرح می شود.
در این صورت، خواهان یا نماینده اش به اداره کار و تعاون و رفاه اجتماعی محل کارگاه مراجعه می کند و در هیئت تشخیص سه نفره موضوع مورد رسیدگی واقع می شود.اعتراض به رای هیئت تشخیص در هیئت حل اختلاف باید مطرح گردد، آرای هیئت حل اختلاف قطعی بوده و به وسیله اجرای احکام دادگستری اجرا خواهد شد.
طرح دعوا و ادله اثبات آن
طرفین این دعوا چه کارگر باشد چه کارفرما، می بایست در ابتدا رابطه کارگری و کارفرمایی را اثبات نماید تا ذینفع و طرف دعوا مشخص گردد.قرارداد کار اولین مدرک است زیرا در چند نسخه تنظیم می شود و هر کدام از طرفین یک نسخه از آن را در اختیار دارند.
ممکن است قرارداد شفاهی باشد و یا نسخه ای از آن به طرف دیگر تحویل داده نشده باشد در این صورت ارائه فیش واریزی حقوق به حساب، یا امضای بارنامه ها و اسناد مرتبط و … رابطه کارگری فی مابین را اثبات نماید.مورد بعدی اسناد و مدارک مرتبط با تضییع یا انکار حق می باشد که بسته به این که کارگر یا کارفرما ارائه می نماید متفاوت می باشد.مسلما مشورت با وکیل کاردان و یا ارجاع پرونده جهت طرح دعوا یا ادامه دعوا به وی سبب تسریع در احقاق حق و جریان رسیدگی می باشد.
مرجع حل اختلاف کارگر و کارفرما
بر اساس ماده 157 قانون کار رسیدگی و تصمیم گیری در مورد دعاوی و اختلافات ناشی از اختلا ف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز از طریق هیئت های تشخیص و هیئت حل اختلاف امکان پذیر است.اختلافات میان کارگر و کارفرما در صورت وجود شرایط زیر که در ماده 157 قانون کار مطرح شده است، در این مراجع امکان پذیر می باشد:
حدود وظایف و اختیارات هیئت تشخیص
حدود وظایف و اختیارات هیئت حل اختلاف
ترکیب هیئت تشخیص
شرایط عضویت نمایندگان کارگران و مدیران در هیئت
دلایل از دست دادن شرایط عضویت
ترکیب هیئت حل اختلاف هیئت حل اختلاف مرکب از افراد زیر برای مدت دو سال تشکیل می شود.
حوه رسیدگی و تشکیل جلسات
دیوان عدالت اداری
بر اساس بند 2 ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرای هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما به عهده دیوان عدالت اداری نهاده شده است.با این توضیح که دیوان عدالت اداری بر اساس بند 2 ماده مذکور، صرفا و منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها نسبت به رای مورد اعتراض رسیدگی می نماید.