تاریخچه بیمه عمر

بیمه یک سازوکار برای جبران خسارات مادی و جانی به انسان است و اگرچه انواع شیوه های جبران خسارت از زمان باستان تا شروع اولین بیمه های رسمی و قراردادی را مقدمه و نوعی بدوی از بیمه می دانند اما آنچه ما امروزه به عنوان تاریخچه بیمه از جمله تاریخچه بیمه عمر می شناسیم از تاریخ عقد نخستین قرارداد بیمه است. اولین شکل ابتدایی از بیمه ها که شامل بیمه آتش سوزی و بیمه دریایی بوده اند به دنبال خساراتی مثل غرق شدن یا سرقت کشتی ها و حوادثی مثل آتش سوزی خانه ها به وجود آمد.

سوانح دریایی باعث شد که سهام داران و بازرگانان برای جبران خسارت توافقی کنند که در سود و زیان سفرهای دریایی و امور کشتیرانی با یکدیگر سهیم باشند و آتش سوزی بزرگ شهر لندن باعث شد تا برای جبران خسارت، مسئولان تصمیم بگیرند که خسارت ناشی از آن را بین مردم تقسیم کنند. این ها نخستین راهکارهای بیمه ای بود که منجر به شکل امروزی بیمه شد.

تاریخچه بیمه عمر در جهان

جبران خسارت ناشی از فوت، هزینه های کفن و دفن و تأمین هزینه های خانواده متوفی پس از مرگ او، شاید اولین دغدغه هایی بود که باعث به وجود آمدن بیمه عمر گردید. در تاریخچه بیمه عمر اولین قرارداد بیمه عمر را مربوط به دوران الیزابت اول و در سال 1583 می دانند که طی آن شخصی به اسم «گیبنس» با پرداخت حق بیمه به جمعی از بازرگانان لندن، بیمه عمر شد. در این قرارداد مدت بیمه نامه را یک سال و درصد نرخ حق بیمه را 8% در نظر گرفته بودند.

گیبنس در روزهای پایانی مدت قرارداد فوت کرد و کشمکش های فراوانی بر سر پرداخت سرمایه فوت ایجاد شد که در نهایت گیرندگان حق بیمه یعنی بازرگانان لندن، سرمایه فوت را پرداخت کردند. علوم ریاضی و آمار بعدها در بیمه عمر مورد استفاده قرار گرفتند و باعث کامل شدن محاسبات و جدول بیمه عمر شدند.

تاریخچه بیمه در ایران

اولین شرکت های بیمه در ایران از سال 1289 شروع به فعالیت کردند ولی از سال 1310 بود که خدمات بیمه و شرکت های بیمه خارجی به فعالیت جدی در این خصوص و در ایران پرداختند. شرکت هایی چون گستراخ، شرکت یورکشایر، شرکت ویکتوریا که در تاریخچه بیمه عمر در ایران به عنوان اولین ارائه دهنده بیمه عمر شناخته می شود، ایگل استار، رویال و بسیاری از شرکت های که از کشورهایی مثل آلمان، سوئیس، اتریش، انگلیس، روسیه و… بودند. در سال 1314 بود که بیمه ایران با سرمایه 20 میلیون ریال آغاز به کار و به سرعت در شهرهایی مثل مشهد، اصفهان، اهواز، شیراز، بوشهر و همدان نمایندگی های خود را تأسیس کرد. وجود اولین شرکت داخلی و ایرانی با مشکلات فراوانی روبرو بوده.

دکتر الکساندر آقایان که پیشنهاد تأسیس شرکت بیمه ایران را به وزیر مالیه وقت داده بود، خود پیگیر حل این مشکلات از جمله پیدا کردن پشتوانه اتکایی، استخدام نیروی متخصص، تهیه امکانات کاری و لوازم مورد نیاز و مکانی برای بازگشایی دفتر شرکت بیمه ایران نیز می شود. برای حل مشکل اتکایی و پشتوانه مالی شرکت بیمه ایران، به اروپا سفر می کند که با امتناع هماهنگ شده شرکت های اروپایی روبرو می شود و در نهایت می تواند فقط برای دو بیمه آتش سوزی و حمل نقل یک قرارداد اتکایی منعقد کند.

همچنین به دلیل نبود نیروی متخصص ایرانی مجبور به استخدام نیروی متخصص خارجی می شود ولی در همان سال دانشجویانی از ایران به اروپا اعزام شده تا درخصوص بیمه، خدمات بیمه ای و موارد مربوط به آن آموزش ببینند.

تاریخچه بیمه عمر در ایران

تاریخچه بیمه عمر در ایران به سال 1314 برمی گردد که یک شرکت خارجی به اسم ویکتوریا اولین قرارداد بیمه عمر را با شخصی به نام جبار صالح نیا منعقد کرد در این سال بیمه ایران تازه تأسیس شده بود و یک سال بعد که بیمه ویکتوریا تعطیل شد، بیمه نامه های صادره به شرکت بیمه ایران که واگذار شد. ارزش ریالی واگذاری، تعداد 150 فقره بیمه نامه با سرمایه 8 میلیون ریال بود و ارزش حق بیمه های پرداختی را نیز 400 هزار ریال ذکر کرده اند.

یک سال بعد بیمه ایران توانست با کمک یک شرکت بیمه اتکایی سوئیسی، بیمه عمر را شروع کند و تا سال 1336 تنها شرکت ارائه دهنده این رشته از بیمه بود تا اینکه دو شرکت بیمه امید و بیمه ملی نیز به صدور بیمه عمر پیوستند. سال 1353 یک شرکت بیمه با متخصصان امریکایی تأسیس شد که به طور تخصصی بر روی بیمه عمر و حوادث فعالیت می کرد.

فعالیت های موفقیت آمیز این شرکت در تهران و شهرهای بزرگ باعث شد تا بیمه ایران هم با کمک یک شرکت مختلط اقدام به راه اندازی شرکت بیمه دیگری به اسم ایران عمر کند که اختصاصاً به بیمه های عمر بپردازد. حاصل این کار افزایش قراردادهای بیمه عمر بود به طوری که در طول یک سال پس از تأسیس ایران عمر 1238 فقره بیمه نامه به فروش رساند.

گفتنی است شکل اولیه و ابتدایی بیمه عمر بیشتر پوشش دهنده فوت بیمه گزار بود و پوشش ها و شرایط مختلف بیمه عمر به شکل امروزی را نداشته است. با نگاهی به تاریخچه بیمه عمر در ایران و آمار بیمه گزاران و متقاضیان خرید بیمه عمر از زمان صدور اولین بیمه نامه تا سال 1348 اگرچه باید انتظار پیشرفت در این زمینه را داشته باشیم اما متاسفانه شاهد هستیم که تعداد زیادی از بیمه عمر استفاده نمی کنند دلیل آن هم شاید شرایط جنگی در بعد از انقلاب اسلامی که بیمه های عمر را به حالِ تعلیق در می آورد، عدم شناخت کافی مردم در خصوص بیمه عمر و مزایای آن و همچنین تمایل مردم به سرمایه گذاری در بانک ها به جای خرید بیمه عمر دانست.

اولین قوانین در تاریخچه بیمه عمر مربوط به سال 1316 و دو سال بعد از تأسیس بیمه ایران به عنوان اولین بیمه داخلی است که تا امروز نیز مورد استفاده قرار می گیرد و با یک مصوبه قانونی که بنا به آن شرکت های بیمه خارجی در ایران باید تا 500 هزار دلار ودیعه نقدی خود را افزایش می دادند، این قانون باعث تعطیلی شرکت های خارجی بیمه و رشد شرکت های داخلی گردید.

جهت ایجاد یک بیمه اتکایی و تحکیم پشتوانه مالی شرکت های بیمه همچنین نظارت بر خدمات بیمه ای و سیاست گذاری در آن، در سال 1350 قانون تأسیس بیمه مرکزی به تصویب رسید و طی آن بیمه مرکزی تأسیس شد.

تاریخچه بیمه عمر بعد از انقلاب اسلامی

با انقلاب اسلامی سال 57 شرکت های خصوصی ارائه کننده بیمه از جمله بیمه عمر، ملی اعلام شدند و برخی از آن ها نیز در یکدیگر ادغام گردیدند. پس از انقلاب به دلایل فقهی و شرایط جنگی کشور بیمه های عمر تا سال 1367 متوقف شدند.

با رفع مشکلات فقهی و پایان جنگ و بررسی شرایط بیمه های عمر، از سال 1373 فروش این نوع بیمه توسط بیمه آسیا دوباره و برای نخستین بار بعد از انقلاب اسلامی از سر گرفته شد. با تشکیل مجدد شرکت های بیمه خصوصی و با رشد شرکت های بیمه در دهه 80 فروش بیمه های عمر در این شرکت ها نیز آغاز شد.