همه چیز در مورد مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه

حذف مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه از خدمات بیمه ای، موضوعی است که در سال های اخیر بارها مورد توجه قرار گرفته است. موافقان و مخالفان این قانون هر یک استدلال های خود را داشته اند اما در پایان این مصرف کننده بوده است که در پرداخت مبلغ بیمه خود با یک هزینه مازاد 9 درصدی روبه رو بوده است. اخیراً بحث حذف مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه از صنعت بیمه، به یکی از بحث های داغ خبری تبدیل شده است. در اینجا به مهم ترین مباحثی که در این زمینه قابل ذکر است پرداخته می شود.

زوم معافیت مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه

دریافت مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه در صنعت خدمات بیمه ای، به دلیل آنکه سبب کاهش قدرت خرید بیمه در اقشار کم درآمد جامعه شده است، رغبت به استفاده از خدمات بیمه ای را در این گروه پایین آورده است.

امروزه قرار گرفتن برخی از پوشش های بیمه ای نظیر پوشش بیمه شخص ثالث و درمان در سبد کالاهای ضروری خانوارها، جزو ضروریات زندگی هر خانوار ایرانی محسوب می شود، لیکن اعمال مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه بر این پوشش ها، باعث افزایش حق بیمه آن ها شده که در موارد متعددی مشاهده می شود افراد به علت هزینه بالای این پوشش ها نمی توانند برخی خدمات ضروری را تهیه نمایند و در نتیجه در بروز حوادث با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند.

تقریباً در همه کشورهای دنیا، محصولات بیمه ای از مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه معاف هستند که این مقبولیت جهانی متأسفانه مورد توجه تدوین کنندگان قانون در ایران واقع نشده است.

برخی از کارشناسان صنعت بیمه معتقدند چون در صنعت بیمه کالایی مبادله نمی شود و بیمه جزو امور خدماتی است، نباید مشمول مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه شود.میزان ضریب نفوذ بیمه را صرفاً نمی توان به عوامل فرهنگی نسبت داد؛ حذف عواملی مانند مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه در محاسبه نرخ بیمه می تواند در استفاده بیشتر افراد جامعه از خدمات بیمه ای نقش بسزایی داشته باشد.

در زمان تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال 1387، نرخ مالیات و عوارض ارزش افزوده 3 درصد و نرخ های حق بیمه نیز بسیار پایین تر از نرخ های حق بیمه فعلی بوده است اما بعد از گذشت 5 سال از تصویب این قانون نرخ و مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه افزایش یافته که همین امر قدرت خرید مردم برای خرید پوشش های بیمه ای را کم کرده است.

ازآنجاکه تنها روش همه گیر کردن بیمه شخص ثالث در کشور ما اجباری کردن آن بوده است، تعهد داشتن بیمه شخص ثالث و پرداخت تعهد دیه سبب شده است که خرید این نوع بیمه برای بیشتر گروه های جامعه، سهم زیادی از هزینه های متصور برای بیمه را دربرگیرد. از این رو، حذف مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه، می تواند موجب افزایش احتمال خرید انواع بیمه های دیگر نظیر بیمه آتش سوزی توسط مردم شود.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، دریافت مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه از کلیه بیمه گزاران، با قانون مالیات بر ارزش افزوده انطباق ندارد؛ اصولاً بیمه بر قانون اعداد بزرگ استوار است و بر اساس این قانون از بین تعداد زیادی از بیمه گزاران، تنها تعدادی از آنها به خسارت برخورد می کنند اما در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه از تمامی بیمه گزاران دریافت می شود.

بر اساس بند 11 ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده، خدمات بانکی و اعتباری بانک ها، مؤسسات تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و صندوق تعاون، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. حال، این سؤال مطرح می شود که چرا صنعت بیمه که خدمات آن مشابهت زیادی با خدمات بانکی دارد و در بخش بیمه های درمانی نیز یک نوع خدمات درمانی محسوب می شود.

برخی از رشته های آن جزو نیازهای اساسی مردم (نظیر پوشش های بیمه شخص ثالث) هستند و مأموریت و اهداف آن نیز تأثیر مثبت اقتصادی و اجتماعی بر جامعه دارد، از پرداخت مالیات معاف نشده است؛ آن هم صنعتی که به طور غیرمستقیم بسیاری از اهداف اقتصادی و اجتماعی سازمان مالیاتی را برآورده می کند.

با توجه به شرایط جغرافیایی خاص کشور ما که همیشه در معرض بلایای طبیعی بوده است، خدمات بیمه که عقدی مبتنی بر تعاون و همکاری افراد جامعه در مقابله با انواع خطرات است، مشمول مالیات شناخته شده و این مالیات، ضمن افزودن بر قیمت تمام شده بیمه، در شرایط فعلی، نقش بازدارنده را برای اقشار کم درآمد جامعه جهت خرید انواع پوشش بیمه بازی می کند و همین امر مخاطرات اقتصادی و اجتماعی بسیاری برای کشور رقم زده است و فعالیت های اقتصادی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.

در این شرایط، صنعت بیمه می تواند با تسهیل استفاده از خدمات بیمه ای، زمینه برقراری اطمینان را در این حوزه تأمین کند. توسعه اقتصادی کشور و توسعه صنعت بیمه رابطه ای متقابل دارند، به طوری که توسعه صنعت بیمه است که بستری را برای توسعه اقتصادی فراهم می کند. می توان با توسعه ی بیمه های زندگی در جمع آوری سپرده های پراکنده و تجمیع آن زمینه سرمایه گذاری های بزرگی را فراهم کرد و در تأمین مالی فعالیت های اقتصادی، نقش مهمی را ایفا نمود.

بیمه یکی از ارکان تأمین مالی بلندمدت برای بازار سرمایه است. در همین راستا بیمه های زندگی نقش برجسته ای را در صنعت بیمه و رشد اقتصادی منابع مالی برای سرمایه گذاری های بلندمدت فراهم می کنند.

برقراری آرامش و ثبات در بازار دارایی ها بسیار اهمیت دارد ضمن آنکه بیمه از طریق نوآوری و ارائه محصولات متنوع می تواند ریسک فعالیت اقتصادی را کاهش دهد. اساساً بیمه به طور مستقیم برای مشتریان ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند. به طور مثال در مورد بیمه شخص ثالث، بیمه گزار با خرید پوشش بیمه ای و در صورت وقوع خسارت، با کسر فرانشیز به مبلغی کمتر از ارزش مورد بیمه دست می یابد و ارزش افزوده ای، از محل خسارت، برای بیمه گزار ایجاد نمی شود که بخواهد برای آن مالیات پرداخت نماید.

در ماده 5 قانون مالیات بر ارزش افزوده آمده است: منظور از ارائه خدمات انجام خدمات برای غیر در قبال مابه ازا می باشد و این درحالی است که بر اساس ماده 1 قانون بیمه، بیمه عقدی تعلیقی است و به موجب ماهیت تعلیقی آن، ارائه خدمات خسارتی به بیمه گزاران قطعی نبوده و مشروط به وقوع حوادث خاص ذکر شده در قرارداد بیمه است و در صورت وقوع خسارت و پرداخت آن از سوی بیمه گر، صرفاً کسانی که خسارت دریافت نموده اند مشمول دریافت خدمات می گردند، لذا دریافت مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه از کلیه بیمه گزاران، با مواد فوق الاشاره وجود قانون مالیات بر ارزش افزوده انطباق ندارد.

وانگهی اصولاً بیمه بر قانون اعداد بزرگ استوار است و بر اساس این قانون از بین تعداد زیادی از بیمه گزاران، تنها تعدادی از آنها به خسارت برخورد می کنند اما در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده از تمامی بیمه گزاران دریافت می شود.