مفهوم حد ضرر در سرمایه گذاری

نوسانات قیمتی در بازار و تصمیم گیری صحیح و به موقع برای خروج از موقعیت سرمایه گذاری یا ادامه آن، همواره یکی از دغدغه­ های اصلی سرمایه­ گذاران بوده است. هدف مشترک همه افراد از انجام معامله، کسب سود و منفعت است. بورس هم به عنوان یکی از بازارهای اصلی جذب سرمایه از این قاعده مستثنی نیست. حفظ اصل سرمایه در بورس نسبت به کسب سود اولویت دارد و به همین دلیل برای موفقیت در بازار بورس علاوه بر انتخاب سهام باید به زیان ناشی از معاملات هم توجه کافی داشته باشیم.

سرمایه­ گذاران فعال در بازارهای مالی، حتماً ضرر در معاملات را تجربه کرده اند. ممکن است ما سهمی را خریداری کنیم و پس از آن سهم دچار افت قیمت شود، حال با این سوال مواجه می شویم که تا چه زمانی و چه قیمتی سهم مورد نظر را نگه داری کنیم و یا تصمیم به فروش آن بگیریم. این سوالات و سوالاتی نظیر این به مفهوم حد ضرر در سرمایه ­گذاری اشاره دارد.

اشتباه در معاملات امری طبیعی است؛ چرا که بازارهای مالی محیطی پویا دارند و همچنین شرایط متغیر و کلان سیاسی و اقتصادی نیز بر آن تأثیرگذار است.
در این بحث تفاوتی که میان معامله گران وجود دارد در تعداد معاملاتی که با ضرر انجام داده اند، نیست بلکه در نحوه برخورد آنها با شرایط نامطلوب بازار پایبندی به اصول معاملاتی و پذیرفتن سریع اشتباهات است. هنگامی که قیمت برخلاف انتظار ما حرکت می کند، اگر به موقع از بازار خارج شویم، از گسترش زیان جلوگیری کرده ایم و سرمایه خود را حفظ نموده ایم. بسیاری از معامله گران تازه کار به صورت احساسی و بدون در نظر گرفتن قواعد انجام یک معامله موفق، تصمیم گیری می کنند و بنابراین هرگز تمایلی به باور زیان نداشته و سعی در توجیه معامله اشتباه خود دارند. درنهایت زیان های بالاتری را تجربه می کنند و دچار حس ناامیدی، شکست و سرخوردگی از بازارهای مالی می ­شوند.
حال این سوال پیش می آید؛ اگر ما سهمی را خریداری کردیم و قیمت آن کاهش یافت، تا چه زمانی سهم را نگهداری کنیم و چه حد ضرری برای آن در نظر بگیریم.

تشخیص قیمت و زمان فروش سهام، نیاز به تجربه و اطلاعات کافی دارد. برای حفظ سرمایه و رسیدن به سود، لازم است قبل از خرید هر سهمی روندها، مقاومت ها حمایت ها، وضعیت بنیادی و… سهم را بررسی کنیم. با بررسی کامل یک سهم، این انتظار وجود دارد که قیمت سهم صعودی باشد و به سود مورد نظر برسد. حال اگر بعد از خرید یک سهم برخلاف انتظار ما قیمت آن شروع به کاهش کرد، به این معنی است که یا در محاسبات خود اشتباه کرده ایم یا بر خلاف روند بازار، وارد شده ایم و تحلیل درستی از سهم نداشتیم. در این وضعیت دو راه پیش روی ما قرار دارد:

1. صبر کنیم تا بعد از کاهش قیمت، سهام دوباره به قیمت مورد نظر ما برسد.
2. بعد از اندکی کاهش بلافاصله از سهم خارج شویم.

باقی ماندن در سهام بدون هیچ برنامه ای تا زمانی که به قیمت موردنظر ما برسد، ریسک زیادی دارد چرا که می تواند منجر به از دست رفتن بخش اعظمی از سرمایه شود. خروج از سهام بعد از تحمل مقداری کاهش، منطقی تر به نظر می رسد؛ یک سرمایه گذار حرفه ای با بررسی کامل سهمی را می خرد و حد سود و زیان را تعیین می کند. در صورتی که به سود مورد نظر دست یافت یا سهم به مقاومت خود رسید، از سهم خارج می شود. زیرا هیچ سهمی برای همیشه حالت صعودی نخواهد داشت. ولی اگر سهام به جای رشد، افت کرد و به حد ضرر رسید، بلافاصله باید از سهم خارج شد.

اگر بازار بورس روند نزولی داشته باشد، حد ضرر در کل بازار باید در نظر گرفته شود و اگر به آن حد رسید، کاملا از بازار خارج می شویم و تا زمان بازگشت بازار به روند طبیعی، نظاره­ گر می­ مانیم. در این حالت باید از سهامی که به حد ضرر هم نرسیده خارج شویم.

افرادی که با مطالعه و شناخت از بازار مورد نظر و توجه به میزان سرمایه خود، سرمایه گذاری می کنند به طور حتم برای خود اهداف قیمتی تعیین کرده اند. این اهداف شامل مواردی از جمله قیمت خرید، قیمت فروش، مقدار سود و مقدار زیان است. برای سرمایه گذاری در بورس باید ابتدا انتظارات خود را تعریف کنیم و به سوالاتی نظیر زمان ورود یا خروج در یک سهم، سود مورد انتظار و میزان ضرری که حاضر به پذیرش آن هستیم، پاسخ دهیم. دانستن این نکته حائز اهمیت است که اگر معامله موفقی را انجام دادیم کجا خارج شویم و اگر معامله ما به هر دلیلی، مخالف انتظار ما پیش رفت آنگاه چه مقدار ضرر باید متحمل شویم.
حد ضرر ابزاری است که سرمایه گذاران به کمک آن می توانند درصورتی که سود موردانتظار محقق نشد، از ضرر بیشتر و از بین رفتن اصل سرمایه جلوگیری کنند.

عدم تعیین حد ضرر به معنی نگهداری سهم تا زمان نامعلومی است. این فرآیند می تواند حتی تا جایی که نیمی از سرمایه خود را از دست بدهیم، ادامه داشته باشد. نکته ای که وجود دارد این است که امکان دارد بعد از فروش، سهم روند صعودی بگیرد. در این صورت نباید به این فکر کنیم که شاید بهتر باشد، حد سود یا حد ضرر نداشته باشیم. زیرا عدم تعیین حد سود و حد ضرر به معنی نداشتن برنامه برای سرمایه گذاری و عدم مدیریت سرمایه و ریسک است. برای حفظ سرمایه پیش از انجام هر معامله باید حد ضرر مناسب را پیدا کرده و به آن پایبند باشیم. پایبندی به حد ضرر یعنی در صورت رسیدن قیمت به آن نقطه، معامله بدون هیچ گونه تردیدی بسته شود. سرمایه گذاری موفق است که بتواند زیان خود را حداقل نماید.

تفاوت معامله گر حرفه ای با دیگران در مواجهه با زیان در معاملات
یکی از بارزترین تفاوت های معامله گران موفق نسبت به سایر معامله گران نحوه برخورد آنها در شرایط نامطلوب بازار است. زمانی که قیمت برخلاف انتظار ما حرکت می کند، اگر به موقع از بازارخارج شویم، از افزایش زیان جلوگیری می شود و سرمایه ما حفظ می گردد.
یکی دیگر از تفاوت های معامله گر حرفه ای و غیرحرفه ای در این است که معامله گر غیرحرفه ای پس از رسیدن به حد ضرر و خروج از معامله چنانچه قیمت سهام افزایش یابد، از تعیین حد ضرر پشیمان می شود و حتی امکان خرید اما معامله گر حرفه ای به دنبال ضعف و اشکال موجود در استراتژی معاملاتی خود می گردد.

مزیت تعیین حد ضرر چیست؟
برای توضیح کاربرد حد ضرر با یک مثال شروع می کنیم. فرض کنید سهمی را خریداری کرده اید و قیمت آن رو به کاهش می رود. چنانچه قیمت سهم موردنظر پس از یک سال دوباره به قیمت اولیه بازگردد، شما از نظر معاملاتی ضرر یا زیانی متحمل نشده اید. اما از نظر سرمایه گذاری این فرآیند برای شما هزینه فرصت سرمایه گذاری در این یک سال ایجاد کرده است. به این معنا که فرصت های سرمایه گذاری را در موقعیت های سودآور دیگر از دست داده اید. با این توضیح یکی از مزیت های اصلی حد ضرر را علاوه بر جلوگیری از افزایش زیان، می توانیم جلوگیری از خواب سرمایه نیز بدانیم.