ارزشِ «ارزش بازار» را بیشتر بدانید!

ارزش بازار یا Market Capitalization برابر است با حاصل ضرب قیمت هر سهم، در تعداد سهمی که شرکت منتشر کرده است. به زبان ساده، ارزش بازار، نشان می دهد که یک شرکت به طور کامل چقدر قیمت دارد؟ گاهی به ارزش بازار، مارکت کپ هم می گویند.

اولین چیزی که با نگاه کردن به ارزش بازار برای شما روشن می شود این نکته است که آیا داریم در مورد یک شرکت بزرگ حرف می زنیم یا یک شرکت کوچک؟
برای مثال ارزش بازار پالایش نفت بندرعباس (شبندر) 67.2 هزار میلیارد تومان است. در حالی که شمواد تنها 800 میلیارد تومان ارزش دارد. یعنی مارکت کپ شبندر، 84 مرتبه از شمواد بیشتر است.

"اولین چیزی که با نگاه کردن به ارزش بازار برای شما روشن می شود این نکته است که آیا داریم در مورد یک شرکت بزرگ حرف می زنیم یا یک شرکت کوچک؟"

پس می فهمیم که شبندر یک شرکت بزرگ و شمواد یک شرکت کوچک است و نباید با آن ها برخوردی یکسان داشت.

گاهی ممکن است به جای «هزار میلیارد تومان» از مخفف آن یعنی «همت» استفاده کنند. در این حالت مثلا به جای این که بگوییم ارزش بازار پتروشیمی خلیج فارس 247 هزار میلیارد تومان است، می گوییم «فارس 247 همت، مارکت کپ دارد».

ارزش بازار را از کجا ببینیم؟
کافی است اسم نماد را در گوگل سرچ کنید، به سایت TSETMC بروید و در قسمت سمت راست، عدد مقابل ارزش بازار را بخوانید. در مقابل این عدد، یک حرف B می بینید. این حرف مخفف billion یا میلیارد ریال است.

یعنی وقتی می نویسند 26، 245.2 B یعنی ارزش بازار این شرکت 2 هزار و 624 میلیارد و 52 میلیون تومان خواهد بود.

دقت کنید که ارزش بازار، با تغییر قیمت سهم، به صورت مداوم تغییر می کند. اگر قیمت سهم دوبرابر شود، مارکت کپ آن نیز دوبرابر خواهد شد. برای همین شاید به خاطر سپردن تمام ارقام، کمک زیادی به شما نکند.

همین الان که این مقاله را می خوانید، ارزش بازار شبندر، شمواد و فارس را بررسی کنید. خیلی بعید است که عددی که شما در TSETMC می بینید، دقیقا مشابه اعدادی باشد که ما در مقاله نوشته ایم.

با این وجود اگر سهمی را خریده اید، خوب است که حتما ارزش بازار آن را بررسی کنید. و ببینید که این شرکت، نسبت به رقبای مشابه چه وضعیتی دارد؟

خریدن سهم، مثل خریدن سه تار
سهم خریدن، شبیه به ماشین خریدن نیست. شما اگر می خواهید قیمت سراتو را پیدا کنید، کافی است به چند آگهی فروش خودرو زنگ بزنید و متوجه شوید کدام یک دارد ارزان می فروشد، کدام یک گران. چرا که می دانید تمام سراتوها (با تقریب خوبی) شبیه به هم هستند و جز چند مورد جزئی (مثل کارکرد و رنگ شدگی) تفاوتی با هم ندارند.

خرید سهم مثل خرید سه تار است. از یک طرف تمام سازهایی که در بازار وجود دارند، شبیه به هم نیستند، حتی دو ساز که یک استاد ساخته است، ممکن است قیمت بسیار متفاوتی داشته باشد، اما شاید شما متوجه نشوید که چرا برای یک ساز قیمت 1 میلیون، و برای دیگری قیمت 10 میلیون تومان پرداخت می شود؟

همان طور که نمی توانید چند آگهی را ببینید و برای یک ساز قیمت بگذارید، با دیدن قیمت سهم ها هم به نتیجه خاصی نمی رسید.

به این دو قیمت نگاه کنید:

فپنتا: 208988 ریال
فملی: 16980 ریال
چه اطلاعاتی از این دو عدد به دست می آید؟

بله، درست حدس زدید. هیچ اطلاعاتی!

اما به این دو عدد نگاه کنید:

ارزش بازار فپنتا: 1.1 هزار میلیارد تومان
ارزش بازار فملی: 172 هزار میلیارد تومان
حالا داریم یک چیز جدید می بینیم. شما می توانید تمام شرکت ملی مس را بدهید، و صد و پنجاه شرکت شبیه به فپنتا را خریداری کنید.

قیمت؟ کدام قیمت؟
برای هر نماد، چندین قیمت وجود دارد.

قیمت صفر تابلو: اگر سهم با این قیمت معامله شود، روی تابلو 0.0% تغییر قیمت دیده می شود. این قیمت در واقع قیمت پایانی جلسه معاملاتی قبلی است.

قیمت گشایش: در پیش گشایش، سهم به حراج گذاشته می شود، اما در این قیمت ها معامله ای رخ نمی دهد. محل تلاقی بهترین عرضه و بهترین تقاضا در ساعت 9 صبح، قیمت گشایش سهم است.

کم ترین قیمت: این عدد نشان می دهد که در طول جلسه معاملاتی، ارزان ترین معامله با چه قیمتی انجام شده است.

بیشترین قیمت: این عدد نشان می دهد که در طول جلسه معاملاتی، گران ترین معامله با چه قیمتی انجام شده است؟

قیمت آخرین معامله: پیش از بسته شدن بازار و در آخرین معامله ای که امروز انجام شد، سهم با چه قیمتی خریداری شد؟

قیمت پایانی: به میانگین وزن دار تمام معاملات روز (با توجه به حجم مبنای سهم) قیمت پایانی می گویند. قیمت پایانی همان قیمتی است که صفر تابلوی قیمت در جلسه معاملاتی روز بعد را نشان می دهد.

سوال اینجا است که ارزش بازار یک شرکت از کدام قیمت به دست می آید؟ فکر می کنم حدس آن خیلی سخت نباشد. از قیمت پایانی. چرا که ممکن است قیمت آخرین معامله، حجم بسیار کوچکی داشته باشد و نتوانیم تمام سهم های شرکت را در آن قیمت بفروشیم.

البته توجه کنید که در واقعیت این اتفاق نمی افتد. یک شرکت نمی تواند بدون آن که قیمت پایانی را تغییر دهد، همه سهم هایش را بفروشد. این عدد تنها تخمینی از ارزش کلی شرکت به دست می دهد.

درک کلی از ارزش شرکت
شرکت فولاد مبارکه را تصور کنید. این شرکت در سال 98 با تولید و فروش محصولات فولادی، 15 همت سود کرده است. امروز ارزش بازار فولاد 221 همت است.

شرکت فولاد کاوه در صنعتی نسبتا مشابه، 1.2 همت سود کسب کرده است و امروز ارزش بازار 23 همت دارد.

سود شرکت فولاد مبارکه 12.5 برابر بزرگ تر از کاوه است. ارزش بازار فولاد 9.5 برابر کاوه.

هنوز برای نتیجه گیری خیلی زود است و باید موارد متعدد دیگری در نظر گرفته شود. اما به نظر می رسد که فولاد مبارکه، در مقایسه با فولاد کاوه، شرکت سودآورتری باشد. این نتیجه از کجا آمد؟ از اینجا که فولاد مبارکه برای هر ریال که می پردازید، در نهایت سود عملیاتی بیشتری ایجاد می کند.

فولاد ایران / فولاد آمریکا
شرکت فولاد مبارکه به دلار آزاد امروز (16 هزار تومان) حدود 13.7 میلیارد دلار ارزش دارد و سالانه حدود 1.13 میلیارد دلار سود خالص کسب می کند. با این قیمت می توانید شرکت Nucor را بخرید، این شرکت 1.3 میلیارد دلار سود خالص (عملیاتی و غیرعملیاتی) دارد.

"از یکسو می بینیم که سود دلاری شرکت فولاد مبارکه، با شرکت مشابه در آمریکا تفاوت زیادی ندارد. اما از سوی دیگر مطمئن می شویم که با یک سهام بی اندازه ارزان طرف نیستیم."

این مقایسه هم جالب است. از یکسو می بینیم که سود دلاری شرکت فولاد مبارکه، با شرکت مشابه در آمریکا تفاوت زیادی ندارد. اما از سوی دیگر مطمئن می شویم که با یک سهام بی اندازه ارزان طرف نیستیم.

البته نمی توانیم بگوییم که فولاد مبارکه خوش قیمت است. از کجا معلوم که قیمت سهم Nucor منصفانه باشد؟

ارزش بازار و ارزش منصفانه
فکر کنید که یک هوندا سیویک نو در بازار جهانی 25 هزار دلار باشد. شما می دانید که دلار 16 هزار تومان قیمت دارد. پیش خودتان می گویید اگر این ماشین (به دلیل تعرفه واردات) دوبرابر آمریکا قیمت داشته باشد، منصفانه است. با این فرمول، شما قیمت 800 را برای این ماشین معقول ارزیابی می کنید.

به یک آگهی هوندا نو زنگ می زنید و قیمت را می پرسید. به شما می گوید که ماشینش را 1.2میلیارد تومان می فروشد.

چند روز بعد زنگ می زنید و متوجه می شوید که ماشین در نهایت 1.1 میلیارد تومان فروخته شد.

قیمت 1.1 میلیارد تومن، ارزش بازار این خودرو است. قیمتی که برای شما منصفانه نیست.

برای سهم هم به همین شکل است. قیمت بازار سهم ضربدر تعداد سهم، مساوی می شود با ارزش بازار شرکت. این قیمت، می تواند خیلی ارزان، منصفانه یا بیش از حد گران باشد.

مواظب باشید فریب نخورید
شرکت ها یک سرمایه ثبتی دارند، یک ارزش ذاتی و یک ارزش بازار. بسیاری از افراد فکر می کنند ارزش بازار یعنی سرمایه شرکت، یا قیمتی که در آن شرکت ارزنده است. خیر. درست مانند مثال خرید هوندا سیویک، ارزش بازار آن قیمتی است که بازار دارد برای سهام شرکت می پردازد. این قیمت می تواند خیلی گران یا خیلی ارزان باشد.

فرض کنید می خواهید با دو نفر از دوستان خود یک خانه بخرید. این خانه 6 میلیارد قیمت دارد. هر فرد باید 2 میلیارد بپردازد.

یک خانه دیگر پیدا می کنید که درست شبیه به همین خانه است، اما آن را 5 میلیارد می فروشند. اما اگر این خانه را بخرید، یکی از دوستانتان با شما همراه نمی شود و باید دونفری پول را پرداخت کنید. برای همین هر فرد باید 2.5 میلیارد بپردازد.

شاید فکر کنید قیمت هر سهم از خانه دوم گران تر است و ارزش خرید ندارد. اما ارزش بازار به شما می گوید که باوجود پرداخت پول بیشتر، دارید خانه ارزان تری می خرید.

در مورد سهم هم وضعیت به همین صورت است. شاید قیمت سهم یک پالایشگاه ده برابر یک پالایشگاه دیگر باشد. در حالی که میزان تولید هر دو پالایشگاه یکسان است. اما معنی این حرف گران بودن پالایشگاه اول نیست. باید ارزش بازار را بررسی کنید تا ببینید کدام ارزان است و کدام گران.