بر اساس تعریفی که در پایگاه اطلاع رسانی سهام عدالت، مشاهده می کنیم، منظور، فروش تسهیلات بخشی از سهام شرکت های دولتی معین، به اقشار پایین درآمدی جامعه است. به زبان دیگر، می توان آن را نوعی یارانه، تلقی کرد. این طرح در دولت نهم اجرایی شد و در میان طرح های اقتصادی دولتی در جهت بهبود رفاه و حمایت از اقشار کم درآمد جامعه و فقرا، بیشتر موردتوجه بوده و به دفعات مورد حمایت قرارگرفته است.
اهداف دولت از اجرای این طرح چه بود؟
فرایند شکل گیری سهام عدالت
تا پیش از اجرای این طرح، خصوصی سازی به کندی پیش می رفت و حدود سه هزار میلیارد تومان از سهام شرکت های دولتی تا آن زمان واگذارشده بود ولی ارزش سهام عدالت در همان مرحله اول دو هزار و 300 میلیارد تومان بود. در سال 1385 پس از شکل گیری تفسیر جدیدی از اصل 44 قانون اساسی، دولت توانست تا 80 درصد سهام کارخانه ها، بنگاه های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار نماید. این سهام شامل شرکت های بزرگ نظیر خودروسازی ها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه ها، مخابرات و نفت گاز بود. برای شروع فرآیند، نخست باید افراد مشمول را مشخص می کردند. بنابراین شروع به دهک بندی کرده و 6 دهک جمعیتی کشور از پایین ترین درآمد به بالا (در حدود 42 میلیون نفر) مشخص شدند. پس از این مرحله، اقدام به انتقال یک شرکت دولتی به زیرمجموعه سازمان خصوصی سازی تحت عنوان شرکت کارگزاری سهام عدالت کردند. بدین ترتیب شرکت های تعاونی عدالت شهرستانی در کلیه شهرستان های کشور به تعداد 337 شرکت و شرکت سرمایه گذاری استانی در هر استان متشکل از شرکت های تعاونی در کلیه استان های کشور درمجموع به تعداد 30 شرکت سرمایه گذاری، تأسیس شد. آیین نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت در تاریخ 9 بهمن 84 و پس از اصلاح متن اولیه که خود در 23 آبان 84 مصوب هیئت وزیران شده بود، به تصویب این هیئت رسید. در مرحله اول واگذاری این سهام به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگه هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان این طرح داده شد. ارزش این برگه ها در ابتدا 500 هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت گردد.
مشمولان سهام عدالت چه کسانی هستند؟
نحوه استعلام سهام عدالت
برای استعلام، لازم است وارد سایت زیر شوید:
www.samanese.ir
با واردکردن کد ملی و پر کردن اطلاعات شخصی، در صورت تعلق، برگه سهام نمایش داده می شود: در این برگه سهام، 7 ردیف مشاهده می گردد که شامل ارزش سهام تخصیصی اولیه با توجه به بعد خانوار، مجموع مبالغ دریافت شده توسط دولت از محل سود سهام، سود پرداخت شده نقدی، ارزش اقساط تسویه شده، بهره مندی از تخفیف دو دهک اول، باقی مانده ارزش اولیه سهام تخصیصی، دارایی مشمول (ارزش اسمی سهام متعلق به مشمول) است. حال به توضیح هر یک از موارد فوق می پردازیم:
شماره مرکز پشتیبانی مرکز سهام عدالت 83338 می باشد که به صورت 24 ساعته پاسخگوی سوالات مردم است. آمار و داده های موجود حاکی از رشد 16 درصدی پرداخت سود از سال 95 به 96 است. به طوری که این سود به 175 هزار تومان برای هر مشمول، ارتقا یافته است.
سود سهام عدالت چگونه پرداخت می شود؟
این سهام متشکل از یک سبد سرمایه گذاری است و سهامداران در سود و زیان شرکت ها سهیم هستند. سود سهام برای هر یک از افراد خانوار به حساب خود آن فرد واریز می شود و مانند یارانه ها، تمام سود به حساب سرپرست خانوار منتقل نمی شود. هر فرد از خانواده در هنگام ثبت نام این طرح به طور جداگانه، شماره شبای حساب خود را در سیستم به ثبت رسانده است و درنتیجه برای دریافت سود هم نیازی به دریافت سهم خود از سرپرست خانوار ندارد. افراد می توانند وضعیت سهام خود را ازسایت سهام عدالت پیگیری و مشاهده کنند. دوره مجازاین سهام به پایان رسیده است. اکنون به دلیل نبود مجوز و ظرفیت های قانونی، ثبت و توزیع سهام به افراد جدید صورت نمی گیرد. اگر وضعیت جدیدی برای ثبت نام افراد تازه در سامانه شکل بگیرد، اطلاع رسانی های لازم از طریق مراجع و پایگاه های عمومی دولتی انجام خواهد گرفت. مرحله اول واریز سود این سهام در سال 1395 و 1396 پیگیری انجام شد و واریز سود مرحله سوم هم در مردادماه 1398 صورت گرفت. بر اساس مصوبه دولت، مشمولان نهادهای حمایتی دو برابر افراد دیگر، سهام دریافت کرده اند و به همین میزان واریز سود سهام کمیته امداد و بهزیستی بیشتر از گروه های دیگر است.
عرضه سهام عدالت در بورس
چالش هایی پیرامون عرضه این سهام در بورس وجود دارد. نخست آنکه این موضوع نیاز به تصویب توسط مجلس شورای اسلامی دارد. همچنین در شرایطی که مالکیت آن در اختیار شرکت های تعاونی سهام عدالت استانی است، امکان عرضه آن در بورس وجود ندارد و باید از ساختار قبلی خود جدا شود. باید به این نکته توجه داشت که حضور همه سهامداران در بورس، سیستم پاسخ گویی بورس را مختل خواهد کرد و نیاز به بسترسازی مناسب است. این عرضه می تواند به طرق مختلفی ازجمله مستقیم و صندوق های قابل معامله بورسی موسوم به ETF باشد. قطعا هر روش معایبی دارد و بهتر است روش عرضه را نمایندگان مجلس با همکاری دولت مشخص کنند. با توجه به عدم اقبال درروش عرضه بلوکی دولت باید روش های واگذاری را متفاوت کند، به گونه ای که برای واگذاری سهام دولت و این شرکت های بورسی و فرابورسی تسهیلاتی در نظر گرفته شود.
ارزش سهام عدالت چقدر رشد کرده است؟
باگذشت حدود 12 سال از اجرای این طرح، ارزش سهام شرکت هایی موجود در سبد این سهام دستخوش تغییرات زیادی شده است. با نگاه اجمالی به پورتفوی آن، می بینیم که از 49 شرکت حاضر در این سبد 35 عدد بورسی هستند که ارزش مقطع واگذاری آن ها 227 هزار و 825 میلیارد ریال و ارزش روز آن ها به 1588 هزار و 944 میلیارد ریال افزایش یافته است. به علاوه اینکه در این پرتفوی، 14 شرکت غیربورسی هستند که ارزش مقطع واگذاری آن ها 38 هزار و 538 میلیارد ریال و ارزش روز آن ها همین مبلغ برآورد شده است. سازمان خصوصی سازی به عنوان متولی اجرای این طرح، در آخرین اطلاعاتی که منتشر کرده به ارزش 5 میلیون تومانی هر برگه سهام عدالت اشاره کرده است. ارزش سهام شرکت های موجود در سبد سهام حدود 200 هزار میلیارد تومان تخمین زده شده که با تقسیم این عدد بر تعداد سهامداران حدود 5 میلیون تومان برای هر سهامدار به دست می آید. این رشد 6 برابری از زمان اجرای طرح، به واسطه نوسانات نرخ ارز و رشد ارزش سهام شرکت های موجود در سبد سهام ایجاد شده است. البته لازم است این نکته را بدانیم که سهام عدالت قابلیت خرید و فروش در بازار سرمایه را ندارد. ولی به منظور برآورد این طرح و هزینه های آن لازم است معیاری تعریف شود و باارزش تقریبی سهام این مهم محقق شده است.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
