تعریف اصلی پذیره نویسی در بازار سرمایه

شاید در برخورد اول بسیاری از سرمایه گذاران مبتدی و جدید متوجه تفاوت پذیره نویسی با عرضه اولیه نشوند. شباهت اصلی بین پذیره نویسی با عرضه اولیه روش های ثبت سفارش یا به عبارتی همان بوک بیلدینگ (Book Building) است، اما سرمایه گذاران مبتدی بهتر است بدانند این دو با هم تفاوت های زیادی دارد. در ادامه به تفاوت های اصلی پذیره نویسی با عرضه اولیه و تعاریف آن می پردازیم تا سرمایه گذاران جدید دچار اشتباه نشوند و این دو را به خوبی از هم تشخیص دهند.

تعریف اصلی پذیره نویسی در بازار سرمایه
افرادی که در بازار سرمایه کار می کنند و جزء سرمایه گذاران بازار بورس هستند، قطعا با اصطلاح پذیره نویسی مواجه شده اند. اگر بخواهیم در مورد معنی لغوی پذیره نویسی صحبت کنیم باید گفته شود به معنی نوشتن و امضاء کردن در پای سند است.

اما در واقع معنی پذیره نویسی در بازار سرمایه، به حقوقی گفته می شود که سرمایه گذار باید متعهد شود تا بخشی از سرمایه اولیه شرکت را متحمل شود. سرمایه گذاران باید بدانند پذیره نویسی برای شرکت هایی صورت می گیرد که هنوز تأسیس نشده اند و شرکت شروع به کار نکرده است.

به طور کلی، شرکت برای شروع کار نیاز به سرمایه اولیه دارد که برخی از سرمایه گذاران این سرمایه اولیه را متعهد می شوند که پرداخت کنند تا شرکت فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کند.

تعریف اصلی عرضه اولیه در بازار سرمایه
یکسری شرکت ها هستند که سال هاست فعالیت خود را شروع کرده اند و پیشرفت های زیادی هم کرده اند، اما همچنان سهام شرکت خود را در اختیار بازار بورس قرار نداده اند. زمانی که چنین شرکت هایی سهام خود را برای اولین بار در بازار بورس عرضه می کنند، یکسری از کارشناسان معتقدند سهام این شرکت ها رو به رشد و افزایش است و هر کسی که روی سهام آن ها سرمایه گذاری کند قطعا سود خواهد کرد.

به طور کلی می توان گفت، برخی از شرکت های خصوصی و دولتی در جهت سود بیشتر و پیشرفت کسب و کار خود بخشی از سهام شرکت را وارد بازار بورس می کنند. این شرکت ها نیاز به سرمایه بیشتر دارند که از طریق فروش سهام شرکت به خواسته مورد نظر می رسند.

تفاوت های عرضه اولیه و پذیره نویسی
1. نکته مهم این است که عرضه اولیه یک بازه قیمتی مشخص دارد اما پذیره نویسی با قیمت اسمی 1000 ریال انجام می شود.

2- بازه زمانی عرضه اولیه برای ثبت سفارش از 2 تا 3 ساعت است و پس از آن نماد مورد نظر مثل سایر نمادهای بورسی معامله می شود. اما انجام پذیره نویسی در اکثر موارد در یک بازه زمانی 30 روزه است و پس از آن نماد بسته شده تا مراحل بعدی جهت عرضه اولیه شرکت انجام شود. این مراحل می تواند تا چندین ماه به طول انجامد.

3. نکته جالب در مورد پذیره نویسی این است که تا وقتی ادامه پیدا می کند که تمام اوراق به فروش برسد و این اتفاق از اولین روز پذیره نویسی تا پایان مهلت 30 روزه ادامه دارد.

4- در واقع می توان گفت پذیره نویسی قبل از عرضه اولیه انجام می شود و خریدارانی که در پذیره نویسی شرکت می کنند به نوعی سرمایه اولیه شرکت برای فعالیت های مختلف و سودآوری را تامین کرده و پس از تشکیل شرکت بر اساس ورقه تعهد، اشخاص شرکت کننده در پذیره نویسی حق دریافت سهام دارند.

روش پذیره نویسی در شرکت سهامی عام
معمولاً در شرکت های سهامی عام، حداقل 35 درصد سرمایه شرکت باید تأدیه شود. این بدان معناست که پرداخت کل سرمایه الزامی نیست اما حداقل 35 درصد آن می بایست تعهد پرداخت شود که این روال معمولاً توسط بانک ها انجام می شود.

اعلام تعهد پرداخت سرمایه توسط سهامداران در صورت جلسه ای که به امضای کلیه آنان می رسد قید می شود. هرکسی در مقابل نام خود میزان سرمایه تعهدی و مبلغی را که حاضر است فوراً پرداخت کند، نوشته و امضاء می کند. درواقع آنان باید ورقه ای را به نام ورقه تعهد سهم که حاکی از قبول و تعهد پرداخت بهای سهم است، تکمیل و امضاء کنند، این عمل را پذیره نویسی می گویند.

ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره نویسی معین شده است علاقه مندان، به بانک مراجعه می نمایند و ورقه تعهد سهم را تکمیل و امضاء و مبلغی را که نقداً باید پرداخت شود تأدیه و رسید دریافت می کنند. امضاء ورقه تعهد سهم، به خودی خود مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی شرکت است.

ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و با قید تاریخ به امضای پذیره نویس یا قائم مقام قانونی او می رسد. نسخه دوم ورقه تعهد سهم مزبور با قید رسید وجه با مهر و امضای بانک به پذیره نویس داده می شود. ورقه تعهد سهم بر اساس ماده 13 ل. ا. ق. ت ورقه تعهد سهم شامل نکات ذیل است:

1- نام و موضوع و مرکز اصلی و مدت شرکت
2- سرمایه شرکت
3- شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی و مرجع صدور آن
4- تعداد سهامی که مورد تعهد واقع می شود و مبلغ اسمی آن و همچنین مبلغی که از آن بابت نقداً در موقع پذیره نویسی باید پرداخت شود.
5-نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره نویسان باید به آن حساب پرداخت شود.
6-هویت و نشانی کامل پذیره نویس
7- قید اینکه پذیره نویس متعهد است مبلغ پرداخت نشده سهام مورد تعهد را طبق مقررات اساسنامه شرکت تأدیه نماید.
8- تاریخ شروع و خاتمه مهلت پذیره نویسی
9-شرایط حضور و حق رای صاحبان سهام در مجامع عمومی
10-مبلغ افزایش سرمایه

تعداد و ویژگی های پذیره نویسان در بازار سرمایه
در شرکت سهامی عام باید یک هیئت مدیره متشکل از حداقل 5 نفر از میان صاحبان سهم تشکیل شود، بنابراین تعداد پذیره نویسان باید به حدی باشد که کل شرکا از پنج نفر کمتر نباشند. قانون برای حداکثر تعداد شرکا، شرطی را تعیین نکرده و ممکن است این تعداد بین 5 تا هزاران نفر باشد.

کلیه افرادی که دارای اهلیت هستند می توانند در پذیره نویسی یک شرکت تازه تأسیس شرکت کنند، چه اشخاص حقیقی باشند و چه اشخاص حقوقی؛ مع ذلک، اشخاص حقوقی در حدود هدف و اساسنامه خود مجاز به این امر هستند. از آنجایی که پذیره نویسی یک عمل تجاری تلقی نمی شود، لازم نیست حتما اشخاص حق تجارت داشته باشند تا بتوانند پذیره نویسی کنند.