کاربرد حواله ها

سیستم حواله ها به علت مزیت هایی که داشتند در طول تاریخ به قدرت خود باقی ماندند و در این میان دستخوش تغییرهای جالبی شدند. هرکدام از ما بسیار بیشتر از آنچه فکرش را می کنیم با حواله ها در ارتباط هستیم. نمونه های زیر به ما کمک می کنند تا به درک عمیق تری از کاربرد حواله ها در دوران خودمان برسیم.

خرید و فروش در بازار سهام
شاید در نگاه اول این طور به نظر نرسد اما معامله در بورس نیز کار با حواله ها به شمار می رود. اگر نگاهی به روند کار در بورس بیندازیم درک آن برایمان راحت تر می شود. به هنگام عرضه اولیه، شخص های حقیقی و حقوقی مبلغ مشخصی را پرداخت کرده و در مقابل آن سندی دریافت می کنند. این سند که نشان دهنده مالکیت آن ها بر تعداد مشخصی از سهام یک شرکت است در بازار ثانویه به عنوان یک حواله بدهی، قابل معامله خواهد بود. البته در این حواله ها ارزش سند شناور است. یعنی سهامی که مثلاً امروز 10 هزار تومان ارزش دارد، ممکن است فردا 20 هزار یا 5 هزار تومان ارزش داشته باشد. اما بازهم در شمار حواله ها قرار می گیرد.

حواله پیش فروش خودرو
این مورد معرف حضور همه ایرانی ها است. ما به شرکت خودروسازی مبلغ مشخصی برای خرید اتومبیلی پرداخت می کنیم که هنوز ساخته نشده است. در مقابل، شرکت خودروسازی نیز حواله ای که نشان دهنده پرداخت آن مبلغ توسط ما است را در اختیارمان قرار می دهد. با این که به نظر همه چیز روی هوا است اما این سیستم هنوز هم برای شرکت های خودروسازی کارآمد است. جالب اینجا است که انتقال حواله های خودرو بین مردم بسیار شایع تر از تحویل خودرو توسط سازنده به خریدار است. به این ترتیب که مردم، حواله خودروی خود را باقیمتی بیشتر می فروشند و از این راه سود می کنند. حتی در این مورد بازار سیاه هم وجود دارد.

حواله ارزی
ارسال پول به خارج از کشور در بیشتر موارد با استفاده از سیستم حواله انجام می گیرد. این مورد به خصوص در سال های اخیر بسیار موردتوجه قرارگرفته است. چون میزان ارز قابل حمل به خارج از کشور محدودشده است و بسیاری از هم وطنانمان برای اینکه ارز کافی در کشور مقصد داشته باشند از ابزار حواله استفاده می کنند. گذشته از این افراد زیادی هستند که برای فرزندان یا اعضای خانواده خود در خارج از کشور پول می فرستند. استفاده از سیستم برات، بهترین و گاهی تنها راه برای انجام این نقل و انتقال مالی به شمار می رود. اگر ایران را به عنوان کشور مبدأ در نظر بگیریم برای ارسال ارز به خارج از کشور باید اختلاف قیمت تبدیل ارز را محاسبه کرده و به میزانی که در کشور مقصد ارز نیاز داریم به شرکت واسطه تومان بدهیم و از آن طرف، ارز کشور مقصد را به میزان پول پرداختی دریافت کنیم. ناگفته نماند که در این میان شرکت های واسطه بین 25 تا 60 دلار کارمزد دریافت می کنند. اصلاح «حواله سوئیفت» نیز در همین بخش جای می گیرد.

بن های خرید
حتماً شما هم شرکت هایی را سراغ دارید که به کارمندان خود بن خرید از یک فروشگاه خاص را می دهند. این بن ها در واقع همان حواله خرید هستند. کارمند با در دست داشتن بن ها به فروشگاه مشخص شده می رود و تا سقفی که اعتبار بن ها به او اجازه دهد، خرید می کند و در عوض پول نقد، بن خود را به فروشگاه تحویل می دهد. مسئول فروشگاه نیز در زمان مشخصی بن های جمع آوری شده را به نماینده شرکت تحویل داده و پول خود را دریافت می کند.

کارت بانکی
شاید برایتان جالب باشد که حتی افتتاح حساب جاری در یک بانک نیز نشانه ورود به سیستم حواله ها است. اگر مثال تاجر را به یاد داشته باشید، در این سیستم، بانک در نقش حواله دار و شما در نقش گیرنده حواله هستید. وقتی با باز کردن حساب در بانک، پول خود را به آنجا منتقل می کنید، در عوض این کار، یک کارت به شما می دهند. اعتبار آن کارت، به میزان پولی که در بانک گذاشتید افزایش یا کاهش پیدا می کند. شما به هنگام خرید، به جای خرج کردن پول نقد، کارت خود را در دستگاه کارت خوان می کشید. یعنی در حقیقت، اعتبار حواله خود را خرج می کنید. بانک هم در دوره های زمانی مشخص با فروشندگانی که دستگاه های کارت خوان دارند، تسویه حساب می کند. نکته جالب تر اینجا است که با ورود تکنولوژی، برخی از حواله دارها کاملاً ماشینی شدند. مثلاً خودپرداز، یک حواله دار ماشینی است که هر وقت بخواهید، برات شما را یعنی همان کارت بانکی تان را به پول نقد تبدیل می کند. در واقع سایر مفهوم های مالی مانند کارت اعتباری، کارت هدیه و حتی اسکناس هم جزو حواله ها به شمار می روند. اسکناس، حواله ای است که اعتبارش از قبل مشخص شده است. میزان اعتبار حواله اسکناس، همان عددهای چاپ شده روی آن هستند. مثلاً اسکناس 50 هزارتومانی، حواله ای به ارزش 50 هزار است. همین عدد 50 هزار نیز حواله ای برای نشان دادن میزان ثروت و توانمندی ما است.

اوراق مشارکت
در برخی از زمان های خاص - مثلاً برای جذب سرمایه - دولت شروع به توزیع اوراق مشارکت می کند. اوراق مشارکت نیز درواقع حواله هایی هستند که توسط بانک مرکزی و دولت به خریداران این اوراق تحویل داده می شوند. درواقع این اوراق، گواهی بدهی دولت به افراد به شمار می روند. هر فرد می تواند با ارائه این اوراق به بانک، معادل ارزش ریالی آن را به صورت نقدی دریافت کند.

بیمه درمانی
بیمه های خدمات درمانی نیز در شمار حواله ها قرار می گیرند. هنگامی که ما به شرکت بیمه، حق بیمه پرداخت می کنیم، در ازای پولی که دادیم، یک دفترچه درمانی یا همان برات می گیریم و با ارائه هر برگ از آن دفترچه، پول کمتری بابت خدمات درمانی پرداخت می کنیم. درواقع هر برگ دفترچه سندی از بدهی بیمه به ما است و مراکز درمانی - مثل بیمارستان ها، درمانگاه ها، داروخانه ها، آزمایشگاه و…. با ارائه این برگه ها به بیمه، پول خود را دریافت می کنند.