انواع صندوق های سرمایه گذاری

صندوق ها دارای انواع و کارکردهای متنوع و زیادی هستند اما سه نوع آن ها، ازنظر تعداد و گستردگی اهمیت بیشتری دارند.

صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت
برای افرادی که از سرمایه گذاری خود، سود ماهانه انتظار دارند، صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت بهترین گزینه هستند. این صندوق ها، سرمایه های جمع شده را در اوراق بدهی با درآمد ثابت بازار سرمایه سرمایه گذاری کرده و به هر میزان که سودآوری داشته باشند، اغلب به صورت ماهانه برای سرمایه گذاران واریز می کنند.

صندوق های سرمایه گذاری سهامی
برخی دیگر از افراد، ریسک پذیرتر هستند. ریسک بیشتری قبول می کنند و انتظار بازدهی بیشتری را هم دارند. برای این افراد، صندوق های سرمایه گذاری سهامی، گزینه ای مناسب برای سرمایه گذاری هستند.این صندوق ها، بیشتر سرمایه های جمع شده را در شرکت های بازار سرمایه وارد می کنند سرمایه گذار از صدور و ابطال واحدهای صندوق سرمایه گذاری درحالی که قیمت آن بالا رفته است، به سود خواهد رسید و اغلب واریز ماهانه سود در این نوع وجود ندارد.

صندوق های سرمایه گذاری مختلط
صندوق های سرمایه گذاری مختلط چیزی هستند مابین « صندوق های درآمد ثابت » و « صندوق های سهامی ». به همین خاطر، نسبت به «صندوق های سهامی»، هم ریسک کمتری دارند و هم اغلب بازدهی کمتری. این صندوق ها، حدود نیمی از سرمایه های واردشده را در شرکت های بازار سرمایه و حدود نیمی را در اوراق بدهی سرمایه گذاری می کنند.

تعدادی صندوق سرمایه گذاری دیگر هستند که به خاطر داشتن کار ویژه ای مشخص، در این قالب قابل طبقه بندی نیستند. مانند صندوق سرمایه گذاری طلا که فقط در انواع ابزارهای طلا سرمایه گذاری می کند یا صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان که صرفاً در پروژه های زمین و ساختمان، فعال است یا صندوق های شاخصی که وظیفه ردیابی شاخص های بورس را دارند.

صندوق های سرمایه گذاری در طلا
بسیاری از مردم علاقه مندند با خرید طلا و سکه، ارزش پول خود را حفظ کنند. اما اتفاقاتی مانند گم شدن یا ربوده شدن، همیشه پیش روی این نوع از سرمایه گذاری ها بوده است. با سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری طلا، آن صندوق ها با خریدوفروش سپرده سکه و انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا که معمولاً در بورس پذیرفته شده اند، به کسب بازده می پردازند. با این اقدام سرمایه گذاران، علاوه بر رهایی از مشکلات بالا می توانند با ارقام خرد در طلا سرمایه گذاری کنند. البته این صندوق ها می توانند مازاد دارایی های خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده ها و گواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری کنند.

صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان
سرمایه گذاری در مسکن برای ایرانیان همواره از بهترین گزینه ها به حساب می آمده است. نوعی از سرمایه گذاری که به مبالغ بسیار بالایی نیاز داشته است. صندوق های سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوق هایی هستند که سرمایه های کوچک اشخاص حقیقی یا حقوقی را به منظور سرمایه گذاری در پروژه های بزرگ ساختمانی جذب می کنند. با این کار امکان استفاده سرمایه گذاران خرد از فرصت های سرمایه گذاری در پروژه های بزرگ و درآمدزای مسکن فراهم می شود.

صندوق های سرمایه گذاری پروژه
صندوق های سرمایه گذاری پروژه، صندوق هایی هستند که منابع مالی سرمایه گذاران را برای تأمین مالی پروژه های صنعتی، معدنی، نفت، پتروشیمی و جذب می کنند. هدف از تشکیل این نوع صندوق ها، جمع آوری سرمایه از متقاضیان سرمایه گذاران و اختصاص وجوه جمع آوری شده به ساخت و به بهره برداری رساندن انواع پروژه های دارای توجیه است.

صندوق های سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوق های سرمایه گذاری امکان نوعی جدید و جذاب از سرمایه گذاری نیکوکارانه را فراهم آورده اند. در این شیوه صندوق هایی باهدفی خاص مانند حمایت از جایزه بین المللی المصطفی (مشهور به نوبل اسلامی)، ورزش کشتی، یا حتی باشگاه های ورزشی تأسیس می شوند. افرادی که قصد حمایت از این اهداف نیکوکارانه را دارند، به جای پرداخت پولی که پس از یک بار پرداخت و هزینه شدن به پایان می رسد، در این صندوق ها سرمایه گذاری می کنند. و سود ناشی از این سرمایه گذاری به صورت همیشگی به آن هدف اعطا می شود. البته فرد می تواند بخشی از سود ناشی از این سرمایه گذاری را برای خود و بخشی را به آن هدف تخصیص دهد.

صندوق های سرمایه گذاری جسورانه
بعضی از کسب وکارها به جای طی یک مسیر خطی، مسیری نمایی و شتاب گونه را می پیمایند. البته یا به سمت رشد و موفقیت یا به سمت افول و ورشکستگی. نکته جالب آنکه امکان دوم به مراتب بیش از اولی است اما همان تجربه های معدود موفقیت مانند گوگل، آمازون، دیجی کالا، اسنپ و … به قدری پول ساز و سودآور است که جبران همه شکست ها را می کند. عده ای از افراد، سرمایه گذاری در چنین صندوق هایی را ترجیح می دهند؛ صندوق هایی که بر ایده ها و کسب وکارهای نوآورانه سرمایه گذاری می کنند و ممکن است سودی فراوان عاید افراد کنند.

صندوق های سرمایه گذاری اختصاصی بازار گردانی
صندوق های بازارگردانی، همان طور که از نام آن پیداست نوعی تخصصی از صندوق ها هستند که بازارگردانی سهام شرکت یا صنعت از پیش تعیین شده ای را بر عهده دارند. بازارگردانی به معنای خریدوفروش سهم های شرکت یا صنعتی خاص است که موجب بهبود نقدشوندگی و متعادل نگه داشتن بازار می شود.

صندوق های سرمایه گذاری شاخصی
صندوق های سرمایه گذاری شاخصی، صندوق هایی هستند که منابع مالی جمع آوری شده را درست به شکلی سرمایه گذاری می کنند که عملکردی مشابه با عملکرد یکی از شاخص های بازار سرمایه را به دست بیاورند؛ نه کمتر، نه بیشتر.

صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله
دسته آخر صندوق های سرمایه گذاری خود، گستره ای به وسعت 10 دسته قبلی دارند و همه انواع قبلی را در برمی گیرند. صندوق هایی که تابه حال از آن ها صحبت شد، خودشان در بورس نیستند بلکه در اوراق بهاداری سرمایه گذاری می کنند که اغلب در بورس عرضه می شوند. اما ممکن است صندوقی همین کار را بکند ولی بخواهد خودش هم یکی از شرکت های پذیرفته شده در بورس باشد. در این حالت است که حالت یازدهم شکل می گیرد. واحدهای سرمایه گذاری این نوع از صندوق ها در بورس مورد معامله قرار می گیرند. مزیت این نوع از صندوق ها این است که سرمایه گذاری در آن ها، از سایر صندوق ها راحت تر و کاملاً به لحظه است. درصورتی که صدور و ابطال واحدهای صندوق های سرمایه گذاری دیگر دو تا چند روز زمان بر خواهد بود.

محل سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری
اگر بخواهید بدانید درمجموع، مبالغ دریافت شده توسط صندوق ها، در چه محل هایی سرمایه گذاری می شود، باید به این نمودار نگاه کنید؛ درمجموع 73 درصد در سپرده و پول نقد، 21 درصد در اوراق با درآمد ثابت (مانند اوراق مشارکت و …)، 5 درصد در سهام و 1 درصد در سار دارایی ها سرمایه گذاری شده است. در نگاه نخست شاید این اعداد عجیب برسد که چرا سرمایه گذاری در سهام، تنها 5 درصد و سرمایه گذاری در سپرده های بانکی به 73 درصد می رسد؟ علت را باید در تعداد بسیار زیاد صندوق های با درآمد ثابت و علاقه مردم به دریافت سود ماهانه جستجو کرد.

صندوق های سرمایه گذاری در جهان
نزدیک به دو و نیم قرن از شکل گیری نخستین صندوق های سرمایه گذاری در جهان می گذرد. صندوق هایی که هم اکنون تنها در آمریکا، تعدادشان به بیش از 9500 عدد و با حجم دارایی بالغ بر 16 هزار میلیارد دلار می رسد. در آمریکا واحدهای صندوقهای سرمایه گذاری، نیمی از دارایی های مالی خانوارها را تشکیل می دهند و نزدیک به 100 میلیون نفر، مالک واحدهای سرمایه گذاری صندوق ها هستند.

در سراسر جهان تعداد صندوق ها، به بیش از 110 هزار می رسد. ارزش دارایی های تحت مدیریت آن ها نیز از 35 هزار میلیارد دلار فراتر رفته است. رشد روزافزون این صندوق ها در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه نمایانگر اقبال عمومی به آن ها در عرصه اقتصاد ملی است. جالب آنکه کمیت و کیفیت صندوق های سرمایه گذاری، به معیاری برای سنجش سطح توسعه اقتصاد کشورها تبدیل شده است.

صندوق های سرمایه گذاری در ایران
در ایران از سال 1386، « صندوق های سرمایه گذاری » وارد بازار مالی کشور شدند و اکنون بیش از 200 « صندوق سرمایه گذاری » در حال فعالیت هستند که بالغ بر 150 هزار میلیارد تومان در آن ها سرمایه گذاری شده است.این صندوق ها با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس شده و به صورت مستمر بر عملکرد آن ها نظارت می شود. صندوق های سرمایه گذاری جایگاهی ویژه در نظام اقتصادی ایران دارند. بند 20 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران صندوق ها را این گونه تعریف کرده است: « صندوق سرمایه گذاری نهادهای مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه گذاری در اوراق بهادار هست و مالکان آن به نسبت سرمایه گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک اند »

صندوق ها در اجرایی شدن سیاست های کلی اصل چهل وچهار قانون اساسی نیز نقشی مهم ایفا می کنند. بند ه ماده 1 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست های کلی اصل چهل وچهار قانون اساسی، صندوق های سرمایه گذاری را نهادی مالی دانسته که منابع مالی حاصل از انتشار گواهی سرمایه گذاری را در موضوع فعالیت مصوب خود سرمایه گذاری می کنند.

معیار های انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری خوب
برای انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری خوب باید یک سری از معیارها و فاکتورهای مرتبط با آن صندوق ها را ارزیابی نماییم. برای نمونه باید بررسی کنیم در سنوات گذشته عملکرد و بازدهی صندوق به چه صورتی بوده و صندوق بخش زیادی از منابع خود را در کجا سرمایه گذاری کرده است. همچنین به سراغ شناخت مدیر صندوق بروید چرا که تصمیمات مرتبط با سرمایه گذاری صندوق به عهده او است. از موارد دیگر که باید در ارزیابی صندوق های سرمایه گذاری به سراغ آنها رفت، عمر صندوق، دوره پرداخت سود صندوق، ضامن صندوق و … می باشد. یکی از بهترین سایت ها که می توانید عملکرد و اطلاعات مربوط به صندوق های سرمایه گذاری را در آن جستجو کنید سایت fipiran می باشد.

روش مدیریت صندوق های سرمایه گذاری
مدیریت سرمایه گذاری وجوه دریافت شده، توسط نهادها و گروه های تخصصی متنوعی انجام می گیرد. در این میان این کار در 55درصد صندوق ها، توسط کارگزاری ها، صورت می پذیرد. تأمین سرمایه ها، سبدگردان ها و مشاوران سرمایه گذاری، در جایگاه بعدی قرار دارند.

هر سازمانی ارکانی دارد که فعالیت های سازمان را برنامه ریزی، اجرا، هدایت و کنترل می کنند. صندوق های سرمایه گذاری از این امر مستثنا نبوده و به منظور استفاده بهینه از سرمایه سرمایه گذاران و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی و به طورکلی به منظور حمایت از حقوق سرمایه گذاران، دارای ارکانی هستند. این ارکان عبارت اند از مجمع صندوق، مدیر صندوق، مدیر ثبت، متولی صندوق، ضامن نقدشوندگی، حسابرس و کارگزار. برخی از ارکان مهم تر در ادامه توضیح داده می شوند.

• مدیر صندوق: مدیر صندوق رکن اجرایی صندوق و متخصص در بازار سرمایه است. مدیر صندوق، یک یا چند نفر شخص حقیقی را به عنوان مدیر سرمایه گذاری انتخاب می کند که به نمایندگی او تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری و خریدوفروش سهام و اوراق بهادار را انجام دهند.
• مدیر ثبت: وظیفه اصلی مدیر ثبت اجرای صحیح درخواست های صدور و ابطال با رعایت مقررات مربوطه و در چارچوب اساسنامه است.
• متولی صندوق: متولی صندوق رکن نظارتی صندوق محسوب گردیده و توسط مجمع صندوق انتخاب می شود. ازجمله وظایف آن پیشنهاد حسابرس به مجمع، نظارت بر عملکرد مدیر و … می باشد. درواقع متولی به عنوان نماینده و وکیل سرمایه گذاران برای اقامه هرگونه دعوای کیفری علیه صندوق تعیین گردیده است.
• حسابرس: حسابرس رکن دیگر نظارتی است که از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان و توسط متولی، جهت تأیید به مجمع صندوق معرفی می گردد.