بازار ثانویه (secondary markets) مکانیزمی کاربردی را به وجود می آورد تا بعد از اینکه در مرحله پذیره نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه گذاران بتوانند آنها را دوباره خرید و فروش کنند. بازارهای اولیه بدون وجود بازارهای ثانویه نمی توانند به خوبی فعالیت کنند. اگر یک سرمایه گذار پس از آنکه اوراق بهاداری را خریداری کرد، تمایل نداشته باشد آن را تا موعد سررسید نگهداری کند باید بتواند به راحتی و با کمترین هزینه اوراق خود را بفروشد. وجود بازارهای ثانویه فعال این اطمینان را برای خریداران اوراق بهادار فراهم می سازند تا آنها بتوانند در هر زمانی که بخواهند اوراق بهادار خود را در این بازارها بفروشند. البته چنین فروشی می تواند با زیان نیز همراه باشد. اما گاهی زیان بهتر از آن است که سرمایه گذار اصلا نتواند اوراق بهادار خود را بفروشد.
ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟
ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺍی ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ سهام و ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ. بازار ثانویه مکانی است که در آن ابزارهای مالی که قبلا منتشر شده اند، مانند اوراق قرضه و سهام، مورد خرید و فروش قرار می گیرند. مثلا اگر فردی سهام یک شرکت را در مرحله پذیره نویسی خریداری کرده است و اکنون قصد فروش آن سهم به سایر سرمایه گذاران بازار را دارد باید برای فروش سهم خود به بازار ثانویه مراجعه کند. در واقع این بازار، محلی است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده از دیگر سرمایه گذاران خریداری می کنند. حجم معاملات در بازار ثانویه، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است. این بازار با هدف امکان سازی معامله اوراق منتشر شده در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقد شوندگی آنها ایجاد شده است. بازار ثانویه برای شرکت ها نقطه ای استراتژیک به شمار می رود که از مسیر آن می توانند روی معامله ها نظارت و کنترل داشته باشند و به تصمیم های مدیریتی خود جهت دهند.
در ابتدا، شرکت ها سهام و اوراق بهادار خود را اولین بار برای سرمایه گذاران منتشر می کنند که در اصطلاح مالی، آن را IPO (عرضه عمومی اولیه) می نامند. پس از ورود این شرکت ها در لیست بورس اوراق بهادار یعنی پس از پذیرش در بورس، سرمایه گذاران به بازار ثانویه می روند و سهام خود را به سرمایه گذاران دیگر می فروشند. سرمایه گذاران در بازار ثانویه می توانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا از ضرر بیشتر در آینده جلوگیری نمایند. بازارهای جهانی مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و نزدک (NASDAQ) نمونه هایی از بازارهای ثانویه هستند.
بازار ثانویه چه ویژگی هایی دارد؟
قیمت گذاری در بازار ثانویه چگونه صورت می گیرد؟
در بازار اولیه، قیمت اوراق بهادار از قبل و براساس قیمت اسمی تعیین می شود. اما در بازار ثانویه قیمت اوراق براساس میزان عرضه و تقاضای آن مشخص می شود. به عنوان مثال، اگر بیشتر سرمایه گذاران معتقد باشند که سهامی در آینده روند خوبی دارد، تقاضا برای آن افزایش می یابد و به همین ترتیب، قیمت آن بالا می رود. به دنبال آن اگر سرمایه گذاران احساس کنند که سهامی ارزش خود را از دست خواهد داد، برای فروش آن اقدام می کنند و در نتیجه قیمت سهام افت پیدا خواهد کرد.
اهمیت بازار ثانویه در چیست؟
بازار اولیه و بازار ثانویه چه تفاوتی با هم دارند؟
چرا بازار ثانویه مهم است؟
به دلیل بالا بودن نقدینگی در بازار ثانویه، صرف ریسک آن به مراتب کمتر است. شما به عنوان یک سرمایه گذار می توانید سهام خود را با بیشترین سرعت ممکن در بازار بورس اوراق بهادار بفروشید و چون این کار را به قیمت فعلی بازار انجام می دهید، ریسک درک شده تان بسیار کمتر خواهد بود. چنین بازاری صرف ریسک را از طریق نقدینگی اش کاهش می دهد؛ یعنی ارزش دارایی های مالی معامله شده افزایش می یابند. در نتیجه، بازار ثانویه برای سرمایه گذاران IPO بهترین استراتژی خروج است.
بازار ثانویه مکانی سازمان یافته است که در آن خریداران و فروشندگان می توانند در کنار هم به خرید و فروش سهام بپردازند و دیگر نیازی به نگرانی در خصوص هرگونه کلاه برداری وجود ندارد.
اگر چنین بازاری وجود نداشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مثلا تصور کنید افرادی که می خواهند از بازار اولیه خانه بخرند، این کار را از ترس اینکه فرصتی برای فروش خانه های جدید شان در بازار پیدا نکنند، انجام ندهند. این استدلال در مورد سهام نیز صادق است. از آنجایی که در خصوص سهام و اوراق قراضه، بازاری به نام بازار ثانویه وجود دارد (بورس اوراق بهادار)، مردم دیگر نگران فروش سهامشان در آینده و نگهداری دائم آن نیستند. بنابراین سهام خود را بدون هیچ گونه نگرانی از بازار اولیه خریداری می کنند. در واقع بدون وجود این بازار، فرصت خرید یا فروش بیشتر نیز وجود ندارد.
برای شرکت های نوپا و کوچک، همیشه عرضه عمومی جهت تامین منابع مالی امکان پذیر نیست و وجود چنین بازاری شرایط را برای آنها آسان تر کرده است. علاوه بر این، در حال حاضر شرایط بسیاری برای کسب مجوز IPO وجود دارد. این گونه شرکت ها دیگر نگران تامین منابع مالی شان نیستند، زیرا با وجود بازار ثانویه می توانند سهام خود را در فرابورس و از طریق شبکه معامله گران بفروشند. این در حالی است که همه چیز کاملا خصوصی باقی می ماند. بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت.
در بازار اولیه، آزادی محدود است. اما در بازار ثانویه این گونه نیست و می توانید انتخاب کنید که در کدام سهام سرمایه گذاری و کدام سهام را رها کنید. چون در چنین وضعیتی، رشد اقتصادی بیشتری برای سرمایه گذار ایجاد می شود که در نهایت به رشد کلی اقتصاد نیز کمک خواهد شد. بنابراین بازار ثانویه به عنوان یک کل، به ایجاد پیشنهادهای سرمایه گذاری هرچه پربازده تر و رونق و رشد اقتصادی کمک می کند.
بازار ثانویه، به شرکت هایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته نشده اند اجازه معامله نمی دهد و برای شرکت هایی که پذیرفته شده اند نیز فرصتی را فراهم می کند تا از این بازار سود کسب کنند. این بازار به عنوان واسطه ای عمل می کند که به شرکت ها در رابطه با تقاضای سهامشان در بازار و همچنین هر حرکت نزولی یا صعودی، اطلاعات ارائه می دهد. در نتیجه، وجود بازار ثانویه به شرکت ها این امکان را می دهد تا به سرعت اقدام کنند و اگر مشکلی پیش بیاید می توانند بدون تأخیر در جمع آوری اطلاعات، کارهای لازم را برای بهبود وضعیتشان انجام دهند.