ارزش دفتری چیست و چگونه محاسبه می شود؟

ارزش دفتری، ارزش یا بهای خالص یک دارایی است که در ترازنامه شرکت ثبت می شود و از طریق کم کردن هرگونه هزینه استهلاک انباشته از قیمت خرید یا بهای تاریخی یک دارایی محاسبه می شود. در حقیقت، ارزش دفتری معیاری کلیدی است که سرمایه گذاران برای اندازه گیری ارزش سهام از آن استفاده می کنند. در این مقاله به بررسی ارزش دفتری می پردازیم.

ارزش دفتری چگونه محاسبه می شود؟
به زبان ساده تر می توان ارزش دفتری یک شرکت را این گونه تعریف کرد: «ارزش کل دارایی های شرکت منهای بدهی هایی که دارد.» معمولا این ارزش بر مبنای هر سهم بیان می شود و اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم خواهد بود. اجازه دهید با یک مثال، این موضوع را روشن تر کنیم. تصور کنید که شما برای شرکت خود یک دستگاه به ارزش 100,000,000 تومان خریدید. علاوه بر این، 20,000,000  تومان اضافی هم برای گسترش ظرفیت تولید آن دستگاه هزینه کرده اید. از آن زمان تاکنون 50,000,000 تومان هزینه استهلاک انباشته این دستگاه و 25,000,000 تومان هزینه تعمیر ایرادهای آن برآورد شده است. درنتیجه ارزش دفتری این دستگاه 45,000,000 تومان خواهد بود.

(50,000,000+ 25,000,000) - (100,000,000+20,000,000) =45,000,000 تومان

چرا ارزش دفتری مفید است؟
مزیت اصلی استفاده از ارزش دفتری به عنوان مبنایی برای ارزیابی یک شرکت این است که هیچ گونه استنباط شخصی در محاسبه آن دخیل نمی شود. هنگامی که دارایی را خریداری می کنید، هزینه خرید آن برای ثبت ارزش آن دارایی وارد ترازنامه می شود. با گذشت زمان، آن دارایی مورد استفاده قرار می گیرد و به تدریج هزینه استهلاک، ارزش ثبت شده دارایی در ترازنامه را کاهش می دهد. اگرچه روش های محاسبه استهلاک معمولا افت واقعی ارزش دارایی در طول زمان را نشان نمی دهند، اما این تخمین، دیدگاه نسبتاً دقیقی از ارزش فعلی دارایی به شما ارائه می دهد. سرمایه گذارانی که معاملات سهامشان را بر مبنای ارزش یک شرکت انجام می دهند به رقم این ارزش توجه زیادی می کنند. اگر ارزش یک سهام کم تر از مبلغ ارزش دفتری اش باشد، معمولا سرمایه گذاران آن را به چشم فرصتی برای خرید زیر قیمت یک دارایی می بینند. خطر بالقوه این است که اگر ارزش دارایی ها در برگه ترازنامه با دست کاری رقم بالاتری ثبت شده باشد، مبلغ ارزش آن کاملا قابل توجیه است و درنتیجه قیمت سهام معامله را نشان نمی دهد.

ارزش دفتری چه ایرادهایی دارد؟
یکی از مشکلات عمده ارزش دفتری، این است که ارزش دارایی های نامشهود مانند حقوق مالکیت معنوی را به درستی نشان نمی دهد. شرکت هایی که ماشین آلات یا ابزارهای مالی زیادی دارند، معمولاً ارزش دفتری بالایی دارند. در مقابل، شرکت های معاملاتی، خدماتی یا طراحی ممکن است ارزش دفتری کم یا ناچیزی داشته باشند. چون سرمایه آن ها افرادی هستند که در آنجا کار می کنند و تجهیزاتشان ممکن است بهای زیادی برایشان نداشته باشد. استفاده از این ارزش در ارزیابی ها برای گروه دوم خیلی مفید نیست اما برای گروه اول، معیاری مهم است که بسیاری از سرمایه گذاران آن را در نظر می گیرند. برای حل این مشکل می توانید از ارزش دفتری به عنوان « معیاری مقایسه ای در یک صنعت مشخص» استفاده کنید. مثلا اگر نسبت قیمت به ارزش دفتری یک شرکت فناوری از شرکتی دیگر بسیار پایین تر باشد، ممکن است این یک معامله تقریبا زیر قیمت و سودآور به نظر برسد. در نمونه های مشابه، این امکان وجود دارد که یک شرکت صنعتی که به شدت به دارایی هایش وابسته است، ارزش دفتری کمتری نسبت به یک شرکت تکنولوژی محور داشته باشد. اما اگر نسبت قیمت به ارزش دفتری آن شرکت، بیشتر از سایر شرکت های موجود در همان بخش از صنعت باشد، ممکن است بیش از ارزش واقعی اش قیمت گذاری شده باشد. کاستی دیگر ارزش دفتری این است که ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز نیستند و قیمت دارایی ها ممکن است در زمان محاسبه، تغییر چشم گیری پیدا کرده باشند.

ارزش دفتری، خوب است اما کافی نیست
ارزش دفتری از منظر ارزیابی، معیاری مهم تلقی می شود که از آن به طور گسترده ای برای تعیین ارزش یک شرکت و اینکه آیا قیمت سهام آن بالاتر یا پایین تر از ارزش واقعی اش است، مورد استفاده قرار می گیرد. اما به طور طبیعی در زمان ارزیابی، باید همه گزارش های مالی به دقت مطالعه شوند و گزینه های دیگری نیز در کنار این ارزش مانند ماهیت دارایی ها و بدهی ها، اینکه آیا شرکت در حال حاضر سودآور است یا زیان ده، نسبت بدهی به دارایی و غیره نیز مورد بررسی قرار بگیرند.