غرور در بورس دشمن شماره یک سرمایه گذاران

چرا سرمایه گذارن بعد از مدتی فعالیت در بورس ضرر می کنند؟
آیا تا به حال به اینکه چه چیزی پشت برخی از زیان های شما در معاملات قرار دارد فکر کرده اید؟خیلی از مواقع دانش آموخته ها و افرادی که در حال آموزش هستند متوجه می شوند که پس از شروع به یادگیری روشهای مختلف تحلیل و خرید و فروش با این روش ها، در ابتدا سودهای خوبی به دست می آورند، اما هرچه زمان می گذرد و معاملات آنها ادامه پیدا می کند، برآیند خرید و فروش های آنها به سمت ضرر کردن حرکت می کند. یقینا تحلیل آنها و روشهایی که فراگرفته اند مشکلی ندارد، ولی فراتر از این تحلیلها مواردی وجود دارد که تمایز بین افراد حرفه ای و غیر حرفه ای را مشخص می کند و همین می تواند تأثیر زیادی در میزان سودآوری و بازدهی افراد داشته باشد.علاوه بر این عوامل یک دلیل مهم نیز در زیان سرمایه گذارن بورس خیلی موثر است، غرور در بورس!اگرچه دلایل و عوامل متعددی می توانند منجر به زیان کردن یک سرمایه گذار شوند.اما یکی از مهم ترین این عوامل غرور است که در ادامه درباره این مقوله بیشتر صحبت خواهیم کرد.

چند درصد از سرمایه گذاران بورس موفق می شوند؟
همه افرادی که در بورس ضرر می کنند لزوما افراد بی سوادی و بی دانشی نیستند.ضرر کردن در بورس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، واضح است که هیچ سرمایه گذاری با این رویکرد که شکست بخورد به خرید و فروش نمی پردازد، اما می بینیم که در واقعیت بسیاری از افراد مرتب شکست می خورند و در نهایت با زیان های سنگین از بازار خارج می شوند، در عین حال سرمایه گذارانی هم وجود دارند که علیرغم بسیاری از مشکلات در نهایت روش کسب سود را پیدا می کنند. نتایج حاصل از یک تحقیقات بین المللی نشان داده که بیش از 90% از افرادی که فعالیت در بورس و بازارهای مالی را شروع می کنند، بعد از مدتی با زیان های سنگین از این بازار خارج می شوند. در این بازارها فقط درصد کمی (حدود 10%) از افراد موفق می شوند و ماندگار می شوند، ولی همین درصد کم به موفقیت های چشمگیری دست پیدا می کنند. اما حالا می خواهیم درباره غرور در بورس که یکی از عواملی است که به سرمایه گذاران زیادی آسیب می رساند صحبت کنیم.

غرور در سرمایه گذاری چیست؟
غرور یک نیروی روانشناختی قوی است که اثراتی منفی بر طرز فکر شما می گذارد. اما چرا بسیاری از سرمایه گذاران متوجه اثرات این نیرو نمی شوند؟ شما تا زمانی که سود نکرده اید و چند معامله سودآور را تجربه نکرده اید، خود را با این نیرو درگیر نمی بینید.وقتی که موفق هستید و معاملات سودده را تجربه می کنید اصلا فکر نمی کنید که ممکن است مشکلی وجود داشته باشد، به خصوص اینکه این موفقیت ها شما را بسیار مشعوف می کند. یکی از مشکلات این شوق زیاد این است که به شما اعتماد به نفس بیش از اندازه می دهد.در نتیجه باعث می شود به مرور، احتمال وقوع هر مشکلی را غیرممکن بدانید.اما این پایان کار نیست.شما باید در نظر داشته باشید که روند بازار همیشه هم جهت با معاملات شما نیست.در نتیجه این عدم هم جهت بودن در نهایت ممکن است برای شما گران تمام شود.در واقع این یکی از دامهایی است که سرمایه گذاران زیادی بدون آنکه دلیلش را متوجه شوند درگیر آن می شوند.شما در زمانی که در خرید و فروشهایتان سود می کنید، مستعد مرتکب شدن خطاهای بسیاری هستید.از جمله این خطاها می توان به: پذیرفتن ریسک های بزرگ و بیش از ظرفیتتان، تخطی از قواعد و اصول اولیه خرید و فروش، رعایت نکردن حد ضررهایتان و همچنین کنارگذاشتن احتیاط در معاملات اشاره کرد.مجموعه این اشتباهات با گذشت زمان منجر به شکل گیری حالتی در شما می شود که ما آن را غرور در بورس می نامیم.

غرور در بورس چه آسیبی به شما می رساند؟
وقتی که شما دچار غرور در بورس می شوید، به تدریج رفتارهای سرمایه گذاری شما تغییر پیدا می کند.بزرگ ترین آسیبی که غرور در بورس به شما می رساند این است که خرید و فروش های شما از حالت منطقی خارج شده و احساسی می شود.در نتیجه شما به مرور زمان در چرخه های رونق و رکود بورس گرفتار خواهید شد.یعنی بعد از مدتی متوجه خواهید شد که به جای اینکه شما بر سرمایه خود کنترل داشته باشید، این بازار و سهام شماست که بر شما تسلط پیدا کرده است.اینجاست که شما احساس می کنید در سود کردن بسیار ضعیف شده اید و غرور در بورس باعث شده است که نتوانید آنطور که می خواهید در بازار سود کسب کنید.

واکنش سرمایه گذاران مختلف هنگام دچار شدن به غرور در بورس چگونه است؟
حال ببینیم واکنش سرمایه گذاران مختلف هنگام دچار شدن به غرور در بورس چگونه است.برخی از سرمایه گذاران شکل گیری غرور در خود را شناسایی می کنند و جلوی آن را می گیرند.برخی دیگر نیز بدون اینکه به آن توجهی بکنند به مسیر خود ادامه می دهند.البته این گروه دیر یا زود نتیجه عدم توجه به گرفتار شدن به غرور در بورس را خواهند دید.به طور کلی سرمایه گذاران بعد از اینکه که وارد بورس می شوند، از نظر رفتاری معمولا در یکی از دسته بندی های زیر قرار می گیرند:

• سرمایه گذاران حرفه ای که سریعا جلوی غرور خود در بورس را می گیرند.

این گروه اقلیت هستند و کمتر از 10% از سرمایه گذاران را تشکیل می دهند.اینها کسانی هستند که در بیشتر معاملات خود سود می کنند.البته که این افراد گاهی هم زیان می کنند.این زیان ها با توجه به طبیعت نوسانی بازار اجتناب ناپذیر است.اما برآیند خرید و فروش این گروه از افراد در بیشتر مواقع مثبت است.این سرمایه گذاران زمانی که احساس می کننددر حال خروج از مسیر درست هستند، خیلی سریع معاملات خود را متوقف و در آن بازنگری می کنند.در بورس چرخه هایی داریم که به آنها چرخه های رونق و رکود بورس گفته می شود.در این چرخه ها در زمان رونق معمولا بیشتر سهام ها شاهد رشد قیمت و در زمان رکود بیشتر سهام ها شاهد کاهش قیمت هستند.این گروه نه تنها یاد گرفته اند که چگونه سود کسب کنند بلکه دیگر مستعد خطاهایی که باعث می شوند شخص وارد چرخه رونق و رکود بورس شود، نیستند.در نتیجه در زمان رکود بورس می توانند جلوی زیان خود را بگیرند.این دسته از سرمایه گذاران هیج گاه به دلیل اینکه قبلا خرید و فروش های موفق داشته اند، روند بازار و شرایط روز را دسته کم نمی گیرند.بلکه همچنان با دقت شرایط بازار را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهند و بعد اقدام به خرید و فروش می کنند.

• سرمایه گذارانی که ذاتا دچار غرور در بورس هستند.

این گروه حدود 40-30% از سرمایه گذاران را تشکیل می دهند.این افراد تقریبا بیشتر مواقع شکست می خورند.حساب آن ها دقیقا برعکس حساب گروه اول است.به عبارتی آن ها شکست های متوالی به همراه اندک پیروزی های اتفاقی را تجربه می کنند.این دسته از سرمایه گذاران معمولا در ابتدای معاملات خود افراد موفقی بوده اند.مثلا به پیشنهاد فردی وارد بورس شده اند و سهمی را خریده و سود کرده اند.حال به دلیل لذتی که از آن سود راحت به دست آورده اند، به نوعی دچار غرور شده اند.آن ها گمان می کنند که کسب سود در بورس بدون تحلیل همیشه نتیجه می دهد.در نتیجه با تکرار رفتارهای اشتباه خود همچنان با آرزوی تکرار آن سودها اقدام به خرید و فروش های بی منطق و احساسی می کنند.عده ای از آن ها علیرغم تجربه زیادی که در معامله گری دارند، طبیعت آن را درک نکرده اند و به روش هایی عادت دارند که موجب عدم موفقیت آن ها می شود.دلیل آن هم پیروی از جو نوسانی بازار است.این گروه از سرمایه گذاران معمولا یا در هنگام رشد بازار در صفهای خرید هستند و یا در هنگام افت بازار در صفهای فروش هستند.

• سرمایه گذارانی که گاهی دچار غرور در بورس می شوند.

این دسته بزرگ ترین گروه و حدود 50-40%از سرمایه گذاران را شامل می شود.این افراد کسانی هستند که دائما گرفتار چرخه های رونق و رکود بورس می شوند.یعنی ارزش پورتفوی سهام آنها در دوره های رونق همراه با رشد بازار افزایش پیدا می کند.سپس در دوره های رکود بازار همراه با افت بازار کاهش پیدا می کند.آن ها آموخته اند که چگونه در بورس سود کسب کنند.اما هنوز نمی دانند اصل اساسی در مهارت معامله گری این است که سودی را که به دست آورده اند، حفظ کنند.در نتیجه در هنگام افت های بازار نمی دانند چگونه سرمایه خود را حفظ کنند.ارزش پورتفوی این گروه از سرمایه گذاران دائما در نوسان است و همزمان با رونق و رکود بورس بالا و پایین می شود.در این گروه سرمایه گذاران بسیاری وجود دارد که ماه های متوالی معاملات موفقی داشته اند و داشتن پانزده یا بیست معامله موفق پشت سرهم برای آن ها غیرعادی نبوده است.در نتیجه فکر می کنند که بازار همیشه صعودی است و از سودهایی که کرده اند مغرور می شوند.اما از آنجایی که ناخواسته گرفتار چرخه رونق و رکود در بورس می شوند، این موفقیت ها در نهایت به ضررهای بزرگ ختم می شود که نتیجه ی همان غرور آن ها در بورس بوده است.این دسته از افراد معمولا بعداز چند بار ضرر کردن کمی به خود می آیند و خرید و فروش های خود را اصلاح می کنند.اما تا وضعیت بازار کمی بهتر می شود و شروع به سود کردن می کنند، مجددا همه جیز را فراموش می کنند و به خرید و فروش های احساسی روی می آورند.گاهی این چرخه برای این دسته از افراد سال ها طول می کشد.

نتیجه دچار شدن به غرور در بورس چیست؟
هرکدام از ما ظرفیتی برای پیروزی داریم که بعد از آن دچار اعتماد به نفس بیش از حد شده و معاملات خود را به جای به کار بردن فکرخود، با غرور انجام می دهیم.درلحظه ای که کنترل عمل به دست غرور است، سرمایه گذار در دردسر بدی می افتد.چرا که در این شرایط اعتماد به نفس بیجا مانع از درک درست شرایط بازار، ریسک های آن و در نتیجه عملکرد نامناسب او می شود.زیرا یک سرمایه گذار مغرور فکر می کند امکان اشتباه وجود ندارد و چون اشتباهی رخ نمی دهد پس نیازی به قوانین و حد و مرز برای کنترل رفتار وجود ندارد.در نتیجه وارد معاملاتی می شود که ریسک آنها از تحملش خارج است.این سرمایه گذار دیگر حاضر نیست حتی به اصول و قواعد اولیه خرید و فروش خودش پایبند باشد و مدام به دنبال این است که با ورود به معاملات پرریسک خیلی سریع سودهای بالا به دست بیاورد.در هر صورت باید بدانید که شکست در معاملات نتیجه غرور است و مهم نیست که این غرور حاصل چندین یا تنها یک معامله موفق باشد.

نشانه های غرور در بورس چیست؟
یک معامله گر مغرور خیلی اوقات بدون توجه به شرایط بازار ریسک های بزرگی می کند.مثلا بخش زیادی از سرمایه خود را به خرید سهام فقط یک شرکت اختصاص می دهد.مشکل اینجاست که به محض اینکه شما وارد معامله ای بزرگ تر از حد منطقی می شوید، تازه خطر آغاز می شود.هرچه این خرید بزرگ تر باشد تأثیر نوسانات هرچند کوچک قیمت، بر آن بیشتر می شود.علاوه بر این همه ما معمولا انتظار داریم که روند بازار آنطور که ما می خواهیم حرکت کند.با این تفاسیر فرض کنید حرکت روند بازار بر خلاف توقع و انتظار شما هم باشد.این حرکت خلاف جهت روند بازار از آنجایی که ضرر مالی بزرگی را بر شما تحمیل خواهد کرد باعث می شود که سریعا احساس بسیار بدی پیدا کنید و از انجام هرعکس العمل منطقی ناتوان شوید.در نهایت وقتی به هر زحمتی شده با زیان آن سهام را می فروشید، بهت زده احساس می کنید به شما خیانت شده است.ولی در حقیقت این احساس اشتباه خود شماست که به شما خیانت کرده است، نه روند بازار.پس اگر ریشه اصلی قضیه را ندانید، چاره دیگری جز مقصر دانستن بازار ندارید.هر گاه که دیدید بدون بررسی و تحلیل کافی در حال خریدن سهمی هستید که احتمالا ریسک زیادی هم دارد، بدانید که شما هم دچار غرور در بورس شده اید.

چگونه دچار غرور در بورس نشویم؟
همانطور که گفتیم غرور باعث شکست شما در معاملات می شود.یک سرمایه گذار مغرور نمی تواند شرایط را به درستی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و فکر می کند همیشه همه چیز طبق انتظارات او پیش می رود.برای اینکه دچار غرور در بورس نشوید علاوه بر نشانه هایی که گفته شد باید برخی موارد را نیز رعایت کنید.مهم ترین مسئله این است که هیج گاه اصول اولیه خرید و فروش مانند بررسی و تحلیل کافی، تعیین کردن میزان ریسک معامله، رعایت حد ضرر و کنترل احساسات را دسته کم نگیرید و همیشه به آنها پایبند باشید.بزرگ ترین سرمایه گذاران دنیا هم با اینکه تبحر و مهارت بالایی در سرمایه گذاری دارند، هنوز هم مانند یک سرمایه گذار تازه کار اصول اولیه سرمایه گذاری را رعایت می کنند.نکته بعدی اینکه هر موقع که می بینید در حال خرید و یا فروش احساسی سهمی هستید، حتما آن را متوقف کنید و استراتژی ها و دلایل خود برای خرید و فروش را مجددا مورد بررسی قرار دهید.در نهایت هم اینکه هیچ گاه روند بازار را دستکم نگیرید.خرید و فروش احساسی و برخلاف روند بازار بزرگ ترین اشتباه یک سرمایه گذار مغرور است.حتی بزرگ ترین سرمایه گذاران هم نمی توانند بر خلاف روند بازار حرکت کنند و موفق باشند.