چرا قیمت نفت آمریکا روز دوشنبه منفی شد؟

قیمت نفت آمریکا پس از سقوط تاریخی روز دوشنبه، امروز در بازارهای آسیایی روندِ افزایشی به خود گرفت. قیمت هر بشکه نفت سبک آمریکا موسوم به «وست تگزاس اینترمیدیت» برای تحویل در ماه ژوئن پس از تحمل سقوط سنگین سه شنبه در بازار نیویورک، روز چهارشنبه با 10 صد افزایش به 12,٦8 دلار رسید. در همین حال، قیمت هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال برای تحویل در ماه ژوئن با حدود 3 در صد کاهش به 18,73 دلار در هربشکه رسید.

جینگای پان، کارشناس ارشد استراتژی بازار در شرکت آی جی فرانس می گوید:«احساس تیره و تار بودن اوضاع اقتصادی مطمئناً قیمت نفت را در کوتاه مدت در سطح بسیارپایین نگه می دارد. تا زمانی که نتوانیم روشنایی انتهای تونل را ببینیم و تا هنگامیکه فعالیت های اقتصادی که هم اکنون در سراسر جهان متوقف شده است، تدریجاً از سرگرفته نشود، وضع به همین منوال خواهد بود.»

بازار جهانی نفت به خاطر محدودیت هایی که در سرتاسر جهان برای مقابله با گسترش اپیدمی کرونا ایجاد شده، روبرو شده است. در حالی که به دلیل کرونا حمل و نقل ها بشدت محدود شده و بسیاری از کارخانه ها و بنگاه های تولیدی موقتاً درهای خود را بسته اند، تقاضای انرژی نیز بشدت کاهش یافته است. در چنین شرایطی، پالایشگاه ها خرید نفت خام خود را به میزان قابل توجهی کاهش داده اند. در این راستا، هفته گذشته موسسات بین المللی گزارش هایی منتشر کردند که نشان می داد تقاضا برای نفت در فصل دوم سال میلادی 2020 به ویژه در ماه اول آن (آوریل) به شدت پایین خواهد آمد.

آژانس بین المللی انرژی در این باره گفته است تقاضای جهانی در آوریل 29 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد داشت و در کل فصل دوم سال این رقم به 23 میلیون بشکه می رسد. برخی دیگر، کاهش تقاضا را بین 30 تا 35 میلیون بشکه در روز برآورد می کنند.

"وَنسان بوآ"، تحلیلگر ارشد بازار در "آی جی فرانس" می گوید: "اولین تصمیم در مورد کاهش تولید بین اوپک پلاس و کشورهایی مانند ایالات متحده و کانادا مجموعاً توافق بر سر کاهش تقریباً 20 میلیون بشکه نفت در روز است، در حالی که کاهش تقاضای جهانی در سال 2020 حدود 30 میلیون بشکه در روز تخمین زده می شود. بنابراین برای حمایت از قیمت، تولیدکنندگان بزرگ نفت دوباره باید درباره کاهش بیشتر تولید تصمیم بگیرند."

ماجرای قیمت منفی 37 دلاری نفت در آمریکا چه بود؟
اما اتفاق شگفت انگیزی که برای خیلی ها باور نکردنی و پرسش برانگیز است، به زیر صفر رفتن و یا منفی شدن قیمت نفت مربوط به آمریکا در روز دوشنبه است که به روز سیاه طلای سیاه مشهور شده است. قیمت نفت سبک آمریکا برای تحویل در خشکی در حالی که مهلت عرضه آن روز سه به پایان می رسید به زیر صفر رسید و حتی قیمت به منفی 37 دلار نیز رسید. بدین معنی که فروشنده نه تنها وجهی از خریدار طلب نمی کرد، بلکه به ازای هر بشکه نفت خریداری شده مبلغ 37 دلار هم به خریدار پرداخت می کرد تا از شر ذخیره نفت خلاص شود.

در حالی قیمت نفت خام آمریکا برای تحویل در ماه مه که سررسید آن سه شنبه به پایان می رسید به سطح باورنکردنی منفی 37 دلار در هربشکه رسید که روز را با قیمت بیش از 17 دلار در بشکه آغاز کرده بود.این ریزش روزانه بزرگ ترین سقوط تاریخ نفت نیز شد. این در حالی بود که در همین روز قیمت نفت سررسید ماه بعد از آن یعنی ماه ژوئن بیش از 20دلار در بشکه قیمت گذاری شد و نفت برنت نیز از این شوک مصون ماند تا با قیمت نزدیک به 22 دلار بسته شود.

با پیدا نشدن خریداری برای نفت که تخمین زده شده به 30 درصد کل تقاضای جهانی معادل نزدیک به 30 میلیون بشکه در روز در ماه جاری میلادی (آوریل) رسیده است، این محموله ها راهی انبارهای نفتی می شوند. اما با منتشر شدن خبرهایی مبنی بر پر شدن قریب الوقوع این انبارها، فعالان بازار که قرارداد ماه مه نفت خام آمریکا را در اختیار داشتند، چاره ای جز فروش این قراردادها در بازار آتی حتی با قیمت های منفی نداشتند چراکه در غیر این صورت با منقضی شدن آن ها در روز سه شنبه فقط چند روز فرصت داشتند تا محموله نفت را به صورت فیزیکی تحویل بگیرند. با این حال ذخیره نفت در این شرایط بازار آن قدر دشوار است و هزینه بالایی دارد که این افراد حاضر شدند پیش از ورود به بازار فیزیکی به هر ترتیب که شده از شر قرارداد آتی آن خلاص شوند.

از آنجا که عوامل ساختاری مانند کمبود تقاضا، ازدیاد عرضه و فقدان فضا برای ذخیره نفت دلایل سقوط نفت آمریکا به زیر صفر هستند و در حال حاضر خبری از ظهور نشانه های برگشتن گسترده فعالیت ها به حالت نرمال به دلیل شیوع کرونا در دست نیست، بسیاری از کارشناسان حوزه نفت بر این باورند که این اتفاق ممکن است باز هم برای نفت در روزها و ماه های آینده رخ دهد.از سوی دیگر ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که معیار جهانی نفت، قیمت نفت امریکا نیست هر چند که آمریکا به خاطر نفت شیل به عنوان بزرگ ترین تولید کننده نفت وارد صحنه شده است.

معیار جهانی دو قیمت دیگر است: اولی قیمت اوپک که 25 تا 35 درصد تولید نفت را در جهان در اختیار دارد و بیشتر دنبال حفظ سهم خود از تولید است، تا قیمت گذاری و البته با میزان تولید و عرضه عملاً بر قیمت هم اثر می گذارد و از چندی پیش با خارج از اوپک مانند روسیه نیز هماهنگ شده است. دومی «برنت» یا «نفت سبک دریای شمال» است که قیمت آن هم اکنون در حدود 20 دلار است. (قیمت اوپک و برنت معمولاً به هم نزدیک اند).

در آمریکا نیز هم نفت سنگین و نیمه سبک تولید می شود که به نفت های سبد تولیدی اوپک شباهت دارد و هم نفت سبک که بخش بزرگی از تولید آن در ایالت تگزاس است و اصطلاحاً «وست تگزاس اینترمیدیت» نامیده می شود. نفت شیل آمریکا نیز نفت سبک است و در همین مآخذ قرار می گیرد.

اما نباید فراموش کرد که بخشی از نفت آمریکا در مناطقی تولید می شود که به ذخایر جهانی و کشتی ها دست رسی دارد و قیمت آن با توجه به فاصله تا محل مصرف بر اساس معیارهای جهانی قیمت گذاری می شود، در همین حال، بخش عمده ای از نفت سبک آمریکا، خصوصاً نفت شیل این کشور در مناطقی تولید می شوند که با بازارهای جهانی و کشتی های نفت کش فاصله بسیار زیادی دارند. اینگونه نفت آمریکا معمولاً از طریق خشکی با خط لوله عمدتاً به بازارهای داخلی ارسال می شوند.

با توجه به هزینه حمل و نقل نسبتاً زیاد، صادرات این نفت به بازارهای جهانی از نظر قیمت به صرفه نیست. در شرایطی که گسترش اپیدمی کرونا تقاضای نفت را درجهان و در خود آمریکا بشدت کاهش داده است، و در حالی که توقف موقت تولید در مراکز عملیاتی امکان پذیر نیست، معمولاً تولید اضافی نفت شیل ذخیره سازی می شود. انبارهای بزرگ نفت آمریکا هم اکنون در حال پرشدن هستند و این موضوع مبدل به یکی از چالش های عمده تولید کنندگان نفت شیل آمریکا شده است.