تأثیر تجارت الکترونیک بر مدیریت زنجیره تامین

با توسعه مداوم تجارت الکترونیک، مدیریت زنجیره تأمین شرکت ها دستخوش تحولات عظیمی شده است. تأثیر تجارت الکترونیک بر مدیریت زنجیره تامین و همینطور مزایای مدیریت زنجیره تأمین در بستر تجارت الکترونیک، مبحث مهم و مفصلی است که همه آن را نمی توان در این مقاله گنجانید. با این وجود قصد داریم خلاصه ای از تأثیر تجارت الکترونیک بر مدیریت زنجیره تامین را مورد بررسی قرار می دهیم.

اهمیت تجارت الکترونیک
هیچ نوآوری یا اختراعی مانند اینترنت در دهه های گذشته تأثیر نیرومندی بر زندگی روزمره ما نداشته است. بر اساس آمارها، در حال حاضر شرکت ها بیشتر از همیشه به فروش آنلاین اهمیت می دهند. بسیاری از کارفرمایان نیز قصد دارند سرمایه گذاری خود را در فروش از طریق وب افزایش دهند. بنابراین فروش و گردش مالی در تجارت الکترونیک به سرعت در حال افزایش است. اما تجارت الکترونیک تنها به معنای تجارت و خرید در اینترنت نیست. بلکه امروزه کارآیی تجارت الکترونیک در تمام سطوح بهره برداری حتی در سطح زنجیره تأمین که مهم ترین بخش برای هر واحد تولیدی است هم قابل مشاهده است. اما مدیریت زنجیره تامین چیست؟ برای آگاهی از تأثیر تجارت الکترونیک بر مدیریت زنجیره تامین در ابتدا باید با مفهوم مدیریت زنجیره تامین آشنا شوید. در ادامه ابتدا به تعریف مدیریت زنجیره تامین می پردازیم.

مدیریت زنجیره تامین چیست؟
مدیریت زنجیره تأمین یا همان Supply Chain Management (SCM) به معنای هماهنگی، برنامه ریزی و کنترل تدارکات، تولید، موجودی و تحویل محصولات و خدمات به مشتریان است. به بیان دیگر SCM به انجام کلیه عملیاتی که مربوط به ساخت یک محصول و رسیدن آن به دست مشتری است، اشاره دارد. هدف از زنجیره تأمین این است که کالاها در اسرع وقت و به صورت کارآمد تولید و توزیع شوند.

زنجیره تأمین می تواند شامل طراحی، برنامه ریزی، ساخت، ذخیره سازی و توزیع باشد. شرکت های کمی قادر به مالکیت کلیه مراحل زنجیره تامین هستند. در واقع بیشتر زنجیره های تأمین از مجموعه شرکت های تأمین کنندگان و تولید کنندگان تشکیل شده اند که هر یک وظیفه انجام مراحل خاصی در زنجیره را بر عهده دارد. همچنین زنجیره تامین تنها تولید کنندگان و تامین کنندگان را در بر نمی گیرد بلکه شامل انتقال دهنده ها، انبارها، خرده فروشان و مصرف کنندگان نهایی نیز می شود.

تأثیر تجارت الکترونیک بر مدیریت زنجیره تامین
تجارت الکترونیک موجب تغییرات اساسی در تجارت B2B (فروش محصول یا خدمات یک شرکت به شرکت دیگر) و همینطور تجارت B2C (فروش محصول یا خدمات یک شرکت به مصرف کننده) شده است. این تغییرات بر همه چیز از الگوهای حمل و نقل گرفته تا قیمت گذاری، در دسترس بودن محصول و رفتار مصرف کننده تأثیر گذاشته است. با توسعه روزافزون تجارت الکترونیک، معاملات اقتصادی اساسی و خرید و فروش کالاها همچنان هم دستخوش تغییرات می شوند و همین مسئله تأثیر عمیقی بر نحوه مدیریت شرکت های زنجیره تأمین می گذارد.

حتی با وجود رکود اقتصادی و تأثیر اجتناب ناپذیر آن بر تولید، به لطف تجارت الکترونیک، بازار رو به رشدی برای برنامه های مدیریت زنجیره تأمین وجود دارد. تولید کنندگان به وضوح شاهد ضرورت راه حل های SCM برای ساده سازی مدیریت کل زنجیره تأمین با کمک تجارت الکترونیک هستند.

در ادامه به بررسی برخی از تغییراتی که تجارت الکترونیک در جنبه های مختلف مدیریت زنجیره تامین ایجاد کرده است، می پردازیم:

تغییر الگوهای تقاضا در زنجیره تامین
در دنیای امروز، فناوری، جهانی سازی و تجارت الکترونیک در هم تنیده شده اند. مشاغل نیز از این فرصت استفاده کرده و ارتباطات خود را گسترش داده اند. به همین خاطر سرعت آنها در انجام معاملات افزایش یافته است. با استفاده از پیشرفت های فناوری، مشاغل و خرده فروشی ها می توانند با درک بهتر الگوهای خرید مصرف کنندگان و تأمین کالاهای مورد نیاز آنها، فوراً با مشتریان ارتباط برقرار کنند.

تغییر نقش های سنتی زنجیره تامین
نقش های سنتی فروشگاه ها، مراکز توزیع و ارائه دهندگان خدمات حمل و نقل در نتیجه تجارت الکترونیک به طرز چشمگیری تغییر کرده است. بیشتر فروشگاه های خرده فروشی هم اکنون به عنوان مراکز دریافت سفارشات آنلاین فعالیت می کنند و هر روز سفارت جدید را دریافت، بسته بندی و به مشتریان ارسال می کنند. تجارت الکترونیک باعث شده تا کمبود نیروی انسانی، کار دستی و همچنین محدودیت زمانی در مدیریت زنجیره تامین جایی نداشته باشد.

تغییر روابط بین خرده فروشان و مشتریان
پیش از این، مشاغل نسبت به مشتریان خود از قدرت بیشتری برخوردار بودند. اما در حال حاضر، انقلاب دیجیتال و ظهور تجارت الکترونیک تعادل این رابطه را به هم زده است. هم اکنون مصرف کنندگان برای رفع نیازها و خواسته های خود، قدرت بیشتری برای هدایت و تأثیرگذاری بر نحوه فعالیت خرده فروشان و مشاغل دارند.

پاسخ به انتظارات جدید مشتریان
با تأکید روزافزون بر پیشرفت های فن آوری و همچنین تغییر در انتظارات مشتریان، نیاز به یک مدیریت یکپارچه عرضه کالا اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. برای شرکت های تولید کننده، ایجاد پایگاه های قابل توجه برای مشتری و دیجیتالی کردن فرایندهای تجاری به یک ضرورت تبدیل شده است. این امر نیاز به ایجاد یک محیط دیجیتالی دارد که به طور یکپارچه عملکردهای انجام شده توسط اشخاص مختلف را در زنجیره تأمین ادغام کند. پیشرفت های فن آوری در تجارت الکترونیک در حال حاضر مشاغل را قادر ساخته تا راه حل هایی را برای سرعت بخشیدن به فرایندها و جلوگیری از تنگناهای زنجیره تأمین ایجاد کنند.

کنترل مراحل زنجیره تامین
استفاده از تجارت الکترونیک در مدیریت زنجیره تأمین باعث بهبود دید کلی نسبت به عملکرد مراحل مختلف زنجیره تامین می شود. این امر به شرکت های تولید کننده اجازه می دهد تا کنترل بهتری بر جریان محصول و همینطور جریان اطلاعات در زنجیره تأمین داشته باشند. استفاده از تجارت الکترونیک، شفافیت لازم را در کل فرآیند به همراه می آورد و شرکت تولید کننده را قادر می سازد تا هرگونه مشکل احتمالی را پیش بینی کرده و بتواند برنامه های بخش های مختلف را بر همین اساس هم سو کند.

کمک به کاهش هزینه ها
یکی از بزرگ ترین چالش هایی که شرکت ها همواره با آن روبرو هستند چگونگی کاهش هزینه های مستقیم و غیر مستقیم زنجیره تامین است. خوشبختانه تجارت الکترونیک به کمک شرکت ها آمده است تا هزینه های کلی خود را کاهش دهند، دقت داده ها را بهبود بخشند، خدمات زنجیره تامین را ساده تر کنند، چرخه های تجاری را تسریع کنند و در نهایت خدمات به مشتری را ارتقا دهند.

در واقع اتوماسیون فرآیندها می تواند هزینه های عملیاتی شرکت ها را کاهش داده و در زمان صرفه جویی کند. از طریق یکپارچه سازی ERP با سیستم SCM، کل زنجیره تأمین و همینطور مشتریان سود خواهند برد. به این ترتیب تجارت الکترونیک کمک می کند تا تولید کنندگان با مدیریت موثر موجودی و سفارشات فروش، به اهداف مالی مورد نظر خود دست یابند.

افزایش همکاری بین مشاغل زنجیره تأمین
با کمک تجارت الکترونیک و به اشتراک گذاری اطلاعات در زمان واقعی، تولید کنندگان می توانند همکاری با شرکای اصلی خود را افزایش دهند. آنها همچنین می توانند کلیه فرآیندهای زنجیره تامین از تولیدکننده تا توزیع کننده را پیگیری کنند. چنین اطلاعاتی می تواند به مدیران در تصمیم گیری های آگاهانه تر و پیش بینی بهتر تقاضاهای آینده کمک کند. این امر همچنین به کنترل فرآیند تولید کمک می کند و از طریق تصمیم گیری های مؤثرتر در تهیه و مدیریت قراردادها، منجر به کاهش هزینه ها نیز می شود.